واکاوی اقدامات شریف‌الدوله والی کردستان به مثابه پیش‌درآمد پروژۀ ایجاد دولت اقتدارگرا در دورۀ رضاشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علامه طباطبایی تهران

10.22034/jiiph.2023.58392.2464

چکیده

در حافظه تاریخی مردم و در پژوهشهای تاریخنگاران کمابیش این باور حاکم است که ایجاد دولت متمرکز و اقتدارگرا در ایران کار رضاشاه بوده و دست کم با اقدامات او پس از کودتای 1299ش آغاز شده است. مسألۀ اصلی این پژوهش که به روش توصیفی -تحلیلی و بر پایه روزنامه ها و اسناد آن دوره انجام شده، نقد این باور و آوردن شواهدی است که نشان دهد چنین پروژه ای برای نخستین بار در دولت وثوق‌الدوله و با همکاری انگلیس آغاز شده بود و یکی از نخستین نشانه های اجرای آن اقدامات شریف‌الدوله حاکم ولایت کردستان در سالهای 1297تا 1300ش است. پرسش اصلی این است که شریف الدوله در سطح ایالتی و محلی چه اقداماتی انجام داد که رضاشاه بعدها در سطح ملی آنها را تکرار کرد و توسعه و تعمیق بخشید؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مواردی مانند برقراری حکومت نظامی، ایجاد نهادهای اداری مدرن، پایان دادن به قدرت و نفوذ نیروهای مرکز گریز، سرکوب عشایر و تخته قاپو کردن آنان، تأسیس مدارس و گسترش آموزش عمومی به زبان فارسی که پیش‌درآمد ایجاد یک دولت متمرکز هستند، پیش از رضاشاه همچون نمونه‌ای موردی در کردستان انجام شده بودند و رضاخان که در آغاز حکومت شریف الدوله فرمانده گروه کوچکی از قزاقها در کردستان بود از نزدیک در جریان این اقدامات قرار داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Actions of the Governor of Kurdistan, Sharif al-Dawlah, as a Precursor to the Project of Building an Authoritarian Government during Reza Shah's Reign

نویسنده [English]

  • Esmail Shams
Assistant Professor Allameh Tabataba'i UniversityTehra
چکیده [English]

In the historical memory of the people and in the researches of historians, there is more or less the prevailing belief that the creation of a centralized and authoritarian government in Iran was the work of Reza Shah, and at least it started with his actions after the 1299 coup. The main issue of this research, which was carried out in a descriptive-analytical method and based on newspapers and documents of that period, is to criticize this belief and bring evidence to show that such a project was started for the first time in the Vossug- ad- Dawleh government and with the cooperation of the British. And one of the first signs of the implementation of those actions is Sharif-al-Dawlah, the ruler of Kurdistan province in the years 1297-1300.
The main question is, what actions did Sharif al-Dawlah take at the state and local levels, which Reza Shah later repeated and developed and deepened at national levels? The findings of the research show that things like the establishment of military rule, the creation of modern administrative institutions, ending the power and influence of Centrifugal forces, suppressing the nomads and killing them, establishing schools and expanding public education in Persian language that The income of creating a centralized government was done before Reza Shah as a case example in Kurdistan, and Reza Khan, who was the commander of a small group of Kazakhs in Kurdistan at the beginning of Sharif al-Dawlah's rule, was closely aware of these actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdistan
  • Sharif al-Dawlah
  • authoritarianism
  • Pahlavi government
  • England