تحلیلی بر فعالیت‌ها و رویکردهای انجمن اخوت در منطقه بوشهر با تکیه بر اسناد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

چکیده
انجمن اخوت، از انجمن­ها و نهادهای متعددی است، که در ایران عهد ناصری شکل گرفت و از نخستین جلوه­های تحرک مدنی و بازتاب آغاز جریان بیداری اجتماعی در لایه‌های مختلف جامعه ایران بود. انجمن اخوت به عنوان یکی از اولین نهادهای مدنی دوره قاجار، فعالیت رسمی خود را از سال 1317ق، آغاز کرد. این انجمن بوسیله ظهیرالدوله قاجار، نخست در تهران و سپس در دیگر مناطق ساماندهی شد. انجمن اخوت به دنبال ایجاد فضایی بود تا زمینه را برای پویایی و دگرگونی در تمام عرصه­های فکری، سیاسی و اجتماعی، هموار سازد. بوشهر و شهرهای آن، از جمله مناطقی بود که انجمن اخوت به عنوان یک نهاد مدنی در آن فعالیت داشت. در پژوهش حاضر سعی بر تبیین این مسئله است که انجمن اخوت چه رویکردی در این منطقه داشته است؟ این نوشتار با تکیه بر اسناد که نقش پر رنگی در روشن ساختن تاریخ محلی و منطقه­ایی دارند، مشخص می­سازد که انجمن اخوت به عنوان یک نهاد شکل گرفته در منطقه بوشهر کوشیده­ است تا از طریق ایجاد و تقویت نظام آموزشی، تلاش برای برپایی نهادهای اداری و مالی دولتی و کاهش یا حذف قدرت خوانین، نظام سنتی سیاسی­اجتماعی حاکم بر جامعه ایران دوره قاجار را به چالش کشیده و سعی در ایجاد تحول در ساختار دیرپای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این دوره داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of activities and approaches of Brotherhood Society in Boushehr area based on documents

نویسندگان [English]

  • mohammadreza elm
  • fatemeh hajeyani
چکیده [English]

Abstract
Brotherhood society is among several societies and associations which formed in Naseri era in Iran. It was among the very first civil movements and reflected the social awakening movement in different layers of Iran society Brotherhood society as one of the first civil organizations in Qajar period, started its official activities in the year 1317 (A.H).This society was organized by Zahir Al- Doleh, first in Tehran and after that, in other areas. Brotherhood society was looking for an opportunity to pave the ground for dynamism and changes in all social, political and intellectual arenas. Boushehr and its counties, were among the areas in which brotherhood society was active as a social organization. This article tries to shed more light on the approach of Brotherhood society in the mentioned area. By relying on documents, which play an important role in describing the local and regional history, the present work attempts to clarify that Brotherhood Society was formed as an organization and tried to establish governmental financial and administrative organizations through creating and strengthening the educational system. It tried to decrease or eradicate the Khans’ power. It also challenged the traditional social and political system dominating Iran society Qajar period. Brotherhood society attempted to create changes in the long-lasting cultural, economical, social and political structures of this era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Brotherhood society
  • civil Organization
  • Zahir Al-Doleh
  • Boushehr area
  • National Parliament
منابع و ماخذ
الف) اسناد
−     اسنادملی ایران،مرکز اسناد فارس، شناسه سند 2581/293/98، شناسه مدرک 2526462.
−     اسناد ملی ایران، شناسه سند 14980/297، محل در آرشیو اآب 5ر703، سند1.
−     اسناد ملی ایران، شناسه سند 14980/297، محل در آرشیو اآب 5ر703، سند2.
−     اسناد ملی ایران، شناسه سند 14980/297، محل در آرشیو اآب 5ر703، سند3.
−     اسناد ملی ایران، شناسه سند 14980/297، محل در آرشیو اآب 5ر703، سند4.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 464465، بازیابی: 2/1/83//5.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند1.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند2.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند3.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند4.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند5.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643974، بازیابی: 131/1/20/126/5، سند6.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند1.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند2.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند3.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند4.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند5.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند6.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد: 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند7.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد: 643582، بازیابی: 82/1/125/5، سند8.
−     اسناد مجلس شورای ملی، شناسگر رکورد: 643225، بازیابی: 39/1/20/125/5، سند1.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد: 643263، بازیابی: 29/1/20/125/5، سند1.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد: 643263، بازیابی: 29/1/20/125/5، سند2.
−     اسناد مجلس شورای اسلامی، شناسگر رکورد: 643225، بازیابی: 39/1/20/125/5، سند2.
ب) کتاب­ها
−     افشار، ایرج (1351)، خاطرات و اسناد ظهیرالدوله، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی، چ1.
−     بیتهام، دیوید، کوین بویل (1377)، پرسش و پاسخ در باب آزادی، دموکراسی و جامعه مدنی،  مترجم رضا زمانی، تهران: نشر ثالث، چ1.
−     جمال­زاده، محمدعلی (1376)، گنج شایگان، تهران: انتشارات موقوغات افشار، چاپ اول.
−     چهاردهی، نورالدین (1361)، سیری در تصوف، تهران: انتشارات اشراقی، چ2.
−     دوتوکویل، آلکسی (1347)، تحلیل دموکراسی در آمریکا، ترجمه رحمت الله مقدم مراغه‌ایی، تهران: انتشارات زوار، چ1.
−     دولت آبادی، یحیی (1371)، حیات یحیی، 4ج، تهران: نشر عطار، چ5.
−     رائین، اسماعیل (بی‌تا)، انجمن‌های سری در انقلاب مشروطیت ایران، تهران: انتشارات جاویدان، چ1.
−     رینگر، مونیکا ام (1381)، آموزش، دین و گفتمان در دوران قاجار، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: نشر ققنوس، چ1.
−     سالور (عین السلطنه)، قهرمان میرزا (1374)، روزنامه خاطرات عین السلطنه، مصحح مسعود سالور و ایرج افشار، 10جلد، تهران: چ1.
−     سپهر، عبدالحسین­خان (1386)، مرات الوقایع مظفری، مصحح عبدالحسین نوایی، 2جلد، تهران: میراث مکتوب، چ1.
−     شجیعی، زهرا (1375)، نقش نمایندگان در مجالس قانونگذاری عصر مشروطیت، ج1، تهران: انتشارات سخن، چ1.
−     ظهیرالدوله، (1363)، تاریخ بی دروغ، مقدمه نورالدین چهاردهی، به اهتمام علیرضا حکیم خسروی، با مقدمه نورالدین چهاردهی، انتشارات شرق، چ1.
−     فلور، ویلم (1365)، جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار، 2جلد، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات توس، چ1.
−     کرمانی، عبدالرزاق (1361)، تذکره در مناقب حضرت شاه نعمت الله ولی، تصحیح ژان اوبن، تهران: انتشارات طهوری، چاپ اول.
−     مجدالاسلام کرمانی، احمد (1380)، سفرنامه کلات، مصحح محمد خلیل پور، 2جلد، اصفهان: دانشگاه اصفهان، چ2.
−     معیرالممالک، دوستعلی­خان (1361)، رجال عصرناصری، تهران: نشر تاریخ ایران، چ1.
−    همایونی، مسعود (1358)، تاریخ سلسله­های نعمت­الهیه در ایران، تهران: انتشارات کتب عرفانی ایران، چ2.
−    ورهرام، غلامرضا (1368)،  نظام حکومت ایران در دوران اسلامی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ1.