دولت و استقرار نظام متریک در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیاردانشگاه تبریز

2 کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تبریز،

چکیده

در دورۀ قاجاریّه و به‌دنبال مواجهۀ بیش از پیش ایرانیان با تمدّن غربی، ضرورت نوسازی در عرصۀ واحدهای اندازه‌گیری، ذیل عنوان نظام متریک از سوی سیاستمداران و اندیشمندان احساس شد و در دورۀ رضاشاه پهلوی از طرف دولت مورد اجرا قرار گرفت و چون این مهمّ را دولت بر عهده داشت استقرار نظام متریک ابزاری برای تأمین اهداف حکومت شد. پژوهش حاضر به ‌روش توصیفی- تبیینی با بررسیِ روند استقرار نظام متریک در ایران، اهداف دولت رضاشاه از استقرار نظام متریک را به‌عنوان یک مسئله مورد بررسی قرار می‌دهد و به این سؤال اصلی پاسخ می‌دهد که دولت رضاشاه در استقرار نظام متریک چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟ یافته‌ها گویای این نکته است که ارتباط با تمدّن غرب و ضرورت واکاوی عقب‌ماندگی ایران، باعث توجّه به‌ اصلاح اوزان و مقادیر بر پایۀ نظام متریک برای تسهیل تجارت شد، ولی، استقرار نظام متریک نه‌فقط در جهت تسهیل در مبادلات بازرگانی، بلکه در جهت کنترل و نظارت بیشتر دولت بر همۀ آحاد جامعه صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Government and establishment of the metric system in Iran

نویسندگان [English]

  • Gholam Ali Pashazadeh 1
  • fatemeh rezaei aghajari 2
1 Associate Professor, University of Tabriz
2 Master of History in Tabriz Universitym
چکیده [English]

In the Qajar period and following the increasing exposure of Iranians to Western civilization, the need for modernization in the field of units of measure, under the title of metric system was felt by the politicians and thinkers and it was implemented by the government at the time of Reza Shah Pahlavi. Since, the government was responsible for establishing a metric system, it turned into a tool to achieve the government goals. The present study examines the process of establishing the metric system in Iran and the goals of Reza Shah's government from the establishment of the metric system using a descriptive-explanatory method. Here, the main question is what goals the Reza Shah government pursued in establishing the metric system.  The findings indicate that the connection with Western civilization and the need to investigate Iran's backwardness led to the correction of weights and values ​​based on the metric system to facilitate trade. The metric system has been established not only to facilitate trade, but also to increase government control and oversight of all members of the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Qajar
  • Reza Shah
  • Weights
  • Values
  • Metric System
 
منابع
-     اقبال آشتیانی، عبّاس (1384)، تاریخ مغول،تهران: امیرکبیر.
-     آدمیّت، فریدون (1351)، اندیشه ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار، تهران: نشر خوارزمی.
-     پاشازاده، غلامعلی (1392)، در جُست‌وجوی قانون، تهران: نشر علم.
-     ترابی فارسانی، سهیلا (1384)، تجّار و مشروطیت و دولت مدرن، تهران: نشر تاریخ ایران.
-     حسینی فسایی، حسن (1367)، فارسنامه ناصری، مصحّح منصور رستگار فسایی، جلد 2، تهران: نشر امیر کبیر.
-     دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا.
-     دیانت، ابوالحسن (1367)، فرهنگ تاریخی سنجش‌ها و ارزش‌ها، مجلد نخست، تبریز: نشر نیما.
-     راوندی، مرتضی (1357)، تاریخ اجتماعی ایران، مجلد 4، تهران: امیرکبیر.
-     رنه دالمانی، هانری‌ (1335)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمه محمّدعلی فَره‌وشی، تهران: نشر امیرکبیر.
-     زرنگ، محمّد (1381)، تحوّل نظام قضایی ایران از مشروطه تا سقوط رضاشاه، تهران: نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-     سینایی، وحید (1384)، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران، تهران: کویر.
-     عاقلی، باقر (1371)، خاطرات یک نخست وزیر؛ دکتر احمد متین‌دفتری، تهران: نشر علمی.
-     فرهاد میرزا (بی‌تا)، جام‌جم، نسخۀ مضبوط در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تبریز.
-     فضل‌الله، رشیدالدّین (1940 م.)، تاریخ مبارک غازانی، به‌اهتمام کارل یان، لندن: لایپزیک.
-     فلور، ویلم (1391)، اوزان و مقیاس‌ها در عصر قاجار، ترجمۀ مصطفی نامداری منفرد، تهران: آباد بوم.
-     فوروکاوا، نوبویوشی (1384)، سفرنامه فوروکاوا، ترجمه هاشم رجب‌زاده و کینیجی ئه‌اورا، تهران: نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-     قنبری، داریوش (1385)،دولت مدرن و یکپارچگی ملّی در ایران، تهران: نشر تمدّن ایرانی.
-     مستوفی، عبدالله (1384)، شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری قاجاریّه)، مجلد نخست، تهران: نشر زوّار.
-     مستوفی، عبدالله (1384). شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری قاجاریّه)، (جلد 5)، تهران: نشر زوّار.
-     مصاحب، غلامحسین (1381). دایرة‌المعارف فارسی، (جلد 2)، تهران: نشر امیرکبیر.
-     نجم‌الدوله، میرزا عبدالغفار (1284). قانون ناصری، تهران: مدرسه دارالفنون.
-     هینتس، والتر (1368). اوزان و مقیاس‌ها در اسلام. ترجمۀ غلامرضا ورهرام. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-     یغمایی، اقبال (1347). شهید آزادی سیّد جمال واعظ اصفهانی، تهران: نشر توس.
مقالات
-     اعتمادالسلطنه، محمّدحسن (به‌کوشش خدیجه اعتصامی). تقدیر المقاییس رساله‌ای در شرح مقیاس و اوزان. پیام بهارستان، دوره دوم، شماره 7، بهار 1389.
روزنامه‌ها
-     روزنامه اختر، (1379). تجدید چاپ سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران.
-     روزنامه اطّلاع، (1385). تجدید چاپ سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران.
-      روزنامه اطّلاعات، یکشنبه 19 دی‌ماه 1311، سال هفتم، شماره 1803.
-      روزنامه ایران، اعتماد السلطنه، محمّد حسن‌خان (1288 هـ. ق / 1871 م.)، شماره 3.
-     لوح مشروح مذاکرات مجلس شورای ملّی (دوره‌های قاجار و پهلوی نخست).