مناسبات قبایل کُرد با اتحادیه نظامی قراقویونلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

چکیده
با سقوط ایلخانان مغول، ایران عرصه درگیری های سیاسی میان قدرت های مختلفی شد. قراقویونلوها یکی از قبایل مهمی بودند که توانستند در این آشفتگی خود را برکشیده و با کنار زدن آل جلایر یک حکومت با ویژگی اتحادیه قبایلی پی ریزی کنند. با دقت در نحوه شکل گیری و جغرافیای توسعه یابی و یا گسترش قراقویونلوها مشاهده می شود که شروع این حکومت از مناطق کُردنشین بوده است و از این رو برخورد آنها با کُردها ناگزیر بود. در این میان هر امیر کُرد تحت تاثیر جغرافیای قلمرو و نزدیکی یا دوری به مرکز دولت ها به صورت مستقل با دول یاد شده ارتباط برقرار می کرد ولی در مجموع تلاش آنها حفظ استقلال در قلمرو موروثی خویش با اظهار اطاعت ظاهری از قدرت های بود.
هدف اصلی این مقاله روشن ساختن نحوه تعاملات قبایل کُرد با حکومت قراقویونلوها است. اینکه قبایل کرد و قراقویونلوها چگونه به این تعاملات می نگریستند؟ با توجه به حضور همزمان این حکومت با آق قویونلو، کُردها کدامیک را ترجیح دادند؟در این تعاملات مذهب چه جایگاهی در سیاست های قراقویونلوها و نحوه برخورد با اُمرای کُرد داشت؟ بررسی دلایل و منطق تاریخی زمینه پژوهشی مهمی در تاریخ مناسبات سیاسی میان قبیله ای روزگار محسوب می شود و این مقاله در صدد روشن ساختن آن خواهد بود. به نظر می رسد که قبایل کُرد توانستند ارتباط حسنه ای را با قراقویونلوها برقرار کرده و  مذهب و اعتقادات دینی آنها در این روابط تاثیری قابل ملاحظه ای نداشته است.     

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Research on tribal political interactions of Kordish tribes with the military alliance of Qara Qoyunlu

نویسندگان [English]

  • Yazdan Farrokhi
  • arash aminipor
چکیده [English]

Abstract
With the fall of the Ilkhanid dynasty, Iranian became the political arena of conflict between the various powers. Qara Qounlu alliance was one of them. The formation and geographic expansion of Qara Qounlu occur in Kurdish territory so conflict between them was inevitably. Generally Kurd tribes try to connection with dominant power, together with preservation of their independence in own ancestral territories.
How Kurd tribes encountered with Qara Qounlu and on the other side how Qara Qounlu confederation considered to power of Kurd tribes? In conflict between Qara Qounlu and Qara qounlu confederation, Kurd tribes have tendency to which one? It’s seems that Kurd tribes have role such as a balance lever between them and religion was unimportant element in there. Therefore Kurd tribes acquire senior officials in Qara Qounlu government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Kurd tribes
  • Kurdish emirates
  • Qara Qounlu
  • Political Relations
  • military confederation
منابع و مآخذ
 
_        ابن عربشاه(1386)، زندگی شگفت آور تیمور،ترجمه محمدعلی نجاتی، تهران،شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
_        -اقبال آشتیانی،عباس و حسن پیرنیا و پرویز بابایی(1385)، تاریخ کامل ایران،تهران، انتشارات نگاه.
_        -بدلیسی، شرف خان بن شمس الدین(1377)، شرف نامه (تاریخ مفصل کُردستان)، به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف ،تهران،اساطیر.
_        -بهرامی نیا ،امید(1386)، تاریخ کُردان منطقه جزیره، تهران، نشر احسان.
_        -پور محمدی املشی، نصرالله و سورنی، برومند،(1392) «حیاتسیاسیامرایکُرداززوالایلخانانتابرآمدنصفویان»، پژوهشنامه تاریخ های محلی، تهران، سال اول، شماره دوم، بهار و تابستان، صص114-128.
_        -پورگشتال، هامر(1367)، امپراتوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی علی آبادی، به اهتمام جمشید کیان فر، تهران: زرین.
_        -ترابی طباطبائی،سیدجمال(1352)، «سکه های شاهان اسلامی2»، نشریه موزه آذربایجان، شماره 5، صص144-157
_        -حافظ ابرو،شهاب الدین عبدالله خوافی(1317)، ذیل جامع التواریخ رشیدی،به کوشش خانبابا بیانی،تهران،شرکت تضامنی علمی.
_        -حافظ ابرو،شهاب الدین عبدالله خوافی(1372)، زبده التواریخ، مقدمه،تصحیح وتعلیقات سیدکمال حاج سید جوادی، تهران، نشر نی و سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
_        حسن زاده،اسماعیل(1386)حکومت ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو در ایران،تهران،انتشارات سمت.
_        -خلیل ینانچ، مکرمین(1375)«جهانشاه»، ترجمه وهاب ولی،فصلنامه فرهنگ(ویژه تاریخ)،مجله تحقیقات تاریخی ،شماره3.
_        -خنجی اصفهانی،فضل الله روزبهان(1382)، تاریخ عالم آرای امینی، تصحیح محمد اکبر عشیق،تهران،میراث مکتوب.
_        -روملو،حسن بیگ(1349)، احسن التواریخ،به کوشش عبدالحسین نوایی، جلد2، تهران،بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
_        -روملو،حسن بیگ(1384)، احسن التواریخ،به کوشش عبدالحسین نوایی، جلد1، تهران، انتشارات اساطیر.
_        -رویمر، هانس روبرت(1385)، ایران در راه عصر جدید، ترجمه آذر آهنچی،دانشگاه تهران.
_        -رویمر، هانس روبرت، (1379)، تاریخ ایران کمبریج دوره تیموریان و ترکمانان، ترجمه یعقوب آژند، تهران، نشر جامی.
_        -سمرقندی،کمال الدین عبدالرزاق(1383)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
_        -سومر،فاروق(1369)، قراقویونلوها، ترجمه وهاب ولی،تهران،مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
_        -سومر،فاروق(1371)، نقش ترکان آناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی، ترجمه احسان نراقی و محمد تقی امامی، تهران، نشرگستره.
_        -سومر،فاروق(1380)، اغوزها(ترکمن ها)، ترجمه آنا دردی عنصری، تهران، انتشارات حاجی طلایی.
_        -شامی، نظام الدین(1363)، ظفرنامه، به تصحیح فلکس تاور، به کوشش پناهی سمنانی، تهران، بامداد.
_        -طهرانی،ابوبکر(1356)، دیاربکریه، تصحیح و اهتمام نجاتی لوغال و فاروق سومر، تهران، کتابخانه طهوری.
_        -غفاری قزوینی،قاضی احمد(1343)، تاریخ جهان آراء، تهران، کتابفروشی حافظ.
_        -قزوینی،بوداق منشی(1378)، جواهرالاخبار،به کوشش محسن بهرام نژاد،تهران،مرکز نشر میراث مکتوب.
_        -قزوینی،یحیی بن عبداللطیف، (1386)، لب التواریخ، تصحیح میرهاشم محدث، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
_        -مک داول،دیوید(1380)، تاریخ معاصر کُرد،ترجمه ابراهیم یونسی،تهران، نشر پانیذ.
_        -منز، بئاتریس فوربز (1377)، برآمدن و فرمانروایی تیمور، ترجمه منصور صفت گل، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
_        -میرجعفری،حسین(1384)، تاریخ تیموریان و ترکمانان،تهران، انتشارات سمت و دانشگاه اصفهان.
_        -میرخواند،محمد بن خاوندشاه بن محمود(1380)، تاریخ روضه الصفا فی سیره الا نبیا و الملوک و الخلفا،تصحیح و تحشیه جمشید کیانفر،تهران، اساطیر،جلدهای 6 و 10.
_        -مینورسکی، ولادیمیر(1351)«ایران در سده نهم هجری/پانزدهم میلادی»، ترجمه محمد باقر امیرخانی، نشر دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، شماره102، سال24.
_        -واله قزوینی اصفهانی،محمدیوسف(1379)، خلدبرین(تاریخ تیموریان و ترکمانان)،به کوشش میرهاشم محدث،تهران،مرکز نشر میراث مکتوب.
_        -یزدی،شرف الدین علی(1387)، ظفرنامه، تصحیح سید سعید میرمحمد صادق و عبدالحسین نوایی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
_        -Blau, Joyce, (2009), Kurdish language: ii. history of kurdish studies, Encyclopedia of Iranica, In:
_        http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-ii-history-of-kurdish-studies.
_        http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes
_        -Minorsky.V, (1986), Kurds, Kurdestan, Encyclopedia of Islam, Second edition, Leiden: Brill, Vol: V, pp: 447-467
_        -Oberling, Pierre, (2004), Kurdish tribes, Encyclopedia of Iranica, In:
_        -Woods, E.John, 1999, The Aqquyunlu: clan, confederation, empire, Salt Lake Ciyy, The UnIversity Of Utah Press.