برهم‎کنش و روابط معنایی رمزگان‎های مشروعیت‎بخش در عناصر بصری سکه‎های ایلخانی با اتکا بر رویکردهای نشانه‎شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 دانشیار دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

چکیده

کاربست رویکردهای نشانه‎شناسی در مطالعۀ مضامین سکه‎ها با توجه به ویژگی نوشتاری ـ تصویریِ عناصر بصری سکه، معانی مستترتر و ضمنی آن‎ها را نسبت به سایر متون هنری بهتر می‎تواند آشکار نماید. این پژوهش با اتکا بر رویکردهای نشانه‎شناسی (به‎ویژه مفاهیم پساساختارگرایی آن)، مضامین موجود در عناصر بصری سکه‎های ایلخانی را مطمح نظر قرار داده و در این راه از نظریۀ مشروعیت قدرت «دیوید بیتهام» نیز بهره جسته است. سؤال اصلی پژوهش این است که برهم‎کنش و روابط معنایی رمزگان‎های سکه‎های ایلخانی به چه صورت بوده و نظام‎های نشانه‎ای در آن‎ها چگونه متجلی شده است؟ بر همین اساس داده‎ها به‎صورت کتابخانه‎ای ـ آرشیوی جمع‎آوری و سپس مفاهیم موجود در آن‎ها به روش تحلیلی ـ تاریخی موردمطالعه قرار گرفتند. طبق یافته‎ها کاربرد این روش پارادایم‎های گسترده‎تری را در مطالعه سکه درگیر می‎نماید و منجر به درک معناهای ضمنی در مضامین سکه‎ها می‎شود. بر این اساس معانی عناصر سکه‎های دوره هلاکوخان تا اواسط حکومت آباقاخان نشانگر تلاش خوانین برای کسب سطح اول مشروعیت و مفاهیم سکه‎های اواخر آباقاخان تا گیخاتو نشان از عدم موفقیت خوانین ایلخانی در پیشبرد اهداف توجیهی خود و چالش فقدان اعتقادات مشترک (سطح دوم مشروعیت)، با ضرب سکه‎هایی با مضامین مسیحی، یهودی (ستاره داوود) و حتی شیعی دارد. در دوران پس از غازان خان تا انقراض حکومت، هم‎نشینی رمزگان‎های اسلامی، اویغوری و ایرانی در مضامین سکه‎ها هم‌زمان با سطح سوم مشروعیت در بطن جامعه ایلخانی اتفاق می‎افتد. در این دوره مظاهر ارکان اصلی قدرت (اعم از سیاسی، مذهبی و اقتصادی) به‎گونه‎ای متناسب در مضامین سکه‎ها همنشین شده و بازتابی از شبکۀ قدرت هستند. در این دوره معانی سکه‎ها از طریق بسطِ روابط بینامتنی با سایر حوزه‎ها به نوعی نشانگی تبدیل‎شده‎اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interactions and Semantic Relations between Legitimizer Codes in the Visual Elements of the Ilkhanate Coins based on the Semantics Approaches

نویسندگان [English]

  • farzad feyzi 1
  • habib shahbazi 2
  • karim hajizadeh 2
1 PhD student in Archeology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil
2 Associate Professor Mohaghegh Ardabili University, Ardabil
چکیده [English]

The application of semiotic approaches in the study of the themes of coins, considering the written-visual feature of the visual elements of coins, can reveal their hidden and implicit meanings than other artistic texts. Relying on semiotic approaches (especially its poststructuralist concepts), this study has considered the themes in the visual elements of the Ilkhanids coins and in this way has used the theory of legitimacy of power of David Bettham. The main question of the research is “what is the interaction and semantic relations of the codes of the Ilkhanid coins?”; and “how are the symbolic systems manifested in them?” The data was collected using library resources and implementing an analytical-historical approach. The results reveal that using this method involves broader paradigms and leads to a better understanding of connotations in coin themes. The meanings of visual elements in coins of Hulagu Khan reign until the middle of Abaqa Khan rule indicate the Khans' efforts to gain the first level of legitimacy and the elements in coins near the end of Abaqa Khan rule to Gaykhatu Khan indicate the Khans’ failure to promote their justification goals and lack of common beliefs (the second level of legitimacy) by minting coins with Christian, Jewish (Star of David) and even Shiite themes. After Ghazan Khan until the extinction of the Ilkhanate dynasty, the coexistence of Islamic, Uyghur and Iranian codes in the coin themes occurs simultaneously with the third level of legitimacy in the society. In this period, the symbols of the main pillars of power (political, religious and economic) coexist harmonically in the coin themes and are a reflection of the power network. In this period, the meanings of coins had become a kind of semiosis through the expansion of intertextual connections with other areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilkhanate
  • Coin
  • Semantics
  • Code
  • Semantic Relations
  • Legitimacy
  •  

    کتابها

    • آسابرگر، آرتور (1389)، روشهای تحلیل رسانهها، ترجمه پرویز اجلالی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‎ها.
    • ابن‎بطوطه، محمد بن عبدالله بن محمد (1359)، سفرنامه ابنبطوطه، ترجمه محمدعلی موحد، ج 1، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • احمدی، بابک (1377)، آفرینش و جستارهای هرمنوتیک در زیباییشناسی، تهران، مرکز.
    • اشپولر، برتولد (1397)، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، چاپ 11، تهران، علمی فرهنگی.
    • اقبال آشتیانی، عباس (1389)، تاریخ مغول، چاپ 2، تهران، نگاه.
    • اکو، امبرتو، (1399)، نشانهشناسی، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، ثالث.
    • بارتولد، واسیلی (1376)، تاریخ ترکهای آسیای میانه، ترجمه غفار حسینی، تهران، توس.
    • بویل، ج. ا (1397)، تاریخ ایران کمبریج مغولان، ترجمۀ تیمور قادری، ج 5، تهران، مهتاب
    • بیانی، شیرین (1381)، دین و دولت در ایران عهد مغول، ج 2، چ 2، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    • بیتهام، دیوید (1390)، مشروع سازی قدرت، ترجمه محمد عابدی اردکانی، چاپ 2، یزد، مرکز انتشارات دانشگاه یزد
    • ترابی‎طباطبایی، جمال (1347)، سکههای اسلامی (دوره ایلخانی و گورکانی)، نشریه شماره سه آذربایجان‎شرقی، تبریز، موسسه گراور و چاپ شعاع.
    • ترنر، برایان (1390)، ماکس وبر و اسلام، چاپ 3. تهران، مرکز
    • جنکینز، ریچارد (1394)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یار احمدی، تهران، پردیس دانش
    • چندلر، دانیل (1397)، مبانی نشانهشناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران، سوره مهر.
    • خسروی، فریبرز (1387)، «بررسی نقوش سکههای دوران ایلخانی موزه ملک تهران با به کارگیری در گرافیک معاصر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، منتشر نشده.
    • خیری، سیروس؛ و صدرایی، علی (1381)، ارگ علیشاه اثری ماندگار، تبریز، مهد آزادی.
    • رضوی، سید ابوالفضل (1390)، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، چاپ 2، تهران، امیرکبیر.
    • ساسانی، فرهاد (1389)، معناکاوی: به سوی نشانهشناسی اجتماعی، تهران، علم.
    • سجودی، فرزان (1398)، نشانهشناسی کاربردی، تهران، علم.
    • سرفراز، علی‎اکبر؛ و آورزمانی، فریدون (1388)، سکههای ایران از آغاز تا دوران زندیه، چاپ 7، تهران، سمت.
    • سوسور، فردینان دو (1382)، دوره زبانشناسی عمومی، ترجمه کوروش صفوی، تهران، هرمس.
    • سیبیاک، تامسن آلبرت (1391)، نشانهها: درآمدی بر نشانهشناسی، ترجمه محسن نوبخت، تهران، علمی.
    • صفوی، کوروش (1397)، درآمدی بر معناشناسی، تهران، سوره مهر.
    • ضیمران، محمد (1382)، درآمدی بر نشانهشناسی هنر، تهران، قصه.
    • عالم، عبدالرحمن (1398)، بنیادهای علم سیاست، چاپ 31، تهران، نی.
    • عبدی، ناهید (1391)، درآمدی بر آیکونولوژی نظریهها و کاربردها، چاپ 1، تهران، سخن.
    • علاءالدینی، بهرام (1395)، سکههای ایران دوره ایلخانان مغول، چاپ 2، تهران، برگ‎نگار.
    • فخر بناکتی، فخرالدین ابوسلیمان داود بن تاج‎الدین ابوالفضل محمد بن داود (1348)، تاریخ بناکتی (روضه اولی الالباب فی معرفه التواریخ الانساب)، به کوشش جعفر شعار، تهران، انجمن آثار ملی.
    • فضل‎الله همدانی، خواجه رشیدالدین (1362)، جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، تهران، اقبال.
    • کاشانی، ابوالقاسم (1384)، تاریخ اولجایتو، به اهتمام مهین همبلی، تهران، علمی و فرهنگی.
    • گراهام، آلن (1385)، بینامتنیت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
    • لارسن، سوند اریک؛ و یورگن دنیس، یوهانسن (1388)، نشانهشناسی چیست، ترجمه سید علی میرعمادی، تهران، شرکت ورجاوند.
    • مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکر (1336)، نزههالقلوب، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، طهوری.
    • وصاف‎الحضره، فضل‎الله بن عبدالله (1338)، تاریخ وصافالحضره، به اهتمام محمدمهدی اصفهانی، تهران، کتابخانه ابن‎سینا و کتابخانه جعفری تبریز.
    • هیکس، جان (1355)، نظریهای در تاریخ اقتصاد، ترجمه فرهنگ مهر، چاپ 2، شیراز، دانشگاه پهلوی.

    مقاله‌ها

    • ترابی‎طباطبایی، جمال، «رسم‎الخط اویغوری و سیری در سکه‎شناسی»، نشریه موزه آذربایجان، ش 6، 1351.
    • رضوی، سید ابوالفضل، «نظام پولی در عصر ایلخانان (736 ـ 654 ه.ق و 1238 ـ 1256 میلادی)»، پژوهشهای تاریخی، ش 4 (45)، 1388.
    • سرافرازی، عباس، «گرایش‎های سیاسی، مذهبی ایلخانان بر اساس مسکوکات ایلخانی»، پژوهشهای تاریخی، ش 5 (46)، 1389.
    • شرفی، محبوبه، «نظام ضرب سکه و مبادلات پولی در عصر ایلخانی»، پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، ش 19 (10)، 1395.
    • شمسی، شیما؛ شاطری، میترا و عباسعلی احمدی، «تحلیل فرایند مشروعیت‎سازی بر سکه‎های ایلخانی (657 – 736 ه.ق)»، جستارهای تاریخی، ش 2 (9)، 1397.
    • کریمی، علیرضا و جعفرزاده، کبری، «بررسی پدیدۀ روبه‎رشد انتظار و منجی‎گرایی (مهدویت) در عصر ایلخانان»، تاریخ‌نامه‌ ایران بعد از اسلام، ش 25 (11)، 1399.

    منابع لاتین

    • Eco, Umbert. (1979), ‘Function and Sign: The Semiotics of Architecture in Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory”, Ed. By Neil Leach, Routlege, London.
    • Thibault, paul j (1997), re – reading Saussure: the dynamics of signs in social life. London, routledge.
    • Tuncay, A. & Sennur, A.)1992), Ak akce: Mongol and Ilkhanid coins. Published Beyoğlu, İ stanbul: Yapı Kredi Yayınları
    • http://ilkkans.altaycoins.com/
    • http://malekmuseum.org/
    • http://www.coinarchives.com