بررسی تأثیر تجارت مروارید خلیج‌فارس در شکل‌گیری صلح دائم دریایی میان شیوخ عرب و بریتانیا در دوره قاجاریه

الف) منابع فارسی

کتاب‌ها

• اعتمادالسلطنه، محمدحسن­خان (1367). مرآه­البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: دانشگاه تهران.
• پولاک، ادوارد یاکوب (1361). سفرنامه پولاک:ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
• پیو کارلوترنزی و (1363). رقابت­های روس و انگلیس در ایران و افغانستان، ترجمه عباس آذرین، تهران: علمی و فرهنگی.
• حبیبی، حسن و وثوقی، محمدباقر (۱۳۸۷). بررسی تاریخ سیاسی و اجتماعی اسناد بندرعباس، بی­جا: بنیاد ایران شناسی.
• حسینی فسایی، میرزا حسن (1367). فارسنامه ناصری، به تصحیح منصور رستگا فسایی، تهران: امیرکبیر.
• خاراکسی، ایزدور (1392). منزلگاه­های اشکانی، ترجمه علی­اصغر میرزایی، تهران: ماهی.
• خورموجی، محمدجعفر (1383). حقایق­الاخبار ناصری، به کوشش سیدحسین خدیو جم، تهران: نی.
• زاده­بوشهری، اسماعیل (بی­تا). فلات قاره و جزایر آن، بی­جا: بی­نا.
• سپهر، محمدتقی لسان­الملک (1353). ناسخ­التواریخ، تهران: کتابفروشی اسلامی.
• ستاندیش‌، ج‍ان (1383). ای‍ران‌ و خ‍ل‍ی‍ج‌ [فارس] دورن‍م‍ای‌ گ‍ذش‍ته و چ‍ش‍م‌ان‍داز آی‍ن‍ده، ت‍رج‍م‍ه‌ ع‍ب‍دال‍رض‍ا س‍الارب‍ه‍زادی، ت‍ه‍ران: ن‍ی‌.
• سدیدالسلطنه، محمدعلی (1370). تاریخ مسقط و عمان، بحرین و قطر، مصحح احمد اقتداری، تهران: دنیای کتاب.
• ــــــــــــــــــــــ (1362). التدقیق فی سیرالطریق، تحیح احمد اقتداری، بی­جا: بی­نا.
• ــــــــــــــــــــــ (1342). بندرعباس و خلیج فارس «اعلام­الناس فی احوال بندرعباس»، تصحیح احمد اقتداری به کوشش محمدعلی ستایش، تهران: دنیای کتاب.
• طاهری، رضا (۱۳۸۰). از مروارید تا نفت تاریخ خلیج فارس، شیراز: داستانسرا.
• فلور، ویلم (1371). صنعتی شدن ایران و شورش شیخ احمد مدنی، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
• ــــــــ (1389). تاریخ بوشهر از صفویه تا زندیه، ترجمه حسن زنگنه، بوشهر: شروع.
• القاسمی، سلطان­بن­محمد ( 1387). دزدان دریایی در خلیج فارس، ترجمه محمدباقر وثوقی و فرامرز فرامرزی، قم: همسایه.
• کرزن (1347). ایران و مسئله ایران، ترجمه علی جواهرکلام، بی­جا: ابن­سینا.
• کلی، جان بارت، ریکس، توماس ام (1383). اعراب و تجارت برده در دریای پارس: 1848-1800، مترجم حسن زنگنه، شیراز: نوید شیراز.
• اوضاع اقتصادی ایران در آغاز قرن بیستم: گزارش هیئت بازرگانی هندبریتانیا اعزامی به جنوب شرقی ایران (1904-1905م/1284-1283ش) (1376). ترجمه معصومه جمشیدی و محمدتقی حروفچین، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.
• لوتسکی، ولادیمیر (1349). تاریخ عرب در قرون جدید، ترجمه پرویز بابایی، تهران: مرکز نشر سپهر.
• لوریمر، جان گوردن (1388). وقایع نگاری خلیج فارس، بخش تاریخ ایران، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران.
• مجتهدزاده، پیروز (1373). کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج­فارس، ترجمه حمیدرضا ملک­محمد نوری، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
• مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی (1392). مؤسسه تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی، بی­جا.
• نشات، صادق (1344). تاریخ سیاسی خلیج­فارس، تهران: کانون کتاب.
• هاولی، دونالد (1377). دریای پارس و سواحل سرزمین­های متصالح، ترجمه حسن زنگنه، قم: همسایه با همکاری مرکز بوشهرشناسی.
• هرتسفلد، ارنست (1381). ایران در شرق باستان، ترجمه همایون صنعتی­زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• هنت، جورج هنری (1327). خاطرات هنت: جنگ انگلیس و ایران در سال 1273هجری قمری، ترجمه حسین سعادت­نوری، تهران: شرکت سهامی چاپ.
• یادداشت­های ژنرال تره­زل در سفر به ایران راجع به سال­های (۱۸۱۲-۱۷۸۰م) (بی­تا). به اهتمام ژ.پ. دوما، ترجمه عباس اقبال، تهران: فرهنگ سرا.

مقالات

• مستوفی، فرخ (1387). صید و تجارت مروارید در خلیج فارس در قرن نوزدهم. بررسی­های نوین تاریخی، 4 (4 و 5).
• نوایی، عبدالحسین (1328). چند سند رسمی از فعالیت سیاسی فرانسه در ایران. نشریه وزارت امورخارجه، (5).
• غفوری، زیبا، حمید حاجیان­پور (1399). بررسی علل انتخاب و تداوم بوشهر به عنوان پایگاه نمایندگی کمپانی هندشرقی بریتانیا در خلیج فارس. تاریخ­نامه ایران بعد از اسلام، 11(24).

 Doi: 10.22034/JIIPH.2020.12325

• چمنکار، محمدجعفر (1389). نظریات اندیشمندان ژئوپولیتیک جهان در مورد اهمیت نظامی خلیج فارس. تاریخ­نامه ایران بعد از اسلام، 1(1).

اسناد

• بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، سند مربوط به خرید و فروش برده، کارتن38، ذی­القعده 1262.
• بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، حمل و نقل برده، کارتن 179، 5 شعبان 1266.
• بایگانی اسناد وزارت امورخارجه، مکاتبات 1269-1263ق، مورخ شوال 1267.
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی (ساکما)، استخراج مروارید در بنادر خلیج­فارس، شناسه سند 110470-240، 1911 میلادی.

ب) منابع انگلیسی

• Amin, abd Al-Amir Muhammad (1967). British Interests in the Persian gulf, Netherlands.
• Atchinson, C.U.A. (1909). Colletion of Treaties Engagement and Sanad, Relating to India Neiboring Countries, Vol XXII, Cacutta.
• Belgrive, Charls (1972). The Pirate Coast, Libraia du Liban Beirut.
• Kelly, J.B. (1986). Britain and the Persian Gulf 1795-1880, Oxford at the Clarendon Press. London.
• Lorimer, John Gordon (1986). Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Volume I (Historical, Part I), Archive Edition.
• Lorimer, John Gordon (1986). Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Volume I (Historical, Part II), Archive Edition.
• Lorimer, John Gordon (1986). Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Volume II (Geographical and Statical), Archive Edition.
• Miles, S.B. (1966). The Countries and Tribes of the Persian Gulf, London.
• Onley, James (2004). The Politics of Protection in the Gulf: The Arab Rulers and the British Resident in the Nineteenth Century, New Arabian Studies, November 2004. 92-30.
• Saldanha, J.A. (1986). Précis of Correspondence Regarding the Affairs of the Persian Gulf 1800-1853, (Calcutta, Office of the Superintendent of Government Printing, India 1906), Archive Edition, 1986.
• Saldanha, J.A. (1986). The Persian Gulf Précis(Selection from State Papers, Bombay Regarding the East India Companys Connection with the Persian Gulf, with a Summary of Events, 1600-1800, Government Printing Press, Calcutta, (1908) Volume I, Archive Edition.
• Tallon, F. (1992). The Achaemeind Tomb on the Acropol, the Royal City of Susa, New York. pp: 242-252.