عملکرد سازمان زنان ایران: مطالعه موردی استان بوشهر (1345 – 1357ش.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 کارشناس ارشد تاریخ مطالعات خلیج فارس، دانشگاه خلیج فارس بوشهر

3 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

هم‌زمان با انقلاب مشروطه، فقدان مشارکت زنان در صحنۀ سیاست رسمی و حضور فزایندۀ زن ایرانی در جامعه، به‌ویژه فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی و حزبی قابل‌مشاهده است. تلاش زنان با سیاست‌های دورۀ پهلوی و سازمان زنان ایران به نقش‌آفرینی مستقیم آن‌ها تا انقلاب اسلامی ادامه داشت. موضوع مقالۀ حاضر عملکرد سازمان زنان در بوشهر (1345-1357ش) است. حضور بانوان فعال اجتماعی و زنان شاغل، به‌ویژه قشر فرهنگی جامعه، فضاهای متنوع رسمی برای فعالیت زنان را به دنبال داشت. آن‌ها با عضویت در این سازمان، اقدامات مدنی مختلفی چون رسیدگی به محرومان و بینوایان و عیادت از بیماران، تلاش برای اشاعۀ فعالیت‌های فرهنگی، به‌خصوص در حوزۀ سوادآموزی و عرصۀ دانشگاهی را در حوزۀ وظایف اجتماعی و فرهنگی خود به شمار می‌آوردند. دستورالعمل و اهداف کلان سازمان زنان در ایران در مرکز تعیین و به شهرهای مختلف ابلاغ می‌شد. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از این‌که‌ زنان بوشهری و به‌ویژه سازمان زنان شعبه بوشهر در دورۀ محمدرضا شاهپهلوی چه سهمی در فعالیت و عملکرد سازمان زنان ایران داشته‌‌اند؟ فرضیه پژوهش هم این‌که که زنان بوشهری عضو سازمان زنان ایران، علی‌رغم موانع و شرایط سخت بومی، شرایط لازم برون‌رفت زنان منطقه از انزوای اجتماعی، سیاسی و به‌ویژه در زمینۀ فرهنگی را فراهم و مصدر خدمات اجتماعی مختلفی در بوشهر در دوره محمدرضا شاهپهلوی شدند. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی با بهره‌گیری از مطالعۀ اسناد آرشیوی، همراه با مطالعۀ منابع کتابخانه‌ای جهت تحلیل و تبیین یافته‌های پژوهش خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Performance of Iranian Women's Organization: A Case Study of Bushehr Province (1345-1357)

نویسندگان [English]

  • ELHAM MALEKZADEH 1
  • Tayebeh edrisi 2
  • FATEMEH HOSEYNPOOR 3
1 Assistant Professor of the Institute of Humanities and Cultural Studies (
2 Master of Science in Gulf Studies, Gulf University of Bushehr
3 Master of Science in Islamic History, Al-Zahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Simultaneous with the Constitutional Revolution, the lack of women's participation in the official politics and the growing presence of Iranian women in society, especially cultural, political and party activities, can be seen. The efforts of women with the policies of the Pahlavi period and the Iranian Women's Organization continued to play a direct role until the Islamic Revolution. The subject of the present article is the performance of the Women's Organization in Bushehr (1345-1357). The presence of socially active women and working women, especially the cultural strata of society, created a variety of formal spaces for the women's activities. By joining this organization, as their social and cultural duties, they considered various civic activities such as: caring for the deprived and the poor, visiting the sick, and trying to spread cultural activities, especially in the field of literacy and academia. The instructions and goals of the Women's Organization in Iran were determined in the center and communicated to different cities. The main question of the research is, "What role the Bushehri women and especially the Bushehr branch of the Women's Organization play in the activities and performance of the Iranian Women's Organization, during the period of Mohammad Reza Shah Pahlavi?" The research hypothesis is, Bushehri women who were members of the Iranian Women's Organization, despite the obstacles and difficult local conditions, provided the necessary conditions for the women in the region to move out of social, political and especially cultural isolation and also provided various social services in Bushehr during the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi. The present study implements a descriptive-analytical method using the archival documents and library resources to answer the research question.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Women's Organization
  • Political Parties
  • Bushehri Women
  • Pahlavi Period (1345-1357)
منابع
الف: اسناد منتشرنشده
-    آرشیو ملی ایران، 48802/293
-    آرشیو ملی ایران، 49841/293
ب: منابع و تحقیقات جدید
-    آفاری، ژانت (1377)، انجمن‌های نیمه‌سری زنان در نهضت مشروطه، ترجمه جواد یوسفیان، تهران: نشر بانو.
-    آتشی، منوچهر (1374)، «ابدیت اندوه»، هفته‌نامه آئینه جنوب، بوشهر: سال دوم، شماره 49.
-    اساسنامۀ سازمان زنان ایران، مصوب سال‌های 1345 تا 1355ش.، انتشارات سازمان زنان ایران.
-    افخمی، مهناز (بی‌تا)، پیشنهادهای اصلاحی دربارۀ تشکیلات و برنامه‌های سازمان زنان ایران، تهران: انتشارات سازمان زنان ایران.
-    بامداد، بدرالملوک (1374)، زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: ابن سینا.
-    برادلی، برد (1378)، گذری بر شهر دریاها، ترجمه حسن زنگنه، تهران: بی نا.
-    تاج‌السلطنه (1371)، خاطرات تاج‌السلطنه، به کوشش منصوره اتحادیه (نظام مافی)، تهران: نشر تاریخ ایران.
-    دولت‌آبادی، یحیی (1371)، حیات یحیی، تهران: انتشارات فردوسی.
-    رایس، کلارا کولیور (1383)، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمه دکتر اسدالله آزاد، تهران: نشر کتابدار.
-    رزاقی، ابراهیم (1375)، گزیده اقتصاد ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-    رنجبر عمرانی، حمیرا (1385)، سازمان زنان ایران، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ.
-    ساناساریان، الیزا (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمه نوشین احمدی، تهران: اختران.
-    فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران: نشر رسا.
-    کار، مهرانگیز (1376حقوق سیاسی زنان ایران، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
-    کارنامۀ سازمان زنان ایران در سال 1356، انتشارات سازمان زنان ایران.
-    کدی، نیکی (1369)، ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر قلم.
-    مستوفی، عبدالله (1343)، شرح زندگانی من، تهران: زوار.
-    ملک‌زاده، مهدی (1364)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد دوم، تهران: انتشارات سینا.
-    هالیدی، فرد (1358)، دیکتاتوری و توسعۀ سرمایه‌داری در ایران، ترجمه فضل‌الله نیک‌آیین، تهران: اتشارات امیرکبیر.
نشریات
-    روزنامه اطلاعات بانوان، از سال 1336 تا 1345ش.
-    روزنامه تمدن، سال اول، ش 12، 7 ربیع الاول 1325ﻫ.قمری.
-    روزنامه مظفری، سال‌های اول تا پنجم، 1323-1319ﻫ.قمری.
-    مجله اطلاعات بانوان، سال اول، 1326 تا 1343ش.
منابع لاتین
-    Afkhami, M. (1984), Iran: A Future in thepast- The Pre-Revolutionary, Womens Movements. in Robin Morgan (ed.), Sisterhood is Global, Garden City: Anchor Book.
-    Paidar, P. (1994), Women and the Political Process in the Twentieth Century Iran, Cambridge University Press.