مالکیت ارضی نزد دهخدای صوراسرافیل؛ تبیین یک تناقض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

علی‌اکبر دهخدا در شماره‌های مختلف روزنامۀ صوراسرافیل دو نگاه متفاوتِ رادیکال و معتدل را در ارتباط با مقولۀ مالکیت ارضی ارائه کرد. مسئلۀ اصلی تحقیق حاضر تبیین خوانش دوگانۀ دهخدا از مقولۀ مالکیت ارضی است. دهخدا در نوشته‌های اولیۀ خود، نگاهی رادیکال و سوسیالیستی با پوشش حقوق بشری و اسلامی در ارتباط با مالکیت ارضی ارائه می‌دهد و از واگذاری بدون قیدوشرط زمین به رعایا سخن می‌گوید و تحقق جبری آن را از طریق پروژۀ اصلاحات و یا در صورت لزوم از طریق امکان انقلاب دهقانی می‌بیند. با‌این‌حال در نوشته‌های بعدی، نگاهی تعدیل‌شده را دنبال کرده و با پذیرش حق مالکیت مالکان، انتقال املاک به رعایا را در ازای پرداخت بهای آن‌ها و با واسطه‌گری بانک پیشنهاد داده است. تحقیق حاضر با تأسی به هرمنوتیک قصدی-زمینه‌ای اسکینر، یافته‌ها و نکاتی را در پاسخ به مسئلۀ ذکرشده در بالا معلوم می‌سازد. ویژگی‌های فضای زبانی-گفتمانی و فکری-اجتماعی حاکم ازجمله تشدید تنش‌های سیاسی و صف‌آرایی موافقان و مخالفان مشروطه، نزاع‌های گفتمانی مشروعه‌خواهی و مشروطه‌خواهی، حمله به دفتر روزنامه صوراسرافیل و وقفه بیش از یک‌ماهه در انتشار آن، در کنار تصویب قانون انطباعات و ایجاد کمیتۀ صلح (با حضور جهانگیرخان مسئول صوراسرافیل) و درخواست دوری جستن از تندروی موجب شد تا دهخدا بدین‌گونه پاسخ دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Land Ownership with Dehkhoda Sur Israfil; Explain a Contradiction

نویسندگان [English]

  • Hashem Aghajari 1
  • mehdi zamani 2
1 Associate Professor of Tarbiat Modares University, Tehran
2 Ph.D Candidate in History, Tarbiat Modares University,
چکیده [English]

Ali Akbar Dehkhoda presented two different views - radical and moderate- in relation to the issue of land ownership in different issues of Sur-e Israfil newspaper. The main issue of the present study is to explain the dual reading of Dehkhoda from the category of land ownership. Dehkhoda in his early writings took a radical and socialist look Provides coverage of human and Islamic rights in relation to land ownership and speaks of the unconditional transfer of land to the subjects and considers its coercive realization through the reform project or, if necessary, through the possibility of a peasant revolution. However, in the following posts, take a modified look and, by accepting the property rights of the owners, He offered to transfer the property to the subjects in exchange for paying their price through the bank. The present study, based on Skinner's intentional hermeneutics, reveals the findings and points in response to the above problem. Characteristics of the dominant linguistic-discourse and intellectual-social space, including: Intensification of political tensions and alignment of proponents and opponents of the constitution, Discourse disputes between legitimacy and constitutionalism, Discourse disputes between legitimacy and constitutionalism, Attack on the office of the newspaper Sur-e Israfil and a delay of more than a month in its publication, Along with the approval of the Impressions Law and the establishment of a peace committee(In the presence of Jahangir Khan, the director of Sur-e Israfil) and request to stay away from extremism, Caused Dehkhoda to respond in this way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dehkhoda
  • Sur-e Israfil
  • Land Ownership
  • Islam
  • Socialism
  • کتاب‌ها

    • قرآن.
    • آدمیت، فریدون (۲۵۳۵)، فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، تهران، انتشارات پیام.
    • آدمیت، فریدون (۱۹۸۵)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، سوئد، کانون کتاب ایران.
    • اتحادیه، منصوره (۱۳۸۱)، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت، تهران، کتاب سیامک.
    • استار، پل (۱۳۸۸)، قدرت آزادی؛ نیروی راستین لیبرالیسم، ترجمه فریدون مجلسی، تهران، نشر ثالث.
    • باتلر، ایمون (۱۳۸۷)، اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک، ترجمه فریدون تفضلی، تهران، نشر نی.
    • بال، ترنس و دگر، ریچارد (۱۳۹۰)، آرمان‌ها و ایدئولوژی‌ها، ترجمه احمد صبوری کاشانی، تهران، کتاب آمه.
    • براون، ادوارد (۱۳۷۶)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران، انتشارات کویر.
    • پولادی، کمال (۱۳۸۹)، تاریخ اندیشه سیاسی در غرب؛ قرن بیستم، تهران، نشر مرکز.
    • درودیان، ولی‌الله (۱۳۸۴)، دهخدای شاعر، تهران، امیرکبیر.
    • دولت‌آبادی، یحیی (۱۳۶۱)، حیات یحیی، تهران، انتشارات عطار- فردوسی.
    • دهخدا، ‌علی‌اکبر (۱۳۶۲)، دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، تیراژه.
    • ----------- (۱۳۶۲)، مقالات دهخدا، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، تهران، تیراژه.
    • ----------- (۱۳۹۷)، مقالات دهخدا، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، تهران، اخوان خراسانی.
    • ----------- (۱۳۵۸)، نامه‌های سیاسی دهخدا، به کوشش ایرج افشار، تهران، چاپخانه بهمن (روزبهان).
    • سلیمانی، بلقیس (۱۳۸۸)، همنوا با مرغ سحر (زندگی و شعر دهخدا تهران، نشر ثالث.
    • سیف، احمد (۱۳۸۲)، در انکار خودکامگی: چند مقاله درباره ‌علی‌اکبر دهخدا، تهران، رسانش.
    • شاکری، خسرو (۱۳۸۴)، پیشینه‌های اقتصادی-اجتماعی جنبش مشروطیت، تهران، اختران.
    • طالب‌اوف، عبدالرحیم (بی‌تا)، مسالک المحسنین، بهمت محمد رمضانی، شاه آباد، چاپخانه خاور.
    • طالقانی، محمود (۱۳۵۹)، اسلام و مالکیت، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    • علیزاده، حسن (۱۳۷۷)، فرهنگ خاص علوم سیاسی، تهران، انتشارات روزنه.
    • علوی، ابوالحسن (۱۳۶۳)، رجال عصر مشروطیت، به کوشش نخستین حبیب یغمایی، بازخوانی و تجدید چاپ به کوشش ایرج افشار، تهران، اساطیر.
    • عمید زنجانی، عباسعلی (۱۳۹۱)، قواعد فقه، تهران، انتشارات سمت.
    • کسروی، احمد (۱۳۹۰)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر.
    • کولا کوفسکی، لشک (۱۳۸۵)، جریان‌های اصلی در مارکسیسم، ترجمه عباس میلانی، تهران، انتشارات آگاه.
    • کوئنتین، اسکینر (۱۳۹۹)، بینش‌های علم سیاست (جلد اول: در باب روش ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، فرهنگ جاوید.
    • مطهری، مرتضی (۱۳۷۴)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران، انتشارات صدرا.
    • ملک‌زاده، مهدی (۱۳۷۱)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، انتشارات علمی.
    • ناظم‌الاسلام کرمانی، محمد بن علی (۱۳۸۷)، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش ‌علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، بخش اول، تهران، انتشارات امیرکبیر.
    • ناظم‌الاسلام کرمانی، محمد بن علی (۱۳۷۷)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام ‌علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، بخش دوم، تهران، نشر پیکان.
    • هاروی، دیوید (۱۳۸۶)، تاریخ مختصر نئولیبرالیسم، ترجمه محمود عبدالله‌زاده، تهران، نشر اختران.
    • هالوی، الی (۱۳۵۸)، تاریخ سوسیالیزم اروپایی، ترجمه جمشید نبوی، تهران، دانشگاه تهران.
    • یزدانی، سهراب (۱۳۸۶)، صوراسرافیل؛ نامه آزادی، تهران، نشر نی.
    • یزدانی، سهراب (۱۳۹۱)، اجتماعیون عامیون، تهران، نشر نی.

    مقاله‌ها

    • سوری، امیرمحمد و شاکری، سیدرضا (1395)، «مقایسة تطبیقی روش «اسکینر» و «طباطبایی» در تاریخ اندیشه»، پژوهش سیاست نظری، (11)20، 207-230.
    • مرتضوی، سیدخدایار (1388)، «کاوشی در روش‌شناسی تاریخ اندیشه‌های سیاسی (مطالعه موردی: نقد اسکینر بر روش‌شناسی قرائت متنی)»، فصلنامه سیاست، 39(1)، 285-304.
    • مرتضوی، سیدخدایار (1386)، «تبیین روش‌شناسی اندیشه سیاسی از منظر کوئنتین اسکینر»، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، 3(1)، 159-192.

    روزنامه‌ها

    • صوراسرافیل (1325)، شماره 1، ۱۷ ‌ربیع‌الآخر 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 2، 24 ‌ربیع‌الآخر 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 5، 15 ‌جمادی‌الاولی 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 12، 26 رجب 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 13، ۳ شعبان 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 14، 10 شعبان 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 17، 14 شوال 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 18، 21 شوال 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 19، 28 شوال 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 20، 11 ذی‌حجه 1325.
    • صوراسرافیل (1325)، شماره 21، 18 ذی‌حجه 1325.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 24، 24 محرم 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 25، 9 صفر
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 26، 21 ربیع‌الاول 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 27، 27 ربیع‌الاول 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 29، 12 ‌ربیع‌الآخر 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 30، 24 ‌ربیع‌الآخر 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 31، 11 ‌جمادی‌الاولی 1326.
    • صوراسرافیل (1326)، شماره 32، 20 ‌جمادی‌الاولی 1326.
    • صوراسرافیل (1327، شماره 1، 1 محرم 1327.
    • صوراسرافیل (1327)، شماره 2، 15 محرم 1327.