تأثیر قتل رابرت ایمبری بر سیاست‌های نفتی آمریکا و بریتانیا در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی تاریخ دانشگاه گیلان

10.22034/jiiph.2024.61134.2509

چکیده

قتل ماژور ایمبری در سال 1303 خ. اندکی پیش از تغییر سلطنت در ایرانِ عصر قاجار درهم‌تنیدگی زیادی با سیاست‌های داخلی و خارجی ایران داشت.موضوع نفت، تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی بریتانیا در ایران، به حاشیه راندن شرکت‏های نفتی آمریکایی توسط بریتانیا، بحث جمهوری‏خواهی در ایران، محدویت فعالیت‌های مطبوعاتی و آزادی بیان توسط دولت و برخی دیگر از مسائل پیدا و پنهان مسائل سیاسی ایران با این حادثه به صورت مستقیم و غیر مستقیم پیوند یافت.قربانی شدن ایمبری توسط اوباش و متعصب مذهبی،بهانه‌ای شد که بریتانیایی-ها به رُقبای تازه به میدان آمده خود در عرصه اقتصاد نفتی خاورمیانه بفهمانند که اقتصاد نفتی ایران در کَفِ قدرت آنهاست. پرسش اصلی پژوهش؛ ماجرای سقاخانه و قتل ایمبری چه تاثیری بر تحولات داخلی و قراردادهای نفتی ایران با بریتانیا داشته است؟ یافته‌های پژوهش با تکیه بر اسناد آرشیوی، خاطرات و گزارشهای تاریخی نشان می‌دهد، تکاپوهای ایمبری جهت نزدیکی کمپانیهای نفتی امریکایی با دولت ایران جهت همکاری و اخذ امتیازات نفتی، بهانه‌ای در اختیار انگلیسی‌ها قرار داد تا آنها درصدد حذف ایمبری برآیند. از سوی دیگر، از نظر داخلی نیز واقعه سقاخانه و مرگ ایمبری مورد بهره برداری رضاخان قرار گرفت و بهانه‌ای برای سرکوبها کنش-گران سیاسی از سوی وی شد. رضاخان با ایجاد حکومت نظامی ناشی از قتل ایمبری به اعمال سیاست‌های خود جهت بسترسازی پایه‌های سلطنت خود پرداخت. در پژوهش حاضر از روش توصیفی- تبیینی استفاده‌ شده و تلاش می‌شود با استفاده از اسناد و داده‌های کتابخانه‌ای و آرشیوی تا حد امکان پاسخی مناسب برای پرسش پژوهش یافته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of Robert Imbrie murder on American and British oil policies in Iran

نویسنده [English]

  • Abbas Panahi
Dr.Abbas Panahi Ph.D History &Iranian studies Associate Professor Guilan Study Institute University Of Guilan Rasht-Iran
چکیده [English]

The murder of Imbrie, the US consul in Iran in 1924. Shortly before the change of monarchy in Iran, the Qajar era had a lot of entanglement with Iran's domestic and foreign policies. The issue of oil, the stabilization of the British political and economic power in Iran, the marginalization of American oil companies by Britain, the discussion of republicanism in Iran, the expansion of the government's policy of repression towards the press and freedom of expression, and many other hidden and hidden issues related to this incident. It was directly and indirectly linked. Imbrie 's sacrifice was used by some religious fanatics as an excuse for the British to let their new competitors in the Middle East oil economy know that Iran's oil economy is at the bottom of their power. The main question is based on this; What effect did the story of Saqaqhane and Imbri's murder have on Iran's internal developments and oil contracts with Britain?The findings of the research based on archival documents, memories and historical reports show that Imbri's efforts to bring the American oil companies closer to the Iranian government in order to cooperate and obtain oil concessions provided an excuse to the British. So that they try to eliminate Imbrie. On the other hand, from the domestic point of view, the Saqaqhane incident and Imbri's death were exploited by Reza Khan and became an excuse for the suppression of political activists by him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • soil
  • Imbrie
  • Reza Khan
  • Britain
  • Standard Oil Company
  • Sinclair

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 14 آبان 1403
  • تاریخ دریافت: 19 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 03 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1403