واکاوی خاستگاه و تبار تاریخی قراگوزلوها با تأکید بر دوره سلجوقیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

3 هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

پیشینه و تبارشناسی ایلات و قبایل یکی از مهمترین موضوعات تاریخی و اجتماعی ایران محسوب می‌شود. پیرامون تبار و پیشینه تاریخی قراگوزلوها به عنوان قبیله‌ای که در گذشته در منطقه همدان ساکن بودند، ابهامات اساسی وجود دارد. اطلاعات کافی از اینکه آنان در چه دوره‌ای و از کدام قبیله ترکان منشعب شده‌اند در دسترس نیست. در میان تحقیقات و مطالعاتی که به خاستگاه و تبار قراگوزلوها اشاره شده است اختلاف‌های عمیقی وجود دارد. این پژوهش بر اساس روش تبیینی و تفسیری با بررسی و نقد نظرهای مختلف درباره منشأ قراگوزلوها در تلاش است با دستیابی به پاسخی مستند و مستدل خلأ موجود در تاریخچه و تبارشناسی آنان را پر نماید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که قراگوزلوها در دوره سلجوقیان به صورت قبیله‌ای مستقل از ایل بیگدلی‌ها منشعب شدند که این ایل نیز به عنوان ترکان اغوز از ترکستان وارد فلات ایران شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A research on the historical origin and ancestry of Gharagozlou,s by focusing on Salgughid,s period

نویسندگان [English]

  • reza alvandi 1
  • Seyed Hashim Aghajari 2
  • Alireza mollaiy Tavany 3
1 PhD student of Tarbiat Modarres University, Tehran
2 Faculty of Tarbiat Modarres University
3 Faculty of Humanities and Cultural Studies Institute
چکیده [English]

The history and ancestry of clans and tribes is one of the most important historical and social issues of Iran. There is a deep disagreement about the ancestry and historical past of Gharagozlous, a tribe that inhabited in Hamadan in the past. There is not enough information to the question when and how and from which tribe of Torks they were branched. Among the studies about their origin and ancestry there are huge disagreements. This research in an analytical and explanatory way and by criticizing different viewpoints about Gharagozlou,s origin, tries to find a reasonable answer to the question and fill the gap about their chronicle. The results of the research show that Gharagozlou,s were a little branch of Bighdeli tribe and this tribe as Oghoz Torks entered Iran platean in Salgughid,s period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gharagozlou
  • Bighdeli
  • Shamlou
  • Salgughid
  • s
منابع
-    بختیاری، علیقلی (1376)، تاریخ بختیاری، تهران، انتشارات اساطیر.
-    بیات، بایزید (1382)، تذکره همایون و اکبر، مصحح محمد هدایت حسین، تهران، انتشارات اساطیر.
-    بیگدلی، غلامحسین (1372)، تاریخ بیگدلی‌ها، تهران، بی‌نا.
-    تاریخ ایران کمبریج (1387)، ترجمه تیمور قادری، تهران، مهتاب.
-    ترکمان، اسکندربیگ (1382)، تاریخ عالم آرای عباسی، مصحح ایرج افشار، تهران، امیرکبیر.
-    جزری، ابن اثیر (1371)، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی.
-    حسینی، صدرالدین ابوالحسن علی (1380)، زبده التواریخ، اخبارالامرا و الملوک السلجوقیه، ترجمه رمضان علی روح الهی، مصحح محمد نورالدین، تهران، انتشارات ایل شاهسون بغدادی.
-    حلمی، احمد کمال‌الدین (1383)، دولت سلجوقیان، ترجمه عبدالله ناصری ظاهری و دیگران، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
-    خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله (1380)، تاریخ ذوالقرنین، مصحح ناصر افشارفر، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-    خواندمیر، غیاث‌الدین همام الدین. (1380)، تاریخ حبیب‌السیر، تهران، نشر خیام.
-    دهخدا، علی‌ اکبر (1373)، لغت‌نامه دهخدا، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی.
-    راوندی، محمد بن علی (1364)، راحه الصدور و آیه السرور، مصحح محمد اقبال و مجتبی مینوی، تهران، امیر کبیر.
-    زجاجی، حکیم (1383)، همایون نامه؛ تاریخ منظوم زجاجی، مصحح علی پیرنیا، تهران، نشر آثار.
-    سالور عین‌السلطنه، قهرمان میرزا (1374)، روزنامه خاطرات عین السلطنه، مصحح مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، انتشارات اساطیر.
-    ستارزاده، ملیحه (1384)، سلجوقیان، تهران، سمت.
-    سومر، فاروق (1371)، نقش ترکان آناطولی در تشکیل دولت صفوی، دکتراحسان اشراقی و محمد تقی امامی خوئی، تهران، گستره.
-    سومر، فاروق (1390)، تاریخ غزها (ترکمن‌ها) تاریخ، تشکیلات طایفه‌ای و حماسه‌ها، ترجمه وهاب ولی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-    شیروانی، زین‌العابدین (1388)، بستان السیاحه، مصحح منیژه محمودی، تهران، نشر حقیقت.
-    ظهیرالدین نیشابوری، خواجه امام (1332)، سلجوقنامه، تهران، نشر خاور.
-    عاقلی، باقر (1381)، خاندانهای حکومتگر ایران، تهران، نشرعلم.
-    عمید، حسن (1389)، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات شهرزاد.
-    غفاری کاشانی، ابوالحسن (1369)، گلشن مراد، به اهتمام غلامرضا طباطبایی نجد، تهران، زرین.
-    فبادالحسینی، خورشاه (1379)، تاریخ ایلچی، نظام شاه، مصحح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه‌دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-    فروزانی، ابوالقاسم (1394)، سلجوقیان؛ از آغاز تا فرجام، تهران، سمت.
-    قاسمی حسینی، محمد (1387)، شاه اسماعیل نامه، مصحح جعفر شجاع کیهانی، تهران، نشر فرهنگستان و ادب فارسی.
-    قدیانی، عباس (1387)، فرهنگ جامع تاریخ ایران، تهران، انتشارات آرون.
-    قرا‌گوزلو، غلامحسین (1373). هگمتانه تا همدان، تهران: اقبال.
-    قزوینی اصفهانی، محمدیوسف (1372)، خلدبرین، مصحح میرهاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
-    قمی، احمدبن‌شرف‌الدین (1383)، خلاصه التواریخ، مصحح احسان اشراقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
-    کلوزنر، کارلا (1381)، دیوانسالاری در عهد سلجوقی، ترجمه یعقوب آژند، تهران، امیرکبیر.
-    مبتن، ان. کی اس (1366)، ساختار درونی امپراتوری سلجوقی، تاریخ ایران کمبریج، گردآورنده جی. آ. بویل، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.
-    میرجعفری، حسین (1390)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، اصفهان، سمت.
-    هیئت، جواد (1380)، سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی، تهران، نشر پیکان.
مقالات
-    اذکایی قراگزلو، پرویز (1366)، «قراگوزلوهای همدان»، مجله آینده، سال سیزدهم، ش 4 و 5.
-    اذکایی قره‌گزلو، پرویز (1366)، «قراگوزلوهای همدان (بهره یکم) خاندان ناصرالملک بهاری»، مجله آینده، سال سیزدهم، ش 8 تا 12.
-    اذکایی قره‌گزلو، پرویز (1367)، «قراگوزلوهای همدان (بخش سوم) خاندان بهاالملک آبشینی (بخش پایانی)»، مجله آینده، سال چهاردهم، ش 9 تا 12.
-    اذکایی قره‌گزلو، پرویز (1367)، «قراگوزلوهای همدان خاندان امیر افخم شروینی (بخش سوم)»، مجله آینده، سال چهاردهم، ش 5 تا 6.
-    فرمند، هوشنگ (1368)، «توضیحاتی درباره مقاله خاندان قره‌گزلوی همدان»، مجله آینده، سال پانزدهم، ش 6 تا 9.
منبع عربی
-    جزری، ابن الاثیر (1385ﻫ.ق/ 1965م)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالصادر.
منابع انگلیسی
-     Cahen, C.L. (1986), Atabak, Encyclopedia of Islam, Volume 1, (editor E, J, Brill), Leiden.
-     Cahen, C.L.(1991), Ghuzz, Encyclopedia of Islam, Volume 2, (editor E, J, Brill), Leiden.