بررسی سیاست دولت پهلوی اول نسبت به بازگشت مهاجران ایرانی از شوروی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین

2 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین

چکیده

مهاجرت از پدیده‌هایی است که جامعۀ ایرانی قاجار از دورۀ ناصرالدین‌شاه با آن روبرو شده‌است.جدایی مناطق جنوبی قفقاز از ایران درنتیجۀ جنگ‌های ایران و روس باعث شد که این مناطق سرنوشتی متفاوت با دیگر مناطق ایران پیدا کنند و مقصدی برای ایرانیان مهاجر باشند. بیشتر این مهاجرین را کارگرانی تشکیل می‌دادند که به دلیل شرایط موجود در ایران و همچنین موقعیت کاری بهتر در این مناطق به‌صورت فصلی و یا دائمی راهی این مناطق می‌شدند. با انقراض حکومت قاجار و انقلاب کمونیستی در روسیه، از سطح این مهاجرت‌ها کاسته شد و مهاجرت‌ها شکل بازگشت به ایران را به خود گرفت. در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش خواهیم بود که سیاست دولت پهلوی در واکنش به  بازگشت اتباع ایرانی از شوروی چه بوده‌است. مفروض پژوهش این است که فشارهای وارده بر اتباع ایرانی از سوی شوروی و همچنین بهبود وضعیت اشتغال و معیشت در ایران باعث رجعت دوبارۀ این مهاجران به ایران شد و دولت پهلوی نیز علی‌رغم مشکلات ناشی از بازگشت این مهاجران، بستر لازم را برای این امر مهیا نمود. در این تحقیق از روش توصیفی – تبیینی استفاده‌ شده و تلاش می‌شود با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای تا حد امکان جوابی مناسب برای این سؤال یافته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The \olicy of the First Pahlavi Government in Dealing with the Iranian Repatriates From the Soviet Union

نویسندگان [English]

  • Nasrollah Poormohamadi Amlashi 1
  • saedeh Rahmani 2
  • masoomeh Khazani 3
1 Professor of Imam Khomeini International University (RA) Qazvin
2 Ph.D Candidate in History, Islamic Azad University, Science and Research , Tehran
3 Ph.D Candidate in History at Imam Khomeini International University (RA), Qazvin,
چکیده [English]

Migration is one of the phenomena that has been familiar among Iranian society since the era of Naser al-Din Shah Qajar. The separation of the southern regions of the Caucasus from Iran as a result of the Iran-Russia wars caused these regions to find a different fate from the other regions of Iran and to be a destination for Iranian immigrants. The best of these immigrants were workers who went to these areas seasonally or permanently due to the existing conditions in Iran and better working conditions in these areas. The decline of the Qajar rule and the communist revolution in Russia led to a decrease in the level of these migrations, and migration turned into returning to Iran. In this research, we seek to examine the policy of the Pahlavi government regarding the return of Iranian nationals who immigrated from the Soviet Union to Iran. It seems that the pressures on Iranian nationals from the Soviet government, as well as the improvement of employment and livelihood situations in Iran, caused these immigrants to return to Iran again. Despite the problems caused by the return of these immigrants, the Pahlavi government provided the necessary platform for this. In this research, an explanatory-descriptive method is used in this research to find a suitable answer to this question as much as possible using documents and library resources

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soviet Iran
  • Immigrants
  • Return to Iran
  • the Pahlavi Rule

مراجع

  • کتاب‌ها

    • ابراهیم اف، ت ا. (1360)، پیدایش حزب کمونیست در ایران، ترجمه ر. رادنیا، تهران، گونش.
    • ایوانف (1357)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه آذر تبریزی، تهران، شبگیر و ارمغان.
    • آروتونیان، گ.س. (1385)، انقلاب 1911 – 1905 ایران و بلشویک‌های ماوراء قفقاز، ترجمه محمد نایب‌پور، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
    • جعفریان، رسول (1387)، درک شهری از مشروطه (مقایسه حوزه مشروطه‌خواهی اصفهان و تبریز)، چ 2، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
    • دهنوی، نظامعلی (1383)، ایرانیان مهاجر در قفقاز (فعالیت فرهنگی آنان در سالهای 1931 – 1900)، تهران، وزارت امور خارجه.
    • رئیس‌نیا، رحیم (1357)، عزیر و دو انقلاب، تهران، چاپار.
    • شاکری، خسرو (1384)، پیشینه سیاسی – اقتصادی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال‌دموکراسی در آن عهد، تهران، اختران.
    • صباحی، گنجعلی (1380)، آن روزها، ترجمه بهزاد هنری، تهران، پورشاد.
    • طاهراحمدی، محمود (1384)، روابط ایران و شوروی در دوره رضاشاه، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
    • طاهرزاده بهزاد، کریم (1363)، قیام آذربایجان در انقلاب مشروطه ایران، اقبال، تهران.
    • عیسوی، چالرز (1362)، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار 1332 – 1215)، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گستره.
    • لنچافسکی، ژرژ (1351)، غرب و شوروی در ایران، سی سال رقابت 1948-1918، ترجمه حورا یاوری، تهران، ابن‌سینا.
    • مراغه‌ای، حاجی زین‌العابدین (1393)، سیاحتنامه ابراهیم بیگ، به کوشش م. ع سپانلو، تهران، آگاه.
    • مکی، حسین (1362)، تاریخ بیست‌ساله، تهران، ناشر.
    • ولی‌زاده، اکبر (1385)، اتحاد جماهیر شوروی و رضاشاه (بررسی روابط ایران و شوروی میان دو جنگ جهانی)، تهران، اسناد انقلاب اسلامی.

    مقاله‌ها

    • آذری، شهلا (1372)، «مهاجرت اتباع شوروی به ایران (1317 – 1297 ش)»، گنجینه اسناد، 3(9).
    • بیات، کاوه (1374)، «مهاجران شوروی، نخستین تجربه پناهندگی در ایران»، گفتگو، 7(11).
    • حکیمیان، حسن (1374)، «کارمزدی و مهاجرت: کارگران ایرانی در جنوب روسیه 1931 – 1880»، ترجمه افسانه منفرد، تاریخ معاصر ایران، 2(7).
    • دمیرچی لو، مجتبی (1398)، «کوچ اجباری و تبعید ایرانیان مقیم شوروی به قزاقستان»، تاریخ روابط خارجی، 20(80)، 25-46.
    • سادات، سید محمود؛ نورایی، مرتضی و میرجعفری، حسین (1392)، «بررسی تبعید ایرانیان از شوروی طی سالهای 1320– 1305 ش»، گنجینه اسناد، 23(90)، 22-41.
    • متینی، جلال (1375)، «بر آذربایجان چه گذشت؟»، ایران‌شناسی، 8(31)، 441-462.

    اسناد

    • بایگانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، پرونده‌های 01381-310 / 108769-310 / 310-010747 / 310-013256 / 310-009808 / 310-013582 / 310-054180 / 310-108769.
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 14، شماره 36
مهر 1402
صفحه 53-82

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 28 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 28 فروردین 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار