جنبش مشروطه‌خواهی در تالش (1330-1324 ق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معلم/ اموزش و پرورش

2 عضو هئیت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

3 عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

پس از تجزیه خاک تالش به‌وسیله روس‌ها در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار، بخش جنوبی آن‌که در ایالت گیلان باقی ماند، به پنج بلوک با نام‌های کرگان رود، اسالم، تالشدولا، شاندرمن و ماسال تقسیم گردید و «خمسه طوالش» خوانده شد و اداره آن بلوک‌ها به پنج خاندان از خوانین محلی واگذار گردید.
در دوره مشروطیت حاکم کرگان رود، نصرت‌الله خان عمیدالسلطنه (سردار امجد) بود. دوره حکومت سردار امجد به سبب روا داشتن ستم‌های بی‌سابقه بر مردم، به‌عنوان یکی از سیاه‌ترین دوره‌ها در تاریخ تالش رقم خورده است. در چنان شرایطی دهقانان تالش و بخشی از اقشار متوسط تالش که از گزند خان حاکم در امان نبودند، آماده فرصتی برای خیزش بودند. اوج گرفتن جنبش سوسیال‌ دمکراسی روسیه و پیوند آن با کانون‌های آزادی‌خواهی در گیلان و آغاز خیزش‌های ضد استبدادی در ایران که تدریجاً انقلاب مشروطیت نامیده شد، مردم تالش نیز به پا خاستند و مبارزات خود علیه خان حاکم و حامیان داخلی و روسی‌اش را با مشروطه‌خواهی پیوند زدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Movement Constitutional in Talesh (1906-1910)

نویسندگان [English]

  • negah abdoli 1
  • Nasrolah poormohammadi Amlashi 2
  • Hojjat Fallah Toutkar 3
1 teacher /Education
2 member if History Department
3 Department of Imam Khomeini International University History
چکیده [English]

After the disintegration of Talesh soil by the Russians during the reign of Fath-Ali Shah Qajar, that remained the southern part of the Gilan province, were divided to the five districts which named Kargan Rud, Asalem, Talshedula, Shanderman and Masall, they were called “Khamseh Tavalesh” and the leadership of its districts was transferred to five dynasties of local Khans.
The ruler of Kargan Rud was Nusrat-ollah Khan(sardar amjad), during the constitutionalism period. The period of the Sardar Amjad`s leadership has been marked as one of the darkest periods in the history of the Talesh due to oppress the unprecedented of the people. Under such condition, in spite of the peasants of Talesh had the background of the rebellion and the oppressive morals and part of the community were not immune from the ruler of khan, they were susceptible and disposed opportunities for rebelling and rioting. The occurrence of social revolutions on the eve of the twentieth century was the culmination of the Russian Social-Democracy Movement in the Neighborhood of Gilan and Tavalesh, and its join with the centers of liberalism in Gilan and the beginning of the anti-authoritarian uprisings in Iran, which was gradually called the constitutionalism revolution, the people of Talesh also stand up and their struggles against the Khan`s oppression and his local supporters and Russian have made join with constitutionalism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitutionalism
  • Talesh
  • Peasants
  • Sardar Amjad
  • Russians
-    اسناد خانوادگی جهن بخش قلعه کفایی
-    اسناد خانوادگی سید اشرف کرگان رودی
-    اسناد خانوادگی یدالله عظیمی
-    افضل الملک، غلامحسین (1361)، افضل التواریخ، به کوشش منصوره اتحادیه، نشر تاریخ ایران.
-    بامداد، مهدی (1371)، شرح رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14، جلد 4، تهران، زوار.
-    پوراحمد جکتاجی، م.؛ یوسف دهی، هومن (1394)، نمایندگان گیلان از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، رشت، ایلیا.
-    جورابچی، محمدتقی (1363)، حرفی از هزاران کاندر عبارت آمد، تهران، تاریخ ایران.
-    چرچیل، جورج (1369)، فرهنگ رجال قاجار، ترجمه غلامحسین میرزا صالح، تهران، زرین.
-    حاج سیدجوادی، حسن (1384)، انقلاب مشروطیت گیلان، گروه پژوهشگران ایران، نقش گیلان در انقلاب مشروطیت گیلان، تهران، بی‌نا.
-    حسام‌السلطنه، ابونصرمیرزا (1346)، سفرنامه توالش، بی‌جا، بی‌نا.
-    حسینی نژاد، نهضت (1390)، تالشنامه، رشت، بلور.
-    دیاکونوف، ایگور میخائیولوویچ (1357)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، چاپ دوم، تهران، پیام.
-    رابینو، ﻫ.ل (1352)، مشروطه گیلان از یادداشت‌های رابینو، به‌کوشش محمد روشن، رشت، طاعتی.
-    روزنامه ساحل نجات (1325)، سال اول، شماره 7، 28 رمضان 1325 ﻫ.ق.
-    عبدلی، علی (1378)، چهار رساله درزمینه ی تاریخ و جغرافیای تالش، رشت، گیلکان.
-    عبدلی، علی (1391)، تالشان کیستند، تهران، جامعه نگر.
-    عبدلی، علی (1393)، تاریخ تالش، تهران، جامعه نگر.
-    فخرایی، ابراهیم (1371)، گیلان در جنبش مشروطیت، چاپ 3، تهران، شرکت سهامی.
-    کاساکوفسکی، آ؛ و. (1344)، خاطرات کلنل کاساکوفسکی، ترجمه عباسقلی جلی، تهران، امیرکبیر.
-    کاشانی، شریف (1354)، واقعیات اتفاقیه در روزگاران، جلد 2، تهران، نشر تاریخ ایران.
-    کتاب آبی: گ‍زارش‌های م‍ح‍رم‍ان‍ه وزارت امور خ‍ارج‍ه ان‍گ‍ل‍ی‍س درب‍اره ان‍ق‍لاب م‍ش‍روطه ای‍ران (1363)، به‌کوشش احمد بشیری، تهران، نشر نو.
-    کتاب نارنجی: گ‍زارش‌های س‍ی‍اس‍ی وزارت امور خ‍ارج‍ه روس‍ی‍ه ت‍زاری درب‍اره ان‍ق‍لاب م‍ش‍روطه ای‍ران (1366)، به کوشش احمد بشیری، ج 1، تهران، نشر نو.
-    کسروی، احمد (1357)، تاریخ 18 ساله آذربایجان، جلد 2، تهران، امیرکبیر.
-    گرانتسکی، آ.و دیگران (1359)، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کیخسرو کشاورز، تهران، پویش.
-    لسان‌الملک سپهر، عبدالحسین (1368)، مرآة الوقایع مظفری، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، زرین.
-    محمودی، فرج‌الله، «یخچال‌های قدیمی کوه‌های تالش»، فصلنامه تحقیقات تالش، هشتپر، ش 1،1380.
-    میرزا ابراهیم (1355)، سفرنامه استراباد و مازندران و گیلان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
-    ناظم‌الاسلام کرمانی، محمد (1349)، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
-    نیکیتین (1356)، خاطرات مسیو ب.نیکیتین، ترجمه علی‌محمد فره وشی، چاپ 2، تهران، معرفت.
-    وحیدنیا، سیف‌الله (1364)، خاطرات و اسناد، تهران، وحید.
-    یار شاطر، احسان (1356)، آذری، در: دانشنامه ایران و اسلام، جلد 1، تهران، علمی فرهنگی.