Mirza Malkom Khan's Political Actions: A Focus on His Time in Istanbul (Based on Newly Discovered Documents

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Department of History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran, Iran

2 Master of Arts in History, University of Tehran, Iran

10.22034/jiiph.2025.63872.2539

Abstract

The present study aims to describe and analyze the political actions of Mirza Malkom Khan during his time in Istanbul, based on newly discovered documents. The results of this research indicate that Mirza Malkom Khan's life in the Ottoman Empire was marked by significant ups and downs, as it was a period of exile. Despite this, his talents and capabilities kept him at the center of attention among both Iranian and Ottoman intermediaries. The Qajar and Ottoman governments had differing approaches to Mirza Malkom Khan. While they rejected his reformist policies, they sought to utilize his abilities in political relations and diplomatic negotiations. Malkom, who maintained his reformist stance in Istanbul, was supported by reform-minded figures such as Mirza Hossein Khan Moshir al-Doleh. During his time in London, he also attempted to encourage Iranian agents to pursue reforms, drawing on the experiences of reforms in the Ottoman Empire.

Keywords

Main Subjects


  • کتابها

    • اعتمادالسلطنه، محمدحسن صنیع‌الدوله (13۶3). منتظم ناصری. تهران: دنیای کتاب.
    • الگار، حامد (13۶9). میرزاملکم خان، پژوهشی درباره تجددخواهی ایران. تهران: مدرس.
    • اصیل، حجت‌الله (137۶). زندگی و اندیشه میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله، تهران: نی.
    • اصیل، حجت‌الله (1381). رساله‌های میرزاملکم خان ناظم‌الدوله، تهران: نی.
    • تیموری، ابراهیم (1332). عصر بی‌خبری، تاریخ امتیازات در ایران، تهران: اقبال.
    • میرزا ملکم خان (1۴00). مکاتبات میرزا ملکم خان در باب مناسبات ایران و عثمانی و امور بینالملل. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات.
    • ساسانی، خان ملک (1338). سیاست‌گران دوره قاجار، انتشارات بابک با همکاری انتشارات هدایت.
    • رائین، اسماعیل (13۵3). میرزا ملکم خان، زندگی و کوششهای سیاسی او، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علی شاه.
    • رائین، اسماعیل (13۵7). فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران: امیرکبیر.
    • صفایی، ابراهیم (13۶3). رهبران مشروطه، تهران: جاویدان.
    • طباطبایی، محیط (1328). مجموعه آثار میرزا ملکم خان، تهران: علمی.
    • کرمانی، ناظم‌الاسلام (1379). تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: امیرکبیر.
    • کسرایی، محمدسالار (1379). چالش سنت و مدرنیته در ایران، تهران: مرکز.
    • مستوفی، عبدالله (138۴). شرح زندگانی من. تهران: زوار.
    • نورایی، فرشته (13۵2). تحقیق در افکار میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله، تهران: شرکت سهامی کتاب‎های جیبی با همکاری فرانکلین.

    مقاله‌ها

    • پاشازاده، غلامعلی (1393). ملکم و نقش‎آفرینی در تنظیمات عثمانی، تاریخ اسلام و ایران، 2۴(2۴)، 2۵-۴
    • پاشازاده، غلامعلی (1390). بررسی تطبیقی وصیت‌نامه‎های اصلاحی اندیشمندان ایران و عثمانی: مستشارالدوله و فؤاد‌پاشا، تاریخ ایران، ۴(2)، 79-92.
    • زرگری‎نژاد، غلامحسین (1380). ترقیخواهی در سیاست، انحلال‎طلبی در اقتصاد و فرهنگ، فرهنگ اندیشه، 1(1)، 91-1۵
    • عرفانیان، مسعود (1391). تنظیمات در عثمانی و تأثیر آن بر امیرکبیر، میرزا حسین خان سپهسالار و میرزاملکم خان ناظم‌الدوله، تاریخ روابط خارجی، 13(۵2)، 7۵-9۶.

    اسناد

    • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (آما)
    • مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (واخا)