نگرشی بر عملکرد مبلغان پروتستان در یزد عهد قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار/ گروه تاریخ دانشگاه یزد

چکیده

چکیده
به دنبال شکل‌گیری مبلغین تبشیری در غرب، انجمن تبلیغی کلیسا با تکیه بر نفوذ انگلیس در ساختار سیاسی ایران؛ اصفهان را کانون استقرار خود ساخته و پس از تعیین سرحدات تبلیغی با پرزبیتری‌ها، درصدد بسط قلمرو به یزد، کرمان و شیراز برآمد. در این میان گرچه بُعد مسافت یزد از مراکز تحول خیز و امنیت نسبی؛ تضمینی بر حضور و بقای سه اقلیت زرتشتی، یهودی و بهائی بشمار می‌رفت، اما در خلأ وجود هم‌کیشان مسیحی، انجمن تبلیغی کلیسا جذب اقلیت‌های مذکور و خاصه زرتشتیان را فرصتی مغتنم شمرده؛ برای جلوگیری از تحریک احساسات دینی مسلمین، اهداف تبلیغی خود را در قالب ارائه‌ی خدمات درمانی و آموزشی پوشیده داشت. باوجود حمایت سیاسی انگلیس و حکومت مرکزی در تضمین بقای انجمن، اوج درخشش مبلغین را می‌توان تا وقایع مشروطیت دانست که با ساخت بیمارستان، مدرسه و توزیع اعانه میان مستمندان شیوه‌های مختلفی را برای جذب نوکیشان به آزمون گذاردند. بر این اساس پژوهش حاضر می‌کوشد تا کارکرد این انجمن در حوزه‌های درمانی، آموزشی و دیگر تدابیر جذب نوکیش را به بحث گذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-Investigating the Activities of protestant Missionaries in Yazd During the Qajar Dynasty

نویسنده [English]

  • - -
-
چکیده [English]

Abstract
Following the formation of the Evangelical missionaries in the west, the church missionary society chose Isfahan as their base in Iran, relying on the British influence on the political structure of Iran. Upon determining their missionary boundaries with the Presbyterians, they decided to expand their territories to Yazd, Kerman and Shiraz. Iran Yazd was far from the volatile center of the country and had relative peace to warrant the presence and maintenance of Zoroastrians, Jewish and Bahai minorities. In the absence of Christian fellowmen, the church missionary society seized the opportunity to attract minorities, specially the Zoroastrians. To avoid arousing Muslims’ religious sensitivities, they carried out their missionary activities under the guise of health and education services. Enjoying the Britain and the central government political supports, they were quite successful until the constitution events. They tried to attract new converts by implementing different means such as establishing hospitals and schools and distributing relief donations among the poor. The present research is an attempt to investigate the activities of this society in attracting new converts through health and education establishments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyworids: Qajar Dynasty
  • church missionary society
  • Morsalin Hospital
  • Napier Malclom
  • Yazd
منابع و مآخذ
−     احمدی، حسین، (1378)، «لازاریست­های فرانسوی در ایران؛ بررسی زمینه­های حضور و عملکرد»، تاریخ معاصر ایران، س 3، ش.
−     اردلی، ورا، (1341)، هنری مارتین، ترجمه سهیل آذری، تهران، نورجهان.
−     اشرف، احمد، (1359)، موانع رشد سرمایه‌داری در ایران، تهران، زمینه.
−     اشیدری، جهانگیر، (2535)، تاریخ پهلوی و زرتشتیان، تهران، هوخت.
−     افشار، ایرج، (1374)، یادگارهای یزد، ج 2، تهران، انجمن آثار فرهنگی و خانه کتاب یزد.
−     اوبن، لئون اوژن، (1362)، ایران امروز 1907 ـ 1906، ترجمه علی­اصغر سعیدی، تهران، زوار.
−     برومند، صفورا، (1381)، پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا در دورۀ قاجاریه، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
−     بویس، مری، (1348)، دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
−     پیشدادی، جمشید، (1995م)، خاطرات 365روز یا پاره‌ای از سنت‌های زرتشتیان در سده‌ی گذشته، شرکت انتشارات چاپ نامحدود.
−     تشکری، علی‌اکبر، «درآمدی بر شرایط اجتماعی و اقتصادی زرتشتیان یزد در دوران قاجاریه»، مجله فرهنگ، ش56،1384.
−   تشکری، علی‌اکبر، «سلطان حسین میرزا جلال‌الدوله: نمادی از کارکرد قدرت در بافت اجتماعی ولایات عصر قاجار»، مجله تحقیقات اجتماعی، س چهارم، ش دوم، 1393.
−     تشکری، علی‌اکبر، «نهاد صرافی و کارکرد تجارتخانه جمشیدیان»، مجله تاریخ ایران، سال سوم، ش64، 1389.
−     تشکری، علی‌اکبر، «کارکرد انجمن تبلیغی کلیسا در عصر قاجار:موانع و راهکارها»، مجله تاریخ ایران، ش13، 1392.
−     تیموری، ابراهیم، «مسعودمیرزاظل‌السلطان و یک گفتگوی منتشر نشده از وی»، بخارا، س 14، ش 83، مهر و آبان، 1390.
−     جکسن، ابراهم. و.ویلیامز، (1357)، ایران در گذشته و حال، ترجمه منوچهر امیری، فریدون بدره‌ای، تهران، خوارزمی.
−   حائری، عبدالهادی، «پیوند تاریخی کیش مسیح با استعمار غرب و نخستین ستیزه­های فکری اندیشه­گران ایران»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 20، ش 1 و 2، 1366.
−     الدر، جان، (1333)، تاریخ میسیون‌های آمریکایی در ایران، ترجمه سهیل آذری، تهران، نورجهان.
−     دهقانی تفتی، ح.ب، (1999)، یک چاه و دو چشمه: از تفت تا وینچستر، لندن، کتاب‌های سهراب.
−     رایت، دنیس (1357)، انگلیسیها در ایران، ترجمه‌ی غلامحسین صدری افشار، تهران، دنیا.
−     رضوی، میرزا محمد (1388)، خاطرات وکیل التولیه، به کوشش علی اکبر تشکری بافقی، ج 1، تهران، سخن.
−     سالنامه دبیرستان ایرانشهر یزد، دبیرستان ایرانشهر یزد،1317-1316.
−     سالنامه فرهنگ یزد، دبیرستان و دبستان و کودکستان ایزد پیمان یزد، یزد، چاپخانه گلبهار یزد،1328-1327.
−     سایکس، پرسی، (1363)، سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس یا ده هزار مایل در ایران، ترجمه حسین سعادت نوری، تهران، لوحه.
−     سرسی، کنت دو، (1368)، ایران در 1849 ـ 1840، ترجمه احسان اشراقی، تهران، ستاد انقلاب فرهنگی.
−     سفرنامه‌ی تلگرافچی، فرهنگ ایران زمین، ش 19، س 18،1352.
−     فیضی، محمدعلی، (127بدیع)، خاندان افنان سدره رحمان، تهران، مؤسسه ملّی مطبوعات امری.
−     کربین، هنری، (1346)، مکتب شیخی از حکمت الهی شیعی، ترجمه فریدون بهمنیار، تهران، تابان.
−     کرزن، ناتانیل، (1349)، ایران و قضیه ایران، ترجمه‌ی وحید مازندرانی، ج 1، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
−     گلشن، جلال، (1384)، یزد دیروز: آداب، سنن و رخدادهای 1384-1304ش، قم، صحیفه خرد.
−     مدرسی چهاردهی، مرتضی، (1344)، شیخ احمد احسایی، تهران، علمی.
−     ناطق، هما، (1368)، ایران در راه‌یابی فرنگی، چاپ دوم، پاریس، خاوران.
−     نبیل زرندی، (1991)، مطالع الانوار، ترجمه و تلخیص عبدالحمید اشراق خاوری، دهلی‌نو، مرآت.
−    یزد در اسناد امین الضرب، (1380)، به کوشش اصغر مهدوی، ایرج افشار، تهران، فرهنگ ایران زمین.
−    Afrashteh, Reza, (1963), Eduction and social Awakening: 1850-1960,netherland, E.j. Brill.
−    Afshari, Reza, M. "The Historians of The Constitutional Movement and The Making of the Iranian Populist Tradition", National Jornal of Middle East Studies, vol25, NewYork, Cambridge, 1993.
−    Amanat, Abbas, (1936), cities &trade: Consul Abbott on the Economy and Society of Iran 1847-1860, London, Ithaca press.
−    Arasteh, Reza. (1963), Education and social Awakening: 1850-1960, Netherlands: E.j. Brill.
−    Arthur, Arnold, (1877), Through Persia by Caravan, vol 1, London, Tinsley Brothers.
−    Cash, W. Wilson, (1930), Persia old and New, London, Church Missionary Society.
−    Ebrahimnejad, Hormoz, (2004), Medicine Public health and the Qajar state; Pattern of Midical Modernization in Nineteenth, vol4, Boston, Brill. Leiden.
−    Floor, Willem, (2012), "Hospitals in Safavid and Qajar iran: An EnQuiry in to Their Number Growth and Importance", Hospitals in iran and india 1500-1950, Edited by: Fabrizo Speziale, Brill Academic.
−    Griffith, M.E.Hume, (1909), Behind the Veil in Persia and Turkhsh Arabia (Philadelphia, J.B. Lippincott) Company.
−    Laster, James.E, (1973), Christian Hymnody in Iran. Michigan, (university microfilms, a Xeros company, an Arbor.
−    Malcolm, Napier, (1908), Five Year in a Persian Town, London, John Murray.
−    Mary Bird in Persia. London: church Missionary Society. (1916), C.ClaraRice.
−    Richier, Julius, (1910), History of Protestant Missions in the Near East. NewYork: Fleming. H. Revell Company.
−    Robin.E, (1973), Christians in Persia, London, Gorge Allen and Unwin. Waterfield.
−    Savage Lander, Henry, (1903), A. Across Coveted Land A journey From Flushing- Holland to Calcutta, Overland, vol I, (NewYork, Charles) scribners and son.
−    Spellman, Kathryn, (2004), Religion and Nation: Iranian Local and Transnational Networks in Britain. New York: Berghahn Books.

−    Stileman, charles Harvey, (1902), the subjects of the shah or the land of pussycats and poverty, etiquette and error, rugs and ruins, sunshine and sadness, indolence and ignorance, apricots and apathy, London.Church Missionary Society.