ایل باجلان در کشاکش جنگ جهانی اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

2 دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

3 عضو هئیت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

باجلان‌ها در دورۀ قاجار از سوی حکومت مرکزی مامور حراست از راه‌ها و مرزهای غربی بودند؛ این کارکرد در کنار گرایش ایل مزبور به ایران و در تابعیت ماندن حکومت مرکزی، برآیند بررسی اسناد و مکاتباتی است که مابین مجیدخان سالارالسلطان سرکردۀ ایل باجلان و حکومت و کاربدستان ایران در کشاکش جنگ جهانی اول رد و بدل شده است.
این پژوهش در پی نشان دادن صدمات جنگ جهانی اول و نقش تغییر و تحولات مرزی بر زندگی سیاسی و اقتصادی ایل باجلان است. تحقیق حاضر در تلاش است با نگاهی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد موجود وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایل باجلان را در دوران جنگ جهانی اول مورد بررسی قرار دهد. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد خسارات سیاسی و اقتصادی وارده بر باجلان‌ها در این دوره ناشی از مقاومت این ایل در برابر درخواست دولت عثمانی و قبول تابعیت این کشور است و تمسک به روحیه ملی‌گرایی و ایران‌گرایی از سوی مجیدخان سالار­السلطان برای تحریک حکومت ایران در راستای کسب پشتیبانی صورت گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Bajalan Tribe at the Height of the World War I

نویسندگان [English]

  • sabah khosravizadeh 1
  • bagherali adelfar 2
  • Nasrolah poormohammadi Amlashi 3
1 Expert of documents
2 International University of Imam Khomeini Qazvin
3 International University of Imam Khomeini Qazvin
چکیده [English]

The Bajalan were appointed as the guardians of western roads and borders by the central government during the Qajar era. This function along with the tendency of the mentioned tribe and the acceptance of citizenship of the central government are the results of reviewing the documents and correspondence exchanged between the Majid Khan Salar al-Soltan (the leader of Bajalan tribe and the Iranian government) during the height of World War I. The study seeks to illustrate the effects of the World War I and the role of border change on the political and economic life of the Bajalans. The present research tries to study the political, social and economic situations of Bajalan during the First World War using a descriptive-analytical method and relying on existing documents. The results of the research showed that the political and economic losses incurred by the Bajalans in this period arose from their resistance against the Ottoman government's request to accept its citizenship. Adhering to the spirit of nationalism and Iranianism by Majid Khan Salar al-Soltan aimed at provoking the Iranian government to obtain support.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bajalan Tribe
  • Majid Khan Salar al-Soltan
  • the First World War
  • Kuretu
  • Jegarlu
  • Ottoman
اسناد
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج. ا. ا، شناسه سند 17148-240.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 3665-293.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 3665-293.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 3665-293.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 3665-293.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 762-293.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 387-295.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 5247-295.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند 13079-296.
-    سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا، شناسه سند13178-296.
-    کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، دوره سوم مجلس شورای ملی، شماره بازیابی 3/1/32/2/3.
منابع
-    استرآبادی، میرزا مهدی‌خان (1377)، جهانگشای نادری، به کوشش عبدالله انوار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-    استرآبادى‏، میرزا مهدی‌خان (1384)، دره نادره تاریخ عصر نادرشاه، به کوشش جعفرشهیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-    اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از سال 1105 تا 1135هـ.ق (1363)، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-    باجلان، مظاهر (1390)، ایل باجلان از صفویه تا عصرحاضر، قزوین: نشر طه.
-    بارون، دوبدو ویلادیمیر مینورسکی (1363)، دو سفرنامه درباره لرستان، مترجم سکندر امان‌الهی بهاروند و لیلی بختیاری، تهران: انتشارات بابک.
-    پارسادوست، منوچهر (1370)، ریشه‌های تاریخی اختلافات ایران و عراق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-    تابانی، حبیب‌الله (1380)، وحدت قومی کرد و ماد منشاء نژاد، تاریخ تمدن کردستان، تهران: نشر گستره.
-    حسینی فسایی، میرزا حسن (1382)، فارسنامه ناصری، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران: امیرکبیر.
-    خان ملک ساسانی، احمد (بی‌تا)، دست پنهان سیاست انگلیس در ایران، تهران: اسپندار.
-    خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله (1380)، تاریخ ذوالقرنین، به کوشش ناصر افشار، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-    خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم (1368)، خلاصه‌السیر، زیر نظر ایرج افشار، تهران، انتشارات علمی.
-    دومرگان، ژاک (1339)، جغرافیایغربایران، مترجم کاظم ودیعی، تبریز:انتشارات چهر.
-    راولینسون، هنری کرزیک (1362)، گذر از زهاب به خوزستان، مترجم سکندر امان‌اللهی بهاروند، تهران: آگاه.
-    زکی بیگ، محمدامین (1380)، زبده تاریخ کرد و کردستان، مترجم یدالله روشن اردلان، تهران: توس.
-    سلطانی، محمدعلی (1372)، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان (ایلات و طوایف کرمانشاهان)، تهران: نشر مولف.
-    سنجابی، علی‌اکبر (1380)، ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران؛ خاطرات علی‌اکبرخان سنجابی سردار مقتدر، به کوشش کریم سنجابی، تهران: نشر شیرازه.
-    سنندجی، میرزا شکرالله (1375)، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، به کوشش حشمت‌الله طبیبی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-    شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر (بی‌تا)، بستان‌السیاحه، تهران: سنایی.
-    عزاوی، عباس (1425ق)، موسوعه عشائر العراق، بیروت: الدار العربیه للموسوعات.
-    قاضی، ملا محمد شریف (1379)، زبده‌التواریخ سنندجی؛ تاریخ کردستان، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران: نشر توکلی.
-    کندوله‌ای، الماس‌خان (نسخه خطی شماره 12874)، جنگ‌نامه نادر، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
-    مروی، محمدکاظم (1364)، عالم آرای نادری، به کوشش محمدامین ریاحی، تهران: زوار.
-    مشیرالدوله، میرزاسیدجعفرخان مهندس‌باشی (1348)، رساله تحقیقات سرحدیه، به کوشش محمد مشیری، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
-    نامی، میرزا ابراهیم (1355)، سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، به کوشش مسعود گلزاری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
-    نوری، محمدتقی (1386)، اشرف‌التواریخ، به کوشش سوسن اصیلی، تهران: میراث مکتوب.
-    وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر (1364)، حدیقه ناصری، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران، نشر توکلی.