درآمدی بر عملکرد دولت کارگزار محور رضاشاه در قبال ساختار ایلی کشور براساس نظریه «ساخت‌یابی گیدنز» (مطالعه موردی ایلات و عشایر لرستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران

2 دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه «ساخت‌یابی» گیدنز، زمینه‌های اجرای سیاست سرکوب ایلات و عشایر (با تأکید بر ایلات و عشایر لرستان) در قالب نظریه جامعه‌شناسانه گیدنز مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. بر اساس نظریه «ساخت‌یابی» گیدنز به نقش کارگزار (به عنوان نمونه موردی، رضاشاه) در بستر (نمونه موردی، جامعه ایلات و عشایر) و ارتباط دوسویه (متعامل یا متقابل) ساختار- کارگزار توجه می‌کند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی بر مبنای روش‌ شناختی جامعه‌شناسی- تاریخی به طرح این پرسش پرداخته که براساس نظریه ساخت‌یابی گیدنز، خط مشی پهلوی اول در قبال ایلات و عشایر لرستان چگونه قابل ارزیابی و تحلیل است؟ رهیافت پژوهشی مقاله آن است که درباره عملکرد رضاشاه در قبال ایلات و عشایر لرستان، هیچ یک از نظریات مطرح شده- که در متن مقاله به آن پرداخته می‌شود- به تنهایی نمی‌توانند بیانگر تمام واقعیت باشند و در تحلیل عملکرد وی، باید به رابطه میان ساختار- کارگزار و تعامل دوسویه آنها توجه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Income on the Performance of Reza Shah’s Agent-Centered Government in Relation to the Country's State Structure Based on the Theory of “Giddens Construction” (Case Study of Eilat and Nomads of Lorestan)

نویسندگان [English]

  • amir farahzady 1
  • seyed ahmad aghili 2
1 Ph.D student of history at Payam Noor University, Tehran
2 Associate Professor, University of Sistan and Baluchistan
چکیده [English]

In this article using Gidden's "construction" theory, the grounds the policy of suppressing Ilots and Nomads (Batakid on Ilots and Nomads of Lorestan) investigated in the form of Gidden's sociological theory. Based on the "construction" theory, Giddens pays attention to the role of the agent (as a case example, Reza Shah) in the context (as a case example, the community of Ilat and Nomads) and the two-way relationship (interactive or reciprocal) between structure and agent. In a descriptive-analytical way, sociological-historical methodology, this research raised the question based on Giddens' theory of construction, how can the first Pahlavi's policy towards the tribes and nomads of Lorestan be evaluated?? The research approach of the article is that regarding Reza Shah's performance towards the Lorestan tribes and nomads, none of the proposed theories - which are discussed in the text - alone can express the whole reality his performance, we must consider the relationship. He paid attention to the structure-agent and their two-way interaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rezashah
  • Eilat and Eshair
  • Giddens
  • construction theory
  • centralism
  • Lorestan
  • کتاب‌ها

    • آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی، ابراهیم فتاحی لیلایی، تهران، نشرنی.
    • آزاد ارمکی، تقی، (1391)، بنیان‌های فکری نظریه جامعه ایرانی، تهران، نشرعلم
    • ----------، (1389)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، سروش ( انتشارات صدا و سیما )، چاپ ششم.
    • اردلان، امان‌الله (1371)، خاطرات ‌حاج ‌عزالممالک ‌اردلان، زندگی‌ در دوران ‌شش‌ پادشاه، باقر عاقلی، (کوششگر)، تهران، نامک.
    • ارفع، حسن، (1389)، یک بررسی تاریخی و سیاسی، به کو.شش محمد رئوف مرادی، تهران، آنا.
    • امیراحمدی، احمد (1373)، خاطرات نخستین سپهبد ایران، به کوشش غلامحسین زرگری‌نژاد. تهران: مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی.
    • بلوشر، ویبرت (1369)، سفرنامه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
    • بیات، کاوه (1377)، عملیات لرستان؛ اسناد سرتیپ محمد شاه بختی (1303و1306)، تهران، شیرازه.
    • تقوی‌راد، محمودرضا (1371)، کارنامه ملایر. تهران، بوستان قرآن.
    • جهانبانی، امان‌الله (1371)، سرباز ایرانی و مفهوم آب و خاک، به کوشش پرویز جهانبانی، تهران، ققنوس.
    • داگلاس. ویلیام (1377)، سرزمین شگفت‌انگیز و مردمی مهربان و دوست داشتنی. ترجمه فریدون سنجری. تهران، گوتنبرگ
    • دوبد، بارن (1388)، سفرنامه لرستان و خوزستان، ترجمه حسین آریا، تهران، علمی فرهنگی .
    • دولتیاری، روح الدین (1375)، لرستان سرزمین تاریخ کهن، خرم آباد، افلاک
    • رزم‌آرا، حاج‌علی (1322)، جغرافیای نظامی ایران (لرستان)، تهران، سازمان انتشارات ارتش.
    • ریترز، جرج (1389)، نظریه‌های جامعه شناسی درتاریخ معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی فرهنگی
    • ریدر ویلیام،بولارد (1378)، خاطرات سر ریدر: (نامه‌های خصوصی و گزارش‌های محرمانه سفیرانگلستان در ایران)، تهران،طرح نو.
    • حاتمی، عباس (1386)، نظریه‌های دولت مدرن در ایران، گردآوری رسول افضلی، قم، مفید
    • خسروی خسرو (1393)، «بروجرد»، دانشنامه جهان اسلام، ج 3، تهران، بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
    • ستوده، سیدیدالله (1388)، شورش لرستان، خرم‌آباد، شاپورخواست.
    • شارون، جوئل (1382)، ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشرنی
    • شفیعی، حسن (1387)، تعارض ساختاری دولت مدرن با نظام ایلی در ایران، ویراستار مسعود کوثری، تهران، کویر
    • شیخ‌نوری، محمدامیر (1387)، روابط بختیاری‌ها با حکومت مرکزی قاجار و دولت انگلیس، مجموعه مقلات همایش ملی جامعه بختیاری و تحولات ایرات از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، به کوشش غفار پوربختیار، مسجد سلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی.
    • عابدی اردکانی،محمد و آذرکمند، فرزاد (1394)، نظریه ساختاریابی و شکل گیری دولت استبدادی رضاشاه در ایران، ش1، تهران، مجله جامعه شناسی تاریخی.
    • عاقلی، باقر (1379)، رضاخان و قشون متحدالشکل، تهران، نامک.
    • عین‌السلطنه، قهرمان‌میرزا سالور (1374)، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، به‌تحقیق و تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، جلد اول،تهران، اساطیر.
    • غنی، سیروس (1378)، برآمدن رضاخان، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نیلوفر.
    • فوریه، ژان باپتیست (1365)، سه سال در ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانی. به کوشش: همایون شهیدی. تهران، دنیای کتاب،
    • فوران، جان (1379)، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، تهران، خدمات فرهنگی رسا.
    • قراگوزلو، غلامحسین (1383)، جنگهای لرستان، تهران، اقبال
    • فرمانفرما، عبدالحسین‌میرزا (1366)، مجموعه اسناد، به کوشش منصوره اتحادیه، سیروس سعدوندیان، تهران،تاریخ ایران
    • کمره ای، سید محمد (1385)، روزنامه خاطرات سید محمد کمره ای، به کوشش محمد جواد مرادی نیا،تهران، اساطیر
    • کیویستو، پیتر (1388)، اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشرنی
    • گیدنز، آنتونی (1387)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشرنی
    • مجد، محمد قلی (1349)، از قاجار به پهلوی، (اسناد وزارت خارجه آمریکا، 1298-1309) ترجمه سید رضا مرزانی، مصطفی امیری، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
    • ملک‌الشعرا، محمدتقی (1383تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی تهران، دنیای کتاب.
    • مورتسن، اینکه دمانت (1377)، کوچ‌نشینان لرستان، ترجمه حسین آریا، تهران، پژوهنده.
    • ملیکوف، ا. س (1375)، استقرار دیکتاری رضاخان در ایران، ترجمه سیروس ایزدی، تهران، کتاب‌های جیبی با همکاری امیرکبیر.
    • والیزاده‌معجزی، محمدرضا (1382)، تاریخ لرستان روزگار پهلوی، تهران،حروفیه.
    • واعظ شهرستانی، نفیسه (1388)، سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران، تاریخ ایران.
    • والیزاده معجزی، محمدرضا (1380)، تاریخ لرستان روزگار قاجار، تهران، حروفیه.
    • هدایت، مهدیقلی (1375)، خاطرات و خطرات (توشه‌ای از تاریخ شش پادشاه وگوشه‌ای از دوره زندگی من)، تهران، زوار.
    • نفیسی، سعید ( 1369)، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر، تهران، ققنوس
    • نقیب‌زاده، احمد (1379)، دولت رضاشاه و نظام ایلی، تهران، مرکز اسناد و انقلاب اسلامی.

    منابع انگلیسی

    • Dandeker Chris (1990), Surveillance, Power and Modernity: Bureaucracy and Discipline from 1700 to the Present Day, Cambridge: Polity Press
    • Deutsch Carl (1953), Nationalism and Social Communication, The massa chussets institute of technology.
    • Donald N. wilber (1975), Riza Shah Pahlavi: The Resurrection and Reconstraction of Iran, Exposition Press, Hicksville, New York
    • Eisenstadt S. N (1963), The Political Systems of Empires: The Rise and Fall of the Historical Bureaucratic Societies, New York, Free press.
    • Elias Norbert (1982), State formation and civilization: The civilizing process, vol.2, oxford: Blackwel, cited in Heather Rae (2002), State identities and The Homogenisation of people, Cambridge, university press.
    • Gen، (1975) The Bakhtiyari khans. The Government of IranNent of Iran and Britsh.
    • Giddens Anthony (1987), The Nation- State and violence, Camberidge university press.
    • Keshavarzian, Arang (2003), Turban or hat, Seminarian or Soldier: State Building and Clery Building in Reza shah' Iran, ebsco publisher.
    • Smith Anthony D (2000), Nationalism and Modernism, a Critical Survey of Recent Theories of Nations and Nationalism, London and New York , Routledge.
    • Vaziri Mostafa (1993), Iran as Imagimed Nation, Paragon house, New York.
    • Zia-Ebrahimi Reza (2016), The emergence of Iranian nationalism: Race and the politics of dislocation, Columbia University Press.

    روزنامه‌ها

    • حبل‌المتین، سال 1301،‌ ش 23.
    • حقیقت، سال 1301، ش 17 و 19.
    • ایران، سال 1301، ش 14.
    • شفق سرخ، سال 1301، ش 17 و 18 و 19.
    • ستاره ایران، سال 1301، ش 15.
    • اطلاعات، سال 1301، ش 713 و 719.
    • سیاست، سال 1301، ش 21 و 22 و 23.
    • قانون، سال 1301، ش 33 و 40.
    • قانون، سال 1302، ش 23.
    • گلشن، سال 1302، ش 19.
    • شهاب، سال 1301، ش 7.
    • ناهید، سال 1302، ش 13.
    • پهلوی، سال 1302، ش 1.

    اسناد

    • سازمان اسناد ملی ایران، مجموعه اسناد شماره: 2900002536- 2900005533- 251004849- 271003536- ۰۰۳۹۹۰۰۷۱.
    • اسناد وزارت جنگ، 1302، ش 11838