مناسبات عباس میرزا با کلیسای اچمیادزین با تکیه بر اسنادآرشیوی

الف) فارسی

- کتاب‌ها

• قاضیها، فاطمه (1381)، اسناد روابط ایران و روسیه در دوره فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار، چاپ اول، تهران، وزارت امور خارجه.
• مفتون دنبلی، عبدالرزاق (1383)، مآثر سلطانیه، تصحیح و تحشیه غلامحسین زرگری نژاد، چاپ اول، تهران، مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
• میرزا فضل الله شیرازی متخلص به خاوری (1380)، تاریخ ذوالقرنین، ج اول، به تصحیح و تحقیق ناصرافشار فر، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
• نصیری، محمدرضا (1366)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، ج اول، تهران، کیهان.
• هدایت، رضاقلی خان (1339)، روضه الصفای ناصری، ج9، تهران، کتابفروشی مرکزی.

- مقاله‌ها

• آهنگران، امیر (زمستان 1388)، «واکاوی علل ناکامی فتحعلی شاه قاجار در جنگ‌های ایران و روس (نبردهای قفقازیه)»، مجله تاریخ روابط خارجی، شماره 41، صص 101-132.
• امیر احمدیان، بهرام (تابستان 1383)، «جنگ‌های ایران و روسیه و جدایی قفقاز از ایران»، مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 46، صص 151-184.
• باتوف، اسچر (خرداد و تیر 1353)، «مقدمات جنگ دوم ایران و روسیه»، ترجمه محمود کی، مجله بررسی‌های تاریخی، شماره 51، صص 47-94.
• حیدری، اصغر (پاییز 1388)، «آتش در آذربایجان، جنگ‌های ایران و روس، وضع آذربایجان و علل شکست ایران»، مجله تاریخ معاصر ایران، شماره 51، صص 145-166.
• دهقان نژاد، مرتضی؛ محمود آبادی، علی اصغر؛ آقازاده، جعفر (پاییز 1390)، «واکاوی آغاز دوره دوم جنگ‌های ایران و روسیه»، مجله مطالعات تاریخ اسلام، شماره 10، صص 37-56.
• ریاحی، ‌محمدامین (مرداد و شهریور 1353)، «نامه عباس میرزا به شیخعلی خان بیگلربیگی قبه و دربند»، مجله بررسی‌های تاریخی، شمار ه 52، صص 109-122.
• زرگری نژاد، غلامحسین (بهار 1390)، «موافقت نامه گلستان: قرارداد متارکه جنگ یا عهد نامه قطعی (؟!)»، مجله مطالعات تاریخ اسلام، شماره 8، صص77-102.
• زیویار، فرهاد (پاییز و زمستان 1377)، «نکاتی چند پیرامون منبع شناسی و جریان شناسی فرهنگی ـ تاریخی جنگ‌های ایران و روس»، مجله فرهنگ، شماره 27 و 28، صص 161-186.
• هویدا، رحیم (فروردین، اردیبهشت 1350)، «رودخانه ارس و رویدادهای تاریخی اطراف آن»، مجله بررسی‌های تاریخی، شماره 36 (صص 179-196)، آذر و دی 1350؛ شماره 2، سال ششم، صص 1-20.

ب) لاتین

- کتاب‌ها

• Bournoutian, George, (1992), The Khanate of Erevan under Qajar Rule, 1795-1828. New York, Columbia University Persian Series.
• Bournoutian, George, (2001), Armenians and Russia 1626-1796, A Documentary Record, California, Mazda.
• Crete, Abraham, (1999), The Chronicle of Abraham of crete, Annotated translation from the Critical Text with an introduction and Commentary by George Bournoutian, California, Mazda.
• Simeon Erevantsi. 19- Erevan Simeon, (2009), Jamber, Introduction and Annotated Translation by George Bournoutian, California, Costa Mesa.

- مقاله‌ها

• Orouji,Fatemeh, (2013),” Nader Shah’s Cooperation with Armenians”, Journal of the Society for Armenian Studies, Volume 22, California,State University Fresno,pp: 253-262.

ج) اسناد

• آرشیو ماتناداران، اسناد فارسی، مجموعه ایرانی، پرونده 29، پوشه 1a، پوشه 1d.
• آرشیو ماتناداران، مجموعه ارمنی، پوشه 55، پوشه 58.
• آرشیو ماتناداران، پرونده نرسس آشتاراکی، پرونده 54، پوشه 165، پوشه 166، پوشه 166a.
• آرشیو ماتناداران، پرونده لازاریان، پرونده 88، پوشه 102، بخش3، پوشه 104، بخش 8، پوشه 105، بخش 13، پوشه 106، بخش 14، بخش 15، پوشه196، بخش51، پوشه 111، بخش 36.
• آرشیو ماتناداران، پرونده یریتیسیانتس، پرونده 492، پوشه 159.
• آرشیو ماتناداران، اسناد فارسی، ج4 (1734-1797)، ایروان، به کوشش دکترکاستی کیان، 2008 م.
• Akty sobrannye Kavkazskoiu Arkkheograficheskoiu Kommissieiu (مدارک رسمی والی امپراطور روسیه در قفقاز) Tiflis, 1866, I, document 657, cited in Bournoutian, George, Russia and the Armenians of Transcaucasia, 1797-1889: A Documentary Record. Costa Mesa, CA. Mazda Press, 1998, pp. 47-53.

اصل این سند روسی است. گزارشی است از وزارت امور خارجه روسیه در تفلیس به دولت روسیه درباره وضعیت داخلی قسمت‌های شرقی ترکیه، ایروان، نخجوان، خوی، گنجه، قراباغ و اوضاع داخلی ایران. این سند جزو «اسناد حکومت روسی قفقاز: «اقدامات هیئت باستان‌شناسی قفقاز، 12جلد (تفلیس، 1866-1904)، ج اول، سند شماره 35، صص111-124، همچنین در تقویم کاولاسکی 1864 (تفلیس، 1863) صص183-212» قرار دارد.

• HASE, Hamarotut’ iwn ants’ itsKristosakert Mary Ar’oroy Hayots’ surb Ejmiatsni (A Short Documentary Account of Holy Etchmiadzin, Mother Church of the Armenians, as recorded by cotholicos Nerses of Ashtarak), Thilis, 1853, cited in Bournoutian, Ibid, pp. 231-239

اصل این سند به زبان ارمنی بوده و از اسناد کتاب «تاریخ مختصر آستانه مقدس ارامنه، اچمیادزین» به قلم کاتولیکوس نرسس آشتاراکی، چاپ تفلیس، 1853م است. نامه‌ای است که نرسس آشتاراکی اسقف کلیسای اچمیادزین در سال 1823 به عباس میرزا نوشته است.

• Matenadaran Archives, file 45 document 164, cited in Bournoutian, Ibid, pp. 239-245.

اصل این سند به ارمنی است. اسقف اعظم تاتئو به نام مارتیروس در سال 1824 برای تسلیم نامه نرسس به حضور عباس میرزا در تبریز رسید؛ و در مقابل پاسخ شاهزاده را دریافت کرد و به نزد نرسس برد. این سند حاوی گزارش نماینده نرسس از دیدار او با شاهزاده و پاسخ عباس میرزا به نامه نرسس است. این سند در «آرشیو ماتناداران، آرشیوهای کاتولیکوس، [ارمنستان، ایروان]» موجود است.

• Polnoe sobranie rossiiskoi imperii, XI no. 8970 cited in Bournoutian, Ibid, pp. 350-368.

اصل این سند به روسی است و مربوط به سال 1836م است. درباره آئین‌نامه‌ای است که شامل 10 فصل و 141 ماده است که به مجلس سنا تقدیم و در 10 آوریل سال 1836 تبدیل به قانون گردید. این سند تحت عنوان: «مجموعه کامل قوانین امپراتوری روسیه ، سری اول تا دوم، مسکو و سنت پطرزبورگ،1830-1885، یازده، [شماره 8970] صص194-209» موجود است.