بررسی تاثیر تجارت مروارید خلیج فارس در شکل گیری صلح دائم دریایی میان شیوخ عرب و بریتانیا در دوره قاجاریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ایران،شیراز،دانشگاه شیراز،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بخش تاریخ

2 استاد دانشگاه شیراز

10.22034/jiiph.2024.59635.2488

چکیده

تجارت مروارید پرسودترین کالای تجاری در خلیج فارس، تا پیش از اکتشاف نفت بود. بریتانیا در عصر قاجار سهم عمده‌ای در تجارت مروارید داشت. از این رو تلاش داشت امنیت این حوزه را به منظور تسهیل تجارت مروارید تامین سازد. در این راستا به مقابله با درگیری‌های قبایل عرب و دزدی-دریایی پرداخت و با عقد قراردادهایی آنها را به در پیش گرفتن رویه مسالمت‌جویانه وادار نمود. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است که با روش تاریخی و رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای و اسنادی، به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که، تجارت مروارید چه تاثیری بر ایجاد صلح دائم توسط بریتانیا در خلیج فارس داشت؟ بر اساس یافته‌های تحقیق، بروز ناآرامی و جنگ میان قبایل عرب منطقه و دزدی‌های دریایی باعث ایجاد اختلال در تجارت مروارید در خلیج فارس گردید. بریتانیا که از این تجارت سودهنگفتی بدست می‌آورد، به منظور برقراری امنیت با ترکیبی از اعمال فشار و جلب رضایتِ شیوخ عرب، در ابتدا تنها در فصول صید و تجارت مروارید، اقدام به ایجاد آتش-بس‌ نمود و سپس با انعقاد قرارداد صلح دائم به ناامنی‌‌ها و درگیری‌ها در خلیج فارس خاتمه داد. در این میان شیوخ عرب که از تجارت مروارید سود فراوانی کسب می‌کردند، با قرارداد صلح دائم موافقت نمودند. بدین‌ترتیب مهمترین یافته این تحقیق تاثیر مستقیم تجارت مروارید بر شکل‌گیری قرارداد صلح دائم میان شیوخ عرب و بریتانیا بود که در نهایت به تسلط بریتانیا بر خلیج فارس و شکل‌گیری شیخ نشین‌ها در حاشیه جنوبی خلیج فارس منجر گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of Persian Gulf pearl trade on the formation of permanent maritime peace between Arab sheikhs and British during the Qajar period

نویسندگان [English]

  • ziba ghafory 1
  • hamid hajianpour 2
1 Iran, Shiraz, Shiraz University, Faculty of Literature and Humanities, Department of History
2 Professor at Shiraz University
چکیده [English]

Pearl trade was the most profitable commercial commodity in the Persian Gulf before the discovery of oil. During the Qajar era, Britain had a significant share in the pearl trade. Therefore, it sought to secure this area to facilitate pearl trade. In this context, Britain countered Arab tribal conflicts and piracy, compelling them to adopt peaceful measures through agreements.In the current research, it is an attempt to answer this basic question with the historical method and the descriptive-analytical approach based on library and documentary sources, What impact did the pearl trade have on the establishment of permanent peace by Britain in the Persian Gulf?the research findings indicate that the unrest and wars among the Arab tribes and piracy disrupted the pearl trade in the Persian Gulf. Britain, which derived substantial profits from this trade, initially implemented truces only during the pearl fishing and trading seasons to establish security by combining pressure and gaining the Arab sheikhs' consent. Subsequently, it ended the insecurities and conflicts in the Persian Gulf by signing a permanent peace agreement. The Arab sheikhs, who also benefitted significantly from the pearl trade, agreed to the permanent peace agreement. Thus, the primary finding of this research is the direct impact of the pearl trade on forming the permanent peace agreement between the Arab sheikhs and Britain, which ultimately led to British dominance over the Persian Gulf and the emergence of sheikhdoms on the southern coast of the Persian Gulf.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Britain
  • pearl trade
  • Persian Gulf
  • Arab sheikhs
  • maritime peace
  • Qajar