بررسی گرایش‌ سیاسی خاطره‌نگاران ایرانی و تأثیر آن بر روایت تقابل با متفقین در جنگ جهانی اول (با تکیه بر کانون غرب ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهرا- دانشجو

2 دانشگاه الزهرا

چکیده

خاطره­نگاشته­ها به لحاظ دربردارندگی مطالب بکر و دیدگاه­های متنوع از جایگاه خاصی در مطالعات تاریخ معاصر ایران برخوردارند؛ ازجمله در مطالعه­ی ابعاد مختلف رویدادهایی نظیر اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی اول، به خاطره­نگاشته­ها به عنوان یکی از منابع عمده می­توان نگریست. به­رغم اعلان بی­طرفی از سوی ایران در این مقطع، قوای روس و انگلیس دست به اشغال گسترده­ی کشور زدند؛ شدت گرفتن احساسات ضد اجنبی ایرانیان در این ایام، شکل­گیری کانون­های مبارزاتی نظیر کانون غرب ایران را در پی داشت که به لحاظ حضور بسیاری از رجال سیاسی کشور در آن تحت عنوان جنبش مهاجرت و راهبری تحرکات ضد متفقین، تقریبا به مهم­ترین کانون ضد متفقین تبدیل شد تا جایی که غالب خاطره­نگاشته­های به جا مانده از این مقطع، اشاراتی مفصل و یا مجمل به آن داشته­اند. بر این اساس تأثیر متغیری چون گرایش سیاسی خاطره­نگاران بر بازتاب رویدادهای این کانون، مهم­ترین مسأله­ای است که این پژوهش در صدد پاسخ­گویی به آن است.
یافته­های پژوهش، حاکی از آن است که گرایش سیاسی خاطره­نگاران در شکل­گیری زاویه­دید آن­ها تأثیر مستقیم داشته و در واقع تأثیر این متغیر موجب شکل­گیری روایت­های مستقل از سوی خاطره­نگاران دموکرات­ و اعتدالی شده است؛ امر مسلم آن­که انجام مطالعاتی ازین دست، فارغ از نظرداشت عوامل و متغیر­هایی نظیر دیدگاه سیاسی راویان خاطرات، ناقص می­نماید؛ لذا در این پژوهش بر آن هستیم تا با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی تأثیربخشی گرایش­ها و دیدگاه­های سیاسی نگارندگان خاطرات بر نحوه­ی انعکاس رویدادهای کانون تقابل غرب ایران با متفقین بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

survy of Iranian memory writers political Attitude of confrontation with the Allied Forces in World war I (Focusing on Iranian Western Centers)

نویسندگان [English]

  • fatemeh shirali 1
  • amir mohamad shikhnoor 2
1 alzahra university-
2 university alzahra
چکیده [English]

The written memories enjoy special status in studies of Iranian cotemporary history in terms of containing original contents and diverse viewpoints, including in study of different dimensions of the evens such as occupation iran inWorld War I. Russia and British forces occopied this country. meanwhile. Iranians intensification of anti-barbarian feelings those days, resulted in establishment of camaign centers such as Iranians Western Centers im­portant center for Iranians confrontation due to attendance of many political regiments of the country as Immigration Movement and leading anti-allied movements in such a way that most important center for Iranians confrontation. According to this , the variable influence such as poiitical attitude of the memory writers on feedbaback of events of this center, is the most important issues that research attempts to solve it.
The results show that the political attitude of the memory writers has direct influence on formation their viewpoint and , influence of such variable resulted in formation of independent accounts by the democratic and moderator, obviously doing such studies, regardlessof the factors and variable such as political attitude of memory narrators , seems incomplete , therefore , in this research we attemplete, therefor ,in this research we attempt to survey effectiveness of political attitudes of the memory writers in a way that reflect evens of Iranian western Confrontation center

کلیدواژه‌ها [English]

  • World war I
  • Iranian Western Confrontation center
  • Allied forces
  • Interim Government of Immigrants
-      آبراهامیان، یرواند (1387)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل­محمدی، محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، چ چهاردهم.
-      اتابکی، تورج (1387)، «رقابت قدرت­های بزرگ و شکل­گیری جامعه سیاسی در ایران»، ایران و جنگ جهانی اول؛ میدان نبرد قدرت­های بزرگ (مجموع مقالات)، (22-13) گردآوری: تورج اتابکی، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
-      اتحادیه، منصوره (1387)، «دولت موقت ایران»، ایران و جنگ جهانی اول؛ میدان نبرد قدرت­های بزرگ (مجموع مقالات)، (50-22)،گردآوری: تورج اتابکی، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
-      ـــــــــــــ (1371)، احزاب سیاسی در مجلس سوم، تهران: نشر تاریخ ایران.
-      احرار، احمد (1352)، توفان در ایران، تهران: نوین.
-      ادیب­السلطنه سمیعی، حسین (1332)، اولین قیام مقدس ملی در جنگ بین­المللی اول، تهران: کتابفروشی ابن­سینا.
-      اردلان، عزالممالک (1372)، خاطرات (زندگی در دوران شش پادشاه)، تنظیم و تحشیه: باقر عاقلی، تهران: نشرنامک.
-      اشرف، احمد (1388)، «تاریخ، خاطره، افسانه»، نشریه بخارا، شماره 71.
-      اوکانر، فردریک (1376)، از مشروطه تا جنگ جهانی اول (خاطرات فردریک اوکانر)، ترجمه حسن زنگنه، تهران: نشر شیرازه.
-      ایوانف، م.س (1357)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه آذر تبریزی، تهران، بی­نا.
-      بهار، محمدتقی (1357)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران (انقراض قاجاریه)، تهران: شرکت سهامی کتاب­­های جیبی، چ سوم.
-      بیات، کاوه (1393)، «در جنگ جهانی اول»، تاریخ جامع ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
-      دولت­آبادی،‌ علی­محمد (1388)، خاطرات و ملاحظات، به کوشش: ایرج افشار، تهران: نشر سخن.
-      دولت­آبادی، یحیی (1371)، حیات یحیی، تهران: عطار، چ ششم.
-      رایت، دنیس (1368)، ایرانیان در میان انگلیسی­ها (صحنه­هایی از تاریخ مناسبات ایران و بریتانیا)، ترجمه کریم امامی، تهران: نشر نو.
-      زینویف، ایوان الکسیویچ (1362)، انقلاب مشروطیت ایران(نظرات یک دیپلمات روس، حوادث ایران در سالهای 1905 تا 1911)، ترجمه ابوالقاسم اعتصامی، تهران: اقبال.
-      سالور، قهرمان­میرزا (عین­السلطنه) (1374)، روزنامه خاطرات عین­السلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: نشر اساطیر، ج 5.
-      سپهر، احمدعلی (1362)، ایران در جنگ بزرگ 1918-1914، تهران: نشر ادیب.
-      سنجابی (سردار مقتدر)، علی­اکبر (1381)، ایل سنجابی و مجاهدت­ ملی ایران، تحریر و تحشیه:کریم سنجابی، تهران نشر شیرازه.
-      شعبانی، احمد، «بنیاد سرگذشتنامه­های خودنگاشت (سرآغاز و انواع آن در متون فارسی)» (1374)، زنده­رود: «فصلنامه فرهنگ، ادب و تاریخ»، شماره (10 و 11).
-      شوستر، مورگان (1294/1333ق)، اختناق ایران، .کلکته: مطبعه­ی حبل­المتین.
-      شیبانی ­(وحیدالملک)، عبدالحسین (1378)، خاطرات مهاجرت از دولت موقت کرمانشاه تا کمیته ملیون برلن، به کوشش ایرج افشار، کاوه بیات، تهران: نشر شیرازه.
-      عاقلی، باقر (1384)، روزشمار تاریخ ایران، تهران: نشر نامک.
-      فراگنر، برت.گ (1377)،  خاطرات نویسی ایرانیان، ترجمه: تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-      قائم­مقامی، رضاقلی (1333)، وقایع غرب ایران در جنگ جهانی اول، اراک: چاپخانه فروردین.
-      کاظم­زاده، فیروز (1371)،روس و انگلیس در ایران 1864-1914، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، چ دوم.
-      گرکه، اولریخ (1377)، به سوی شرق، ترجمه پرویز صدری، تهران: کتاب سیامک.
-      ملک­زاده، مهدی(1373)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: علمی، چاپ چهارم، ج 6 و 7.
-      نواب­رضوی (وکیل­التولیه)، میرزا محمد (1388)، خاطرات وکیل­التولیه، به کوشش علی­اکبر تشکری بافقی، تهران: نشر سخن.
-      نیدرمایر، اسکارفن (1363)، زیر آفتاب سوزان ایران، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: نشر تاریخ ایران.