مطالعه تاریخی پیامدهای تجاری شدن کشاورزی در غرب ایران مطالعه موردی: کرمانشاه و لرستان (پهلوی اول)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تهران

2 هیات علمی دانشگاه تهران

چکیده

مسئله اصلی این مقاله تبیین اثرات تجاری شدن کشاورزی بر ساختار اجتماعی و اقتصادی غرب ایران در دورۀ پهلوی اول است. مقاله می­خواهد پیامدهای توسعه کشاورزی تجاری در غرب ایران را نشان دهد. رویکرد پژوهش کیفی است. داده­ها از آرشیو اسناد و منابع کتابخانه­ای بر اساس نمونه­گیری هدفمند گردآوری شد. روش تجزیه و تحلیل گراندد تئوری است. بر مبنای تئوری زمینه­ای محقق پیش فرض­ها را درهم می­شکند و از داده­های خام نظمی نو می­آفریند. یافته­ها نشان می­دهد افزایش تقاضای بازارهای بین­المللی به محصولات تجاری و حاشیه سود قابل توجه کاشت محصولات تجاری (مانند تریاک و چغندر) در مقایسه با کاشت گندم و جو از عمده­ترین عوامل تغییر الگوی کشت و توسعه و تکامل کشاورزی تجاری در غرب ایران بود. تجاری شدن کشاورزی عامل اصلی تغییر سیاست­های کلان دولت از محوریت «توزیع» به «تولید» بود. این فرآیند منجر به فروپاشی نظام ایلی، سقوط نظام ارباب رعیتی روستایی و توسعه شهرنشینی شد. همچنین دو قطبی شدن کشاورزی و توسعه قطب کلان کشاورزی سرمایه­داری به همراه تخصصی شدن دانش بهره برداری از زمین، بالا رفتن ارزش کار فردی و ماشینی شدن کشاورزی از دیگر پیامدهای تجاری شدن کشاورزی در غرب ایران بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Agriculture commercialization in western Iran

نویسندگان [English]

  • Shayan Karami 1
  • Dariush Rahmanian 2
1 PhD student of History of Tehran University
2 Faculty of Tehran University
چکیده [English]

The purpose of this article is the conceptualization of the consequences of the commercialization phenomenon in western Iran. The main issue of the paper is the explanation of the effect of agriculture commercialization, which is being examined that, why and how this phenomenon occurs. The research approach is qualitative. Data was collected from the archives of library documents and resources, based on targeted sampling. The method of analysis is grounded theory. The findings show that the evolutionary process of commercialization of agriculture in western Iran during the middle Qajar period to the end of the Pahlavi, led to the collapse of the Islamic system, the collapse of the rural landlord and the development of urbanization. Similarly, the two-polarization of agriculture, the development of the poles of capitalist agriculture, along with the expertise of land-use knowledge and the rise in the value of individual labor and the mechanization of agriculture, were among the other consequences of commercialization of agriculture in western Iran. The dependence of Iran's economic system, the global climate of global domination, and the need for international markets, have led to the production of commercial products, along with a huge disparity in the cultivation of commercial products (such as opium and beet), compared with the cultivation of wheat and barley, were among the major factors in changing the pattern of cultivation and development and the development of commercial agriculture in western Iran.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Kermanshah"
  • "Lorestan"
  • "Commercial Agriculture"
  • "Capitalism"
  • "Grounded Theory"
منابع
کتاب
-    ازکیا، مصطفی (1380)، جامعه‌شناسی توسعه، تهران: کلمه.
-    ازکیا، مصطفی (1382)، نظام های بهره برداری کشاورزی در ایران، چالش­ها و چاره‌ها، تهران: وزارت جهاد کشاورزی معاونت ترویج و نظام‌های بهره برداری.
-    اشتراس، آنزلم، کوربین، جولیت (1385)، اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-    اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1388)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی‌فارسانی، تهران: نیلوفر.
-    بابایی، سوسن؛ بابایان، کاترین؛ باغدیانتس، اینا؛ مک­کیب و معصومه، فرهاد (1390)، غلامان خاصه (نخبگان نوخاسته دوران صفوی)، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.
-    تاورنیه، ژان ­باتیست (1363)، سفرنامه، ترجمه ابوتراب نوری، اصفهان: کتابخانه سنایی.
-    دالمانی، هانری رنه (1335)، از خراسان تا بختیاری، ترجمه علی محمد فره­وشی، تهران: امیرکبیر.
-    زنده‌دل، حسن (1360)، نظام ارضی در روستای ایران، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
-    سلطانی، محمدعلی (1372)، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، ج 1 و 4 تهران: سها.
-    سوداگر، محمدرضا (1378)، رشد روابط سرمایه‌داری در ایران؛ مرحله گسترش، تهران: فرزین.
-    سیف، احمد (1380)، استبداد، مسئله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران، تهران: رسانش.
-    شاردن، ژان (1374)، سفرنامه، ترجمه اقبال یغمایی، ج2، تهران: توس.
-    عبداللهیان، حمید (1392)، مفهوم پردازی واقعیت در جامعه شناسی تاریخی: نظام ارباب غایب در ایران، ترجمه غلام‌رضا جمشیدی‌ها، علی‌رضا صادقی،  تهران: جامعه‌شناسان.
-    عیسوی، چارلز (1388)، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار، 1332- 1215ق)، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گستره ایران.
-    لمبتون، آن (1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
-    مجموعه اصلاحات ارضی: شامل کلیه قوانین و آییننامه‌ها و تصویبنامهها و بخشنامه‌ها و مصوبات شورای اصلاحات ارضی(1344). تهران: مجلس شورای ملی.
-    مجموعه قوانین موضوعه و مصوّبات دوره هشتم قانونگذاری(1326)، تهران: مجلس شورای ملی.
-    محمدپور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی ضد روش، ج1، تهران: جامعه‌شناسان.
-    مختاری اصفهانی، رضا (1383)، گزارش‌های ایالات و ولایات از اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در سال 1310 ﻫ ش، تهران: مرکز اسناد ریاست جمهوری.
-    مؤمنی، باقر (1359)، مسئله ارضی و جنگ طبقاتی در ایران، تهران: پیوند.
-    ویلز، چارلز جیمز (1368)، سفرنامۀ دکتر ویلز، ایران در یک قرن پیش، غلامحسین قراگوزلو (مترجم)، تهران: اقبال.
-    هوگلاند، اریک (1381)، زمین و انقلاب در ایران (1360-1340)، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
مجموعه مقاله
-    اشرف، احمد (1361)، «دهقانان، زمین و انقلاب»، مجموعه کتاب: م‍س‍ائ‍ل ارض‍ی و ده‍ق‍ان‍ی (ایران و خاورمیانه)، تهران: آگاه.
-    رنجبر، محمدعلی و دهقان حسام­پور، مهدی (پاییز1395)، «تجاری شدن تریاک در اقتصاد ایران دورۀ قاجار»، تاریخ اسلام و ایران، سال26، شمارۀ31، صص69-97.
-    نوشیروانی، س. و (1361)، «سرآغاز تجاری‌شدن کشاورزی در ایران»، مجموعه کتاب: م‍س‍ائ‍ل ارض‍ی و ده‍ق‍ان‍ی (ایران و خاورمیانه)، تهران: آگاه.
منابع انگلیسی
-     Creswell, John W, (2007), Qualitative Inquiry Research Design: Choosing among five approaches, London: Sage publications.
-     Glaser, Barney and Anslem Strauss (1967), Discovery of Grounded Theory, Translation Publishers.
-     Janice, M. Morse, & Others, (2016), Developing grounded theory the second generation, Routledge, London and New York.
-     Shakoori, Ali, (2001), the state and Rural Development in post-Revolutionary Iran, New York & Hampshire: Palgrave.
مقاله انگلیسی
-     Corbin, Juliet, (2017), “Grounded Theory”, The journal of positive psychology, Vol.12, N.3, 301-302.
-     Gilbar, Gad. G, (1979), “The Persian economy in the mid-19th century”, Die Welt des Islams, V. 19, Issue ¼, 177-211.
-     Gilbar, Gad. G, (Sumer-Autumn1983), Trends in the development of price in late Qajar Iran, 1870-1906, Iranian Studies, V. XVI, No.3-4, 177-198.
-     Hoogland, Eric, (Autumn 1973), “The Khwushnshin population of Iran”, Iranian Studies, V. 16, No. 4, 229-245.
-     Majd, Mohammad Gholi & Nowshirvani, Vahid, (April 1993) “Land Reform in Iran Revisited: New evidence on the results of land reform in nine provinces” Peasant Studies, V. 20, No. 3, 442-458.
-     Mohtadi, Hamid, (June 1990), “Rural Inequality and Rural-push versus Urban-pull migration: the case of Iran, 1956-1976”, World development, V. 118, No. 6, 837-844.
-     Nowshirvani, Vahid. F, (April 1975), The beginning of commercial agriculture in Iran, Center Discussion Paper, No. 225, 1-64.
-     Seyf, Ahmad, (1984), “Commercialization of agriculture: production and trade of opium in Persia, 1850-1906”, Middle East Studies, V. 16, 233-250.
-     Seyf, Ahmad, (1998), “obstacles to the development of capitalism: Iran in the nineteenth century” Middle Eastern Studies, V. 34, No. 3, pp. 54-82.
اسناد
-    سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی (ساکما):7390/295؛ 503/296؛ 2628/240؛ 16734/240؛ 164/370؛ 1937/230؛ 8842/380؛ 1399/380؛ 75513/240؛ 44645/240؛ 17054/240؛ 29778/240؛  3559/230؛ 10890/240؛ 20643/297؛ 3154/230؛ 10957/370؛ 31952/240؛ 11432/240؛  13384/240؛ 26075/297؛ 31951/240؛ 56937/240؛  674/250؛ 641/239.