بررسی عملکرد میلسپو در تعدیل و تثیبت قیمت‎ها در ایران (1323- 1321 ش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین،

چکیده

اشغال ایران از سوی متفقین در جنگ جهانی دوم و استعفای اجباری رضاشاه، سبب بروز بحران‎های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی فراوانی شد. در چنین شرایطی، مجلس و دولت ایران، با توصیه و حمایت انگلیس و آمریکا و با تأیید اولیه شوروی، استخدام مستشارانی از آمریکا جهت سامان‌دهی اوضاع و غلبه بر مشکلات اقتصادی و اداری را مورد توجه قرار دادند. در همین راستا، آرتور میلسپو که قبلاً نیز یک بار به‌عنوان رئیس مالیه به ایران آمده و با توجه به شرایط زمانه، عملکرد نسبتاً موفقی از خود بر جای گذاشته بود، به‌عنوان رئیس کل دارایی ایران استخدام شد. هدف پژوهش حاضر بررسی عملکرد میلسپو در تعدیل و تثبیت قیمت‎ها در طی دو سال حضورش در ایران (1323- 1321ش) است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی‌تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‎ای و اسنادی است. نتایج این پژوهش نشان می‎دهد میلسپو با وجود اختیارات گسترده و حمایت همه‎جانبه متفقین، در تعدیل و تثبیت قیمت‎ کالاها عملکرد ناموفقی داشت، طوری که نرخ بسیاری از اجناس در زمان حضور او در ایران همچنان افزایش یافت و اگر در کالاهایی همچون گندم، برنج و برخی محصولات کشاورزی، نشانه‎هایی از تثبیت و کاهش قیمت دیده می‎شود، نه به‌خاطر اقدامات میلسپو، بلکه بیشتر به دلیل فراوانی محصولات کشاورزی و معین شدن تکلیف جنگ در بسیاری از جبهه‎ها در سال 1323بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Performance of Millspaugh in Reducing and Stabilizing Prices in Iran (1942-1944)

نویسنده [English]

  • mohammad Bakhtiyari
Assistant Professor of Imam Khomeini International University, Qazvin
چکیده [English]

The occupation of Iran by the Allies in World War II and the forced resignation of Reza Shah caused many political, social, economic and security crises. In such a situation, the parliament and the government of Iran, with the advice and support of England and the United States and with the initial approval of the Soviet Union, considered hiring advisers from the United States to organize the situation and overcome the economic and administrative problems. In this regard, Arthur Millspaugh, who had already come to Iran once as the head of finance and, considering the conditions of the time, had left behind a relatively successful performance, was hired as the head of Iran's finance. The purpose of the current study is to investigate the performance of Millspaugh in reducing and stabilizing prices during the two years of its presence in Iran (1942-1944). The research method in this article is descriptive-analytical and the method of collecting library and documentary information. The results of this research showed that Millspaugh had an unsuccessful performance in adjusting and stabilizing the prices of goods despite his broad authority and all-round support of the Allies so the price of many goods continued to increase during his presence in Iran, and if in goods such as Wheat, rice and some agricultural products show signs of price stabilization and reduction. It is not because of Millspaugh's actions, but  due to the abundance of agricultural products and the determination of the task of war on many fronts in 1944.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Millspaugh
  • World War II
  • Occupation of Iran
  • Price Stabilization
  • Inflation
  • کتابها

    • ابتهاج، ابوالحسن (1371)، خاطرات ابوالحسن ابتهاج، جلد 1، تهران، انتشارات علمی.
    • استوارت، ا. ریچارد (1370)، در آخرین روزهای رضاشاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، چاپ دوم، تهران، انتشارات معین.
    • اسکرین، سرکلارمونت (1363)، جنگ جهانی در ایران، ترجمه غلامحسین صالحیار، بی‎جا، نشر سلسله.
    • اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم (1389)، به کوشش علیرضا روحانی و ابوالفضل ایزدی‎زاده، جلد 2 و 3، تهران، خانه کتاب.
    • امیراحمدی، احمد (1373)، خاطرات نخستین سپهبد ایران، احمد امیراحمدی، به کوشش غلامحسین زرگری‎نژاد، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
    • ایران در اشغال متفقین: مجموعه اسناد و مدارک 1324- 1318 (1371)، به کوشش صفاء‎الدین تبرائیان، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
    • ایران در بحران. (مهر ماه 1320 تا شهریور ماه 1326) بر پایه خلاصه اخبار شبانه رایوهای خارجی و گزارشهای روزانه و خلاصه روزنامهها (1379)، به کوشش کیانوش کیانی هفت‌لنگ، پرویز بدیعی، تهران، سازمان اسناد ملی ایران.
    • بولارد، سر ریدر و اسکراین، سر کلارمونت (1363)، شترها باید بروند ترجمه حسین ابوترابیان، چاپ دوم، تهران نشر نو.
    • پژوهشگران گروهی جامی (1381)، گذشته، چراغ راه آینده است، چاپ سوم، تهران، انتشارات نیلوفر.
    • خان ملک (یزدی)، محمد (بی‎تا)، ارزش مساعی ایران در جنگ 1939- 1945، بی‎جا، بی‎نا.
    • ذوقی، ایرج (1368)، ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم، چاپ دوم، تهران، پاژنگ.

     

    • عظیمی، فخرالدین (1372)، بحران دموکراسی در ایران 1320-1332، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران، نشر البرز.
    • فرخ، معتصم‎السلطنه (بی‎تا)، خاطرات سیاسی فرخ (معتصمالسلطنه): تاریح پنجاه ساله معاصر ایران، بی‎جا: جاویدان.
    • گزیده اسناد جنگ جهانی دوم در ایران (1381)، به کوشش بهروز قطبی، چاپ دوم، تهران، اطلاعات.
    • گلشائیان، عباسقلی (1393)، یادداشتهای شهریور 1320، با مقدمه رامین کامران، حروف‌چینی و صفحه‎بندی جدید از ایران لیبرال.
    • لنزوسکی، جورج (2536)، رقابت روسیه و غرب در ایران، ترجمه اسماعیل رائین، چاپ دوم، تهران، انتشارات جاویدان.
    • میلسپو، آرتور (1370)، آمریکاییها در ایران (خاطرات دوران جنگ جهانی دوم)، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، نشر البرز.
    • هدایت، مهدیقلی خان (مخبرالسلطنه). (1346)، خاطرات و خطرات، چاپ دوم، تهران، کتابفروشی زوار.

    اسناد

    • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره سند 45833/240: ص 2.
    • __________، 13770/240: 2.
    • __________، 82875/240: 4.
    • __________، 1160/290: 21 و 24 و 25 و 30 و 31.
    • __________، 82875/240: 4.
    • __________، 8922/240: 2.
    • __________، 554/298: 2 و 19.
    • __________، 24003/296: 77 و 78.
    • __________، 17173/240: 6 و 13 و 16 و 20 و 21 و 40.
    • __________، 12615/240: 17- 15.
    • __________، 13972/240: 2.
    • __________، 25920/240: 9- 7.
    • __________، 16490/240: 2.

    مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی

    • مشروح مذاکرات مجالس شورای ملی و اسلامی، نسخه دوم، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی، دوره 13، جلسه 108.
    • __________، دوره 13، جلسه 153.
    • __________، دوره 13، جلسه 200.
    • __________، دوره 13، جلسه 216.
    • __________، دوره 14، جلسه 53؛

    روزنامهها

    • اطلاعات، ش 4614، 12/5/1320: 4.
    • __________، ش 4652، 26/06/1320: 1.
    • __________، ش 4986، 3/6/1320: 1.
    • __________، ش 5034، 3/8/1321: 1.
    • __________، ش 5036، 6/8/1321: 1.
    • __________، ش 5086، 10/11/1321: 1.
    • __________، ش 5117، 17/12/1321: 1.
    • __________، ش 5126، 1/1/1322: 1.
    • __________، ش 5130، 8/1/1322: 1.
    • __________، ش 5177، 2/3/1322: 1.
    • __________، ش 5218، 19/4/1322: 1.
    • __________، ش 5229، 2/5/1322: 1.
    • __________، ش 5243، 20/9/1322: 1.
    • __________، ش 5258، 7/6/1322: 1.
    • __________، ش 5382، 8/11/1322: 1.
    • __________، ش 5385، 11/11/1322: 1.
    • __________، ش 5403، 14/12/1322: 1.
    • __________، ش 5426، 8/1/1323: 4.
    • __________، ش 5470، 30/2/1323: 4.
    • __________، ش 5471، 31/2/1323: 1.
    • __________، ش 5472، 1/3/1323: 1.
    • __________، ش 5473، 2/3/1323: 4.
    • __________، ش 5505، 8/4/1323: 1.
    • __________، ش 5511، 17/4/1323: 1.
    • __________، ش 5513، 19/4/1323: 1.
    • __________، ش 5543، 26/5/1323: 1.
    • __________، ش 5552، 7/6/1323: 4.
    • __________، ش 5585، 17/7/1323: 1.
    • __________، ش 5611، 18/8/1323: 4.
    • __________، ش 26/9/1323، 5641: 1.
    • __________، ش 5672، 27/9/1323: 4.
    • __________، ش 5817، 1/5/1324: 4.