کاربست تیپ‌شناسی اینیاگرام در بررسی شخصیت عبدالحسین تیمورتاش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

عبدالحسین تیمورتاش یکی از ‌کنش‌گران برجستۀ دورۀ پهلوی اول بود که نقش مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن دوره ایفا نمود. تلاش‎های او در روی کار آمدن حکومت پهلوی و نقش برجستۀ وی در اصلاحات نوین در ساختار حکومت، مورد توجه پژوهشگران متعددی قرار گرفته‌است. در تحقیقات انجام‌گرفته نیز داوری‎های ناهمسانی در مورد عملکرد و شخصیت تیمورتاش وجود دارد. تعارض‎های کنشی تیمورتاش و فقدان یک چارچوب مفهومی مشخص برای تحلیل شخصیت وی، از مؤلفه‎های مهم در صعوبت شناخت شخصیت تیمورتاش است. مقالۀ حاضر ضمن در نظر داشتن تمامی مؤلفه‎های شخصیتی  و معطوف به بستر تاریخی، با برگزیدن تیپ‎شناسی شخصیت اینیاگرام درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که ویژگی‎های روان‌شناسی شخصیتی تیمورتاش چه تأثیری در ‌کنش‌گری‎های او در دوران پهلوی اول داشت.  در مقالۀ حاضر گردآوری اطلاعات با روش تاریخی انجام شده و در بسط و تحلیل مطالب نیز نویسندگان کوشیده‎اند از روش مطالعات میان‌رشته‎ای بهره گیرند و تحقیقی با رویکرد تاریخی-روان‌شناسی انجام دهند. براساس یافته‎های پژوهش حاضر، شخصیت عبدالحسین تیمورتاش در قالب تیپ هشتم اینیاگرام و به‎عنوان رهبری سازنده و قدرت‎طلب صورت‎بندی می‎شود که برخی اقدامات و تعارض‎ها در کنش‎های او را برپایۀ تیپ‎های آرامشی و تنشی و بال‎های تیپ هشتم می‎توان تبیین نمود. بر همین اساس نتایج پژوهش نشان می‎دهد خصوصیات روان‌شناختی تیمورتاش نقش مهمی در رسیدن او به مقام وزارت دربار، اجرایی شدن بسیاری از اصلاحات و تحولات در وزارت خارجه و ‌کنش‌گری‎های او در تقابل با نظامیان و گروهی از دیوان‌سالاران داشت و ازجمله بسترهای سقوط او شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Applying Enneagram typology in the study of Abdolhossein Teymourtash᾽s personality

نویسندگان [English]

  • mohsen morsalpour 1
  • mehdi asadi 2
1 Associate Professor, University of Sistan and Baluchistan
2 Assistant Professor of Shahid Bahonar University, Kerman
چکیده [English]

Abdolhossein Teymourtash was one of the prominent statesmen of the first Pahlavi period who played an important role in the political, social and economic developments of that period. Have been studied by many researchers, his efforts in establishing the Pahlavi dynasty and his important role in creating new reforms in the government structure. In the research, there are different opinions about the performance and character of Teymourtash. The confusion in Teymourtash᾽s actions and the lack of a clear conceptual framework to analyze his personality were among the factors that have made it difficult to understand Teymourtash. The present article tries to explain Teymourtash᾽s personality type by choosing Enneagram personality typology, with considering all personality and historical issues and paying attention to the historical context. The current research method used the historical method in gathering information and in the development and analysis of the material, the authors tried to use the method of interdisciplinary studies and conduct research with a historical-psychological approach. According to the present research, the personality of Abdolhossein Teymourtash is formed in the form of the eighth type of the Enneagram and as a constructive and power-seeking leader, which some actions and based on the types of relaxation and tension and wings the eighth brigade can be explained conflicts in his actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Abdolhossein Teymourtash
  • Enneagram
  • eighth type
  • Leader
  • کتاب‌ها

    • ابتهاج، ابوالحسن (1371). خاطرات ابوالحسن ابتهاج، به کوشش علیرضا عروضی، تهران: علمی.
    • اردلان، امان‌الله (1383). خاطرات: زندگی در دوران شش پادشاه، به کوشش باقر عاقلی، تهران: نارمک.
    • اسنادی از مطبوعات و احزاب دوره رضاشاه (1380). به کوشش علیرضا اسماعیلی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • اسنادی از انجمن‌ها و موسسه‌های فرهنگی-اجتماعی دوره رضاشاه (1392). به کوشش رضا مختاری اصفهانی، تهران: معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست جمهوری.
    • اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران (1379) به کوشش علی‌اکبر علی‌اکبری، ایرج محمدی، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • الیوت، متیو (1387). ایران نو و زوال سیاستهای حزبی در دوره رضاشاه، در تجدد آمرانه (جامعه و دولت در عصر رضاشاه) گردآوری و تألیف تورج اتابکی، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
    • امیراحمدی، احمد (1373). خاطرات نخستین سپهبد ایران، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران: موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
    • انتظام، نصرالله (۱۳۷۱). خاطرات نصرالله انتظام (شهریور ۱۳۲۰ از دیدگاه دربار)، به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران و دفتر انتشارات و پژوهش.
    • بامداد، مهدی (۱۳۵۷). شرح‌حال رجال ایران در قرن دوازدهم تا چهاردهم، کتاب‌فروشی زوار.
    • بختیاری، جعفرقلی (1392). خاطرات سردار اسعد بختیاری، به کوشش ایرج افشار، اساطیر.
    • بلوشر، ویپرت (1369). سفرنامه بلوشر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
    • بوقدا، گینجر لپید (1392). اینیاگرام مدرن‌ترین روش شخصیتشناسی، ترجمه علیرضا بانان، تهران: الماس دانش.
    • بهار، احمد (1377). زندگی و آثار شیخ احمد بهار، به کوشش جلیل بهار، مجید تفرشی، تهران: ندا.
    • بهار، محمدتقی (1392). تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران: امیرکبیر.
    • بهبودی، سلیمان، پهلوی، شمس، و ایزدی، علی (1372). خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی، علی ایزدی، تهران: طرح نو.
    • پالمر، هلن (1389). اناگرام در کار و زندگی، ترجمه احسان الوندی، تهران: نشر رسا.
    • پورشالچی، محمود (1384). قزاق عصر رضاشاه پهلوی ‌براساس اسناد وزارت خارجه فرانسه، تهران: انتشارات مروارید.
    • پیشه‎وری، جعفر (1385). محاکمات و دفاعیات و خاطرات زندان سید جعفر پیشهوری در زندان رضاشاه، به کوشش شاهرخ فرزاد، تهران: شیرین.
    • تقی‎زاده، حسن (1379) الف: زندگی طوفانی، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات علمی.
    • تقی‎زاده، حسن (1379) ب: نامههای تهران (154 نامه از رجال دوران به سید حسن تقی‌زاده)، به کوشش ایرج افشار، تهران: فرزان.
    • دانیلز، دیوید و ویرجینیا پرایس (1393). شخصیت‌شناسی (انیاگرام)، ترجمه نیما سید محمدی، تهران: ارسباران.
    • دشتی، علی (1355). پنجاه‌وپنج، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • -------(1389). ایام محبس، تهران: انتشارات اساطیر.
    • دقیقیان، پروین (1389). روانشناسی تیپهای شخصیتی نهگانه، تهران: آشیانه کتاب.
    • دولت‌آبادی، یحیی (۱۳۷۵). حیات یحیی، تهران: انتشارات فردوسی.
    • خواجه‌نوری، ابراهیم (۱۳۲۲). بازیگران عصر طلایی، تهران: بنگاه مطبوعاتی پروین.
    • ریسو، دان ریچارد و راس هادسون (1396). انواع شخصیتشناسی ‌براساس اینیاگرام، ترجمه ایرج صابری و شیرین جزایری، تهران: انتشارات ارجمند.
    • ریاحی، منوچهر (1371). سراب زندگی، تهران: انتشارات تهران.
    • زیرینسکی، مایکل (1387). «الغای قرارداد کاپیتولاسیون توسط رضاشاه»، در رضاشاه و شکل‌گیری ایران نوین، به کوشش استفانی کرونین، ترجمه مرتضی ثاقب‎فر، تهران: جامی.
    • سپهر، احمدعلی (1374). خاطرات سیاسی مورخ‌الدوله سپهر، به کوشش احمد سمیعی، تهران: نامک.
    • ________ (1362). ایران در جنگ بزرگ، تهران: نشر ادیب.
    • سررشته‌داری، مهدی (1394). انیگرام: تیپشناسی نهگانه شخصیتها، تهران: مهراندیش.
    • سیف‎پور فاطمی، نصرالله (1378). آئینه عبرت، به کوشش علی دهباشی، تهران: شهاب و سخن.
    • شوشتری، محمدعلی (1380). خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری، به اهتمام غلامحسین میرزاصالح، تهران: کویر.
    • شوکت بیک، ممدوح (1390). خاطرات تهران، مترجم حسن اسدی، تهران: شیرازه.
    • شیخ‌الاسلامی، محمدجواد (1392). سیمای احمدشاه قاجار، تهران: انتشارات ماهی.
    • ------------- (1379). صعود و سقوط تیمورتاش به حکایت اسناد محرمانه وزارت خارجه انگلستان، تهران: توس.
    • عاقلی، باقر (1397). تیمورتاش، تهران: جاویدان.
    • ______ (1390). رضاشاه و قشون متحدالشکل، تهران: نامک.
    • عبده، جلال (1368). چهل سال در صحنه، ویراستار مجید تفرشی، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
    • عمیدی نوری، ابوالحسن (1395). یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار، به کوشش مختار حدیدی، جلال فرهمند، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر.
    • غنی، قاسم (1362). یادداشت‌های دکتر قاسم غنی، به کوشش حسین نمینی، تهران: کتاب فرزان.
    • ------- (1367). یادداشت‌های قاسم غنی، به کوشش سیروس غنی، تهران: زوار.
    • غنی، سیروس (1389). ایران برآمدن رضاخان برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه حسن کامشاد، تهران: نیلوفر.
    • صدرالاشراف، محسن (1364). خاطرات صدرالاشراف، تهران: انتشارات وحید.
    • طلوعی، محمود (1374). بازیگران عصر پهلوی، تهران: علمی.
    • فاتح، مصطفی (1358). پنجاه سال نفت ایران، تهران: پیام.
    • فردوست، حسین (1370). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران: اطلاعات.
    • فرخ، مهدی (1347). خاطرات سیاسی فرخ، به اهتمام پرویز لوشانی، تهران: امیرکبیر.
    • فخرایی، ابراهیم (1357). سردار جنگل، تهران: جاویدان.

     

    • فلور، ویلیام (1371). اتحادیههای کارگری و قانون کار در ایران، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
    • فیروز، فیروز (1375). مجموعه مکاتبات، اسناد، خاطرات و آثار فیروز میرزا (نصرت‌الدوله)، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: تاریخ ایران.
    • کاظمی، باقر (۱۳۹۰). یادداشتهایی از زندگی باقر کاظمی (مهذب‌الدوله)، به کوشش داوود کاظمی و منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران.
    • کسروی، احمد (1355). شرح زندگی من، تهران: جار.
    • کلالی، محمدابراهیم (۱۳۸۷). متن کامل خاطرات امیر تیمور جلالی رئیس ایل تیموری، ویراستار حبیب لاجوردی، طرح تاریخ شفاهی ایران مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد ‎.
    • کوهی کرمانی، حسین (1325). از شهریور 1320 تا فاجعه آذربایجان و زنجان، تهران: چاپخانه مظاهری.
    • گلشائیان، عباسقلی (1377). خاطرات من (گذشته‌ها و اندیشههای زندگی)، تهران: اینشتین.
    • مسعودی، عباس (1329). اطلاعات در ربع قرن، تهران: اطلاعات.
    • مجد، محمدقلی (1389). رضاشاه و بریتانیا ‌براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه مصطفی امیری، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
    • ----------(1395). از قاجاریه به پهلوی ‌براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه رضا میرزائی، مصطفی امیری، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
    • مستوفی، عبدالله (1377). شرح زندگانی من، تهران: زوار.
    • مشفق کاظمی، مرتضی (1350). روزگار و اندیشهها، تهران: ابن‌سینا.
    • مکی، حسین (1380). تاریخ بیست‌ساله تهران: انتشارات علمی.
    • ملک‌زاده، مهدی (1363). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: علمی.
    • میلسپو، آرتور (بی‌تا). مأموریت آمریکائی‌ها در ایران، حسین ابوترابیان، تهران: پیام.
    • نفیسی، سعید (1390). به روایت سعید نفیسی (خاطرات سیاسی، ادبی، جوانی)، به کوشش علیرضا اعتصام، تهران: مرکز.
    • نوری اسفندیاری، فتح‌الله (ترجمه و گردآورنده)، (1391). رضاشاه در گذرگاه تاریخ، تهران: البرز.
    • هدایت، مهدیقلی (1385). خاطرات و خطرات، تهران: زوار.

    مقالات

    • آبادیان، حسین (1388). عبدالحسین تیمورتاش و روابط خارجی ایران ‌براساس اسناد نویافته، تاریخ ایران، 5(61)، 22- 1.

    اسناد

    • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما) شماره سند: 297- 438. محل در آرشیو 103الف 3الف ب1.
    • ----------------------------------:298- 1373. محل در آرشیو 113پ5آت1.
    • ---------------------------------:240- 1446. محل در آرشیو 108ب1001.
    • -------------------------------: 240-34788.

    روزنامه

    • روزنامه حبل‌المتین کلکته (1305). سال 35، شماره۴، 20 دی‌ماه 1305.
    • روزنامه حبل‌المتین کلکته (1307). سال 37، شماره1،7 آذرماه 1307.
    • روزنامه حبل‌المتین کلکته (1308). سال 38، شماره۶،۱۷دی‌ماه 1308.