بینش و روش محمد کاظم مروی در تاریخ‌نگاری عالم‌آرای نادری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه بیرجند

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

3 عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بیرجند.

چکیده

در قلمرو تاریخ­نگاری و نقد تاریخی توجه به بینش و روش مورخ امری ضروری است. بینش و روش در تاریخ­نگاری دو مقوله تفکیک‌ناپذیر و مرتبط با یکدیگرند. شناخت مورخ و اثر تاریخ­نگارانه­ی او مبنای شناخت زمانه اوست و فهم متون تاریخ­نگارانه در هر عصری مستلزم شناخت عناصر روشی و بینش حاکم بر متن تاریخی است.
نوشتار حاضر بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی به بررسی بینش و روش مروی، نویسنده عالم آرای نادری، اختصاص دارد. این اثر یکی از منابع تاریخ­نگاری سلسله­ای عصر افشاریه است. در واکاوی بینش مروی در تاریخ عالم آرای نادری به گرایش­ها و باورهای مورخ در چند محور مشیت­گرایی، اعتقادات، نخبه­گرایی و بینش انتقادی پرداخته شده است. در بررسی روش مروی نیز، مؤلفه­هایی که در مباحث روش­شناختی مدنظر قرار می­گیرد، نظیر تحلیل ویژگی­های سبکی، منابع مورد استفاده و عواملی از این دست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. دستاوردهای این پژوهش نشان می­دهد که در نگارش عالم آرای نادری، عواملی چون موقعیت اجتماعی و گرایش­های فردی مؤلف در کنار ویژگی­های زبانی و بافت موقعیتی زمانه بر بینش و روش تاریخ­نگارانه­ی متون این عصر تأثیر گذارده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Approach and the Insight of Mohammad Kazem Marvi in the Histography of Alam Araye Naderi

نویسندگان [English]

  • akram naseri 1
  • abbas sarafrazi 2
  • zahra alizadeh birjandi 3
1 Lecturer at Birjand University
2 Associate Professor of the History Department of Ferdowsi University of Mashhad
3 Member of faculty member of history group of Birjand University.
چکیده [English]

Paying attention to the historian's insight and method is necessary in the realm of historicism and historical critique. Insight and method are two unseparatable and related topics in historicism. The recognition of the historian and his historical work is the basis of knowing his time and understanding the historical texts in any era requires recognition of the elements of the method and insight governing the historical text.
The present paper is based on descriptive-analytical method to investigate Mohamnad Kazem Maravi's insight and method, the writer of Alam Araye Naderi. This work is one of the historical sources of the Afshari era. In the search for Marvoy's insight in Alam Araye Naderi, some effective tendencies, beliefs and desires of the historian have been addressed in several aspects of belief in appreciation, religious insight, elitism and critical insight. Also, important components in methodological discussion such as the analysis of the characteristics of the style, the resources used and some other factors have been analysed in this study. The achievements of this study show that the factors such as the social status and individual tendencies of the author, along with linguistic features, in the light of the circumstances and circumstances of the time have influenced the insight and historiographical method of the texts of this age in this work.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Kazem Marvi
  • The history of Alam Araye Naderi
  • Histography
  • insight
  • Method
- آبوزرن، برایان (1389)، چگونه زندگی­نامه­ بنویسیم، ترجمه محسن سلیمانی، تهران، سوره مهر.
- آرام، محمدباقر (1386)، اندیشه تاریخ­نگاری­صفوی، تهران، امیرکبیر.
- آقاجری، هاشم؛ زرگری­نژاد، غلامحسین (1380)، تأملاتی در علم تاریخ و تاریخ­نگاری اسلامی، تهران، نقش­جهان.
- آوری، پیتر (1387)، تاریخ ایران، از نادرشاه تا زندیه، تهران، مهتاب.
- اسکینر، کوئنتین (1380)، ماکیاولی، ترجمه عزت­الله فولادوند، تهران، طرح­ نو.
- بارت، رولان (1373)، «گفتار تاریخی»، ارغنون، ترجمه فضل­الله پاکزاد، ش4، س1، زمستان، 161-135.
- بهار، محمدتقی (1380)، سبک­شناسی بهار، به اهتمام ابوطالب میرعابدینی، تهران، توس.
- ترکمان، اسکندربیگ (1350)، تاریخ­عالم آرای­عباسی، تهران، امیرکبیر.
- خنجی­اصفهانی، فضل­الله ­(1382)، تاریخ­عالم آرای­امینی، به کوشش محمداکبرعشیق، تهران، میراث­ مکتوب.
- رزمجو، حسین (1374)، انواع ادبی، مشهد، آستان قدس رضوی.
- رستگار فسایی، منصور (1380)، انواع نثرفارسی، تهران، سمت.
- زرین­کوب، عبدالحسین (1370)، تاریخ درترازو، تهران، امیرکبیر.
- ساروخانی، باقر (1375)، روش­های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی.
- شرفی، محبوبه (1392)، «بازتاب ­اندیشه ­مشیت ­الهی­ در­ تاریخ­نگاری ­­ایلخانی»، جستارهای­ تاریخی، ش2، س4، پاییز، 69-91.
- شکوری، ابوالفضل (1380)، درآمدی بر تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری مسلمانان، قم، تبلیغات اسلامی.
- شمیسا، سیروس (1377)، سبک­شناسی بهار، تهران، میترا.
- صفا، ذبیح­الله (1352)، تاریخ ادبیات ­ایران، تهران، فردوس.
- صفت­گل، منصور (1379)، «مقدمه­ای بر منبع­شناسی پژوهش در عصر صفوی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 37، س4، آذر، 17-25.
- غفاری­جاهد، مریم (1389)، «طلوع و غروب نادرشاه»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش147، مرداد، 101-104.
- فلور، ویلم (1365)، برافتادن صفویان، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، توس.
- قائمی، علی (1372)، روش تحقیق، تهران، انتشارات امیری.
- کارلایل، توماس (1367)، قهرمان­پرستی و قهرمانی در تاریخ، تهران، نشر علمی.
- کویین، شعله (1387)، تاریح‌نویسی در روزگار صفوی، ترجمه منصور صفت­گل، تهران، دانشگاه تهران.
- مجتبایی، فتح الله (1352)، شاهی آرمانی، تهران، انجمن فرهنگ ایران.
- مروی، محمدکاظم (1374)، تاریخ عالم آرای نادری، به تصحیح محمد امین ریاحی، تهران، نشر علمی.
- مستوفی، حمدالله (1375)، تاریخ گزیده، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
- مفتخری، حسین (1387)، «پارادایم­های ­روش­شناختی مؤثر بر پژوهش­های تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش122، 4-13.
- ملائی­توانی، علیرضا (1386)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران، نشر نی.
- ملائی­توانی، علیرضا (1388)، «اصول و مبانی سرگذشت­نگاری»، تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری، س19، ش3 ،141-165.
- مؤتمن، زین­العابدین (1371)، تحول شعر فارسی، تهران، کتابخانه طهوری.
- میرجعفری، حسین (1386)، تاریخ­نگاری و تحولات آن در ایران و جهان، تهران، دانشگاه پیام نور.
- نوروزی، فرشید (1385)، «میراث تاریخ­نگاری عصر صفوی»، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، ش10، تابستان، 115-136.
- همدانی، رشیدالدین فضل­الله (1373)، جامع­التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، تهران، اقبال.
-      Tucker Ernest (1993), Explaining Nadir Shah: Kingship and Royal Legitimacy in Muhammad Kazim Marvi's"Tārīkh-i 'ālam-ārā-yi Nādirī", Iranian Studies,Vol. 26, No. 1/2 (Winter – Spring), 95-117.
Axworthy Michael (2007), The Army of Nader Shah, Iranian Studies, Vol. 40, No. 635-646