منابع و مآخذ
− آرشیو ملی ایران، شناسه سند: ۲۹۶/۲۱۸۷۶.
− آل داوود، سید علی (1371)، نامه‌های امیر کبیر به انضمام رساله نوادر الامیر، تهران، نشر تاریخ ایران.
− آل داوود، سیدعلى (1378)، گردآورنده، دو سفرنامه از جنوب ایران، تهران، امیر کبیر.
− براون، ادوارد گرانویل (1387)، یک سال در میان ایرانیان، مترجم مانی صالحی علامه، تهران، اختران.
− اردبیلی، ابراهیم بن ملا حسین (1316ق)، گزارشی از همه‌گیری وبا و طاعون سال ۱۳۱۰ [نسخه خطی] شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۰-۱۲۴۲۳IR.
− اعتمادالسلطنه (1350)، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه (مربوط به سال های 1292 تا 1313 هجری قمری) با مقدمه و فهارس از ایرج افشار، تهران، موسسه انتشارات امیر کبیر محدث، میرهاشم (1391)، رسائل اعتمادالسلطنه: شامل بیست و چهار رساله، تهران، اطلاعات.
− اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان (1374)، چهل سال تاریخ ایران، به کوشش ایرج افشار، ج 2، تهران، اساطیر.
− امان‌الله‌بن‌فتحعلی‌شاه (1285 ق)، امان‌البلیة [نسخه خطی] کتابخانه ملی، شناسه کد کتاب 1732817.
− انصاری کاشانی (1288 ق)، مسافرت تفلیس = سفرنامه تفلیس [نسخه خطی]، شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۰-۵۱۹۹.
− اورسل، ارنست (1353)، سفرنامه اورسل (1882 م)، ترجمه علی اصغرسعیدی، [تهران، زوار].
− اولیویه، ا (1371)، سفرنامه اولیویه، ترجمه محمد طاهر میرزا، باهتمام غلام رضا ورهرام، تهران، انتشارات اطلاعات.
− برجسته، سحر و همکاران (1393)، سلامت، بهداشت و زیبایی در عصر قاجار، ترجمه مسعود کثیری، تهران، امیرکبیر.
− بروگش، هنریش (1368)، سفری به دربار سلطان صاحبقران (1859-1861)، 2 جلد، ترجمه مهندس کردبچه، تهران، انتشارات اطلاعات.
− بل، گرترود (1363)، تصویرهایی ازایران، ترجمه بزرگمهرریاحی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
− بنجامین، س.ج.و. (1369)، سفرنامه بنجامین (عصرناصرالدین شاه)، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، جاویدان.
− بندر، هانری (1320ق)، سیاحت‌نامه هانری بندر [نسخه خطی]/ مترجم: محمود طبیب، شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۰-۵۲۲۹.
− بیشوب، ایزابلا (1375)، از بیستون تا زردکوه بختیاری، ترجمه مهراب امیری، تهران، نشر سهند- نشر آنزان.
− بیهقی، حسینعلی (1367)، پژوهش و بررسی فرهنگ عامه ایران، [مشهد] اداره موزه های آستان قدس رضوی.
− پولاک، یاکوب ادوارد (1368)، سفرنامه پولاک (ایران و ایرانیان)، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
− پولاک، یاکوب ادوارد (1392)، نامه ها و گزارشهای پزشکی یاکوب ادوراد پولاک از ایران 1852-1862، گرد آورنده و ویراستار افسانه گشتر (جلیل زاده)، مترجم تورج آرامش، با پیشگفتاری از کارل هولوبار، تهران، چوگان دانشگاه علوم پزشکی و خدما ت درمانی تهران.
− تبریزی، میرزا یوسف خان مستشارالدوله (1386)، رساله موسوم به یک کلمه، باهتمام علیرضا دولتشاهی، تهران، انتشارات بال.
− تهرانى، میرخانى، سید مصطفى (1385) سفرنامه گوهر مقصود، به کوشش زهرا میرخانى، تهران، میراث مکتوب.
− جانب اللهی، محمد سعید (1390)، پزشکی سنتی و عامیانه مردم ایران با نگاه مردم شناختی، تهران، امیرکبیر.
− جکسن، ابراهم و.ویلیامز (1352) سفرنامه جکسن (ایران درگذشته و حال)، ترجمه منوچهر امیری- فریدون بدره ای، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
− حسن بیگی، م. (1368)، تهران قدیم، تهران، ققنوس.
− الحسینی التبریزی، علی بن محمد (1202؟ 1316 ق) قانون العلاج/ علی‌بن‌محمد الحسینی التبریزی؛ بخط عسکر بن حسین، شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۱-۲۳۸۶ IR
− حق نظر، حکیم باشی (1292ق) حل معما (درآداب حدوث مرض وبا)[نسخه خطی] کتابخانه ملی، شناسه کد کتاب 1126165.
− خوانساری، آقا جمال (2535)، کلثوم ننه، تهران، مروارید.
− دنبلی، عبدالرزاق بیگ (1383)، مآثر سلطانیه (تاریخ جنگ های اول ایران و روس)، تصحیح و تحشیه غلامحسین زرگری نژاد، تهران، موسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
− دوراند، سرتی مور (1346)، سفرنامه دوراند، ترجمه علیمحمد ساکی، خرم آباد لرستان، کتابفروشی محمدی.
− دیولافوا، ژن (1378)، سفرنامه مادام دیولافوا (ایران وکلده) ترجمه همایون فره وشی (مترجم همایون سابق)، تهران، قصه پرداز.
− راولینسون، سرهنری (1362)، سفرنامه راولینسون (گذر از زهاب به خوزستان)، ترجمه دکتر سکندر امان اللهی بهاروند، تهران، آگاه.
− رایت، دنیس (1357)، انگلیسیان در ایران، مترجم غلامحسین صدری افشار، تهران، انتشارات دنیا.
− رجایی، عبدالمهدی (1383)، تاریخ اجتماعی اصفهان در عصر ظل السلطان (از نگاه روزنامه فرهنگ اصفهان)، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
− رینگر، مونیکا (1381)، دین وگفتمان اصلاح فرهنگی دردوران قاجار، ترجمه مهدی حقیقتخواه، تهران، ققنوس.
− ساوجی، موسی بن محمد رضا (قرن 13) دستور الاطباء فی دفع الطاعون و الوبا، [نسخه خطی] کتابخانه ملی، شناسه کد کتاب 1693175.
− سایکس، سرپرسی (1316)، هشت سال درایران یا ده هزارمیل سیر در کشور شاهنشاهی، ترجمه و تذبیل حسین سعادت نوری، ج 2، [تهران]، چاپخانه ارمغان.
− سرنا، کارلا (1363)، مردم و دیدنی های ایران «سفرنامه کارلا سرنا»، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نشر نو.
− سنندجی، شکر الله بن عبد الله (1375) تحفه ناصری در تاریخ جغرافیای کردستان، محقق حشمت الله طبیبی، تهران، انتشارات امیر کبیر.
− شل، لیدی (1362)، خاطرات لیدی شیل (همسروزیرمختارانگلیس دراوائل سلطنت ناصرالدین شاه)، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، نشرنو.
− طالبوف، عبدالرحیم (1346)، کتاب احمد، تهران، سازمان کتاب‌های جیبی.
− عباس میرزا قاجار (ملک ارا) (1325)، شرح حال عباس میرزا ملک آرا، با مقدمه ای از عباس اقبال آشتیانی، به کوشش دکتر عبدالحسین نوائی، تهران، انجمن نشر آثار ایران.
− عباسی، محمدرضا (1372) گزارشهای اوضاع سیاسی اجتماعی ولایات عصر ناصری ١٣٠٧(ﻫ.ق)، به کوشش محمدرضا عباسی پرویز بدیعی، سازمان اسناد ملی ایران پژوهشکده اسناد، تهران.
− عین السلطنه، قهرمان میرزا سالور (1374)، روزنامه خاطرات عینالسلطنة، ج 1 و 2، تهران، اساطیر.
− فصیح مراغه‌ای، عبدالغفار بن محمد (1261ق) تاریخ چند حادثه در مراغه و آذربایجان [نسخه خطی] شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۴۱۳IR.
− فلور، ویلم (1386)، سلامت مردم در ایران قاجار، مترجم ایرج نبی پور، تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر با همکاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی تهران، مرکزتحقیقات اخلاق وتاریخ پزشکی
− فووریه (1385)، سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانى، تهران، نشرعلم.
− گزارش ایران به سال 1305 ق/1877م از یک سیاح روس (1363) ترجمه سید عبدالله، به اتمام محمد رضا نصیری، تهران، کتابخانه طهوری.
− گوبینو، ژوزف آرتور (1383) سفرنامه کنت دو گوبینو (سه سال در آسیا)، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، نشر قطره.
− گوبینو، کنت دو (1341) نامه های ایرانی، ترجمه عذرا غفاری، بیجا، بینا.
− ماساهارو، یوشیدا (1373)، سفرنامه یوشیدا ماساهارو، ترجمه دکتر هاشم رجب زاده با همکاری ی، نی ئی یا، مشهد/، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
− متین، پیمان (1389)، انسان شناسی در پزشکی: آشنایی با انسان شناسی در پزشکی، تهران، سفیر اردهال.
− مجلسی، محمد باقر (1381)، حلیه المتقین، تهران، آبیار.
− مجموعه دعا و طب (بی تا) مولف ناشناخته، [نسخه خطی] کتابخانه ملی، شناسه کد کتاب 1764985.
− محمود بن عبدالکریم (معتمدالحکما) (1310ق)، کتابچه وبائیه [چاپ سنگی] کرمان: [بینا]. کتابخانه ملی، شناسه کد کتاب 1119352.
− مطالب پراکنده (1251ﻫ.ق) مؤلف ناشناخته [نسخه خطی] شماره مدرک کتابخانه مجلس ۱۰-۴۰۴۷۲ IR
− معیرالممالک، دوستعلی خان (1390)، یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران، نشر تاریخ ایران.
− مکنزی، چارلز فرانسیس (1359)، سفرنامه شمال: گزارش اولین کنسول انگلیس در رشت از سفر به مازندران و استرآباد، ترجمه منصوره اتحادیه (نظام مافی) تهران، نشر گستره.
− ملک راه، علیرضا (1385)، آیین‌های شفا: مباحثی در مردم شناسی پزشکی: جنگ، قدرت و بیماری، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور –پژوهشکده مردم شناسی، نشر افکار.
− میرزا خانلرخان (1351)، سفرنامه خانلرخان اعتصام الملک، تهران، منوچهر محمودی.
− ناطق، هما (1358)، مصیبت وبا و بلای حکومت، تهران، نشر گستره.
− نجم الدوله، عبد الغفار بن علی محمد (1386)، سفرنامه دوم نجم الدوله به خوزستان، به کوشش احمد کتابی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
− نجم الملک، میرزا عبدالغفار (1385)، سفرنامه خوزستان «از چهار شنبه 22 ذی‌الحجه 1298 هجری قمری تا یکشنبه 14 رمضان 1299 هجری قمری»، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
− وامبری، آرمینیوس (1372)، زندگی و سفرهای وامبری دنباله سیاحت درویشی دروغین، ترجمه محمدحسن آریا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
− وقایع اتفاقیه (روزنامچه اخبار دارالخلافه طهران) (1373)، تهیه و تنظیم کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول و چهارم، تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
− وهوسه، بابن (1363)، سفرنامه جنوب ایران، ترجمه وتعلیقات از محمدحسن خان اعتمادالسلطنه، مصحح میرهاشم محدث، تهران، دنیای کتاب.
− ویشارد، جان (1363)، بیست سال در ایران، ترجمه علی پیرنیا، تهران، مؤسسه انتشارات نوین.
− ویلس، چارلز جیمز (1363)، تاریخ اجتماعی ایران درعهد قاجاریه، ترجمه سید عبدالله، به کوشش حمید دودانگه، مهرداد نیکنام، تهران، فردین.
− ییت، چارلز ادوارد (1365)، خراسان و سیستان، سفرنامه کنلل ییت به ایران و افغانستان، ترجمه قدرت الله روشنى و مهرداد رهبرى، تهران، انتشارات یزدان.
− Arnold, R. Arthur, Sir (1877), Through Persia by caravan, Publisher New York, Harper & brothers.
− De windet, harry (1891), A ride to India across Persia and Baluchistan with illustrations by Herbert walker, London, Chapman and hall.
)