The Emergence and Development of Technocracy Discourse in the Mohammad Reza Shah Pahlavi's state

Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D Candidate in Post-Islamic Iranian History, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

2 Professor, Department of History, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

10.22034/jiiph.2025.63780.2538

Abstract

The first serious confrontation of Iranians with the industrial achievements of the West occurred during the Iran-Russia wars. This period marked the beginning of efforts to understand the intellectual foundations behind these achievements in Iran. However, these efforts did not lead to an understanding of the concept of technocracy. Proposed in the 19th century and becoming a dominant discourse among Western sociologists in the 20th century, technocracy called for the delegation of managerial authority to technical experts. In contrast, in Iran, there was no intellectual foundation for delegating authority to such experts. Instead, the state’s role in industrializing the country became increasingly prominent. According to historical sources, this discourse reached Iran during the rule of Mohammad Reza Shah Pahlavi through the activities of graduates from technical disciplines in the West. It gained acceptance in the early 1950s and 1960s. A descriptive-analytical method was used to explore how and why this discourse emerged and why it was accepted during this time. Based on documents and library resources, the research reveals that, in the first stage, technocrats entered the Mossadegh government through political activities. The government sought to counter the oil sanctions by adopting their managerial ideas. In the second stage, technocrats once again succeeded in obtaining managerial positions through party activities and support from foreign forces, particularly the United States. The monarchy utilized their expertise to address the economic recession and secure its own survival.

Keywords

Main Subjects

References

  • الف) منافع فارسی

    کتاب‌ها

    • آشوری، داریوش (بی‌تا). فرهنگ سیاسی، تهران: مروارید.
    • اعرابی، حسین (۱۳۷۰). یادنامه کاظم حسیبی، تهران: مؤلف.
    • بازرگان، مهدی (۱۳۷۵). خاطرات بازرگان: شصت سال خدمت و مقاومت، گفتگو با غلامرضا نجاتی، ج 1، تهران: رسا.
    • باری‌یر، ج (13۶3). اقتصاد ایران (۱۲۷۹-۱۳۴۹)، تهران: مؤسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه.
    • بیان آماری تحولات اقتصادی و اجتماعی ایران در دوران پرافتخار دودمان پهلوی (13۵۵)، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
    • بیلی، ژاک (1367). فن‌سالاران، ترجمه سیروس سعیدی، تهران: آموزش انقلاب‌اسلامی.
    • زاهدی، علی (۱۳۱۰). لزوم پروگرام صنعتی، تهران: بی‌نا.
    • ساروخانی، باقر (۱۳۷۰). دائرة‌المعارف علم اجتماعی، تهران: کیهان.
    • سوداگر، محمدرضا (۱۳۷۸). رشد روابط سرمایه‌داری در ایران (۱۳۴۲-۱۳۵۷)، تهران: فرزین.
    • عالیخانی، علینقی (۱۳۹۳).‌ اقتصاد و امنیت؛ مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران، به‌کوشش حسین دهباشی، تهران: سازمان اسنادملی.
    • عالیخانی، علینقی (۱۳۸۴).‌ سیاست‌ و سیاست‌گذاری اقتصادی در ایران (۱۳۴۰-۱۳۵۰)، تهران: آبی.
    • علم، اسدالله (1377). یادداشت‌های علم، ویرایش علینقی عالیخانی، تهران: معین.
    • کابینه حسنعلی منصور به‌روایت اسناد ساواک (۱۳۸۴). ج 1، تهران: مرکز بررسی ‌اسناد تاریخی وزارت ‌اطلاعات.
    • کندی، جی‌اف‌کی (۱۳۴۲). استراتژی صلح، ترجمه عبدالله گله‌داری، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های‌جیبی.
    • گزارش‌های محرمانه شهربانی ۱۳۲۴-۱۳۲۶ (۱۳۷۱). به‌کوشش مجید تفرشی و محمود طاهراحمدی، ج 1، تهران: سازمان اسناد ملی.
    • گودرزی، منوچهر، خداداد فرمانفرماییان و عبدالمجید مجیدی، (۱۳۸۱). توسعه در ایران ۱۳۲۰-۱۳۵۷، تهران: گام‌نو.
    • لیست، فردریک (۱۳۸۷). اقتصادملی و اقتصادجهانی: تجانس‌ها و تعارض‌ها، ترجمه ناصر معتمدی، تهران: شرکت سهامی‌انتشار.
    • مازندرانی، وحید (۱۳۱۶). اقتصادملی و سیاست اقتصادی ایران، تهران: بی‌نا.
    • مدنی، جلال‌الدین (‍۱۳۶۱).‌ تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج1، تهران: دفتر نشر انقلاب‌اسلامی.
    • مهربان، رسول (۱۳۶۰). بررسی مختصر احزاب بورژوازی لیبرال در مقابله با جنبش کارگری و انقلابی ایران، تهران: پیک‌ایران.
    • نیازمند، رضا (139۴). تکنوکراسی و سیاست‌گذاری اقتصادی در ایران به‌روایت رضا نیازمند، به کوشش علی‌اصغر سعیدی، تهران: لوح فکر.
    • یارمحمدی، لطف‌الله (1383). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.

    مقاله

    • امیدی، نبی؛ کریمی، عظیم و امیدی، علی‌اکبر (1403). تأثیر قانون ملی‌شدن صنعت نفت بر اجرای برنامه عمرانی اول و دوم (1328-13۴1)، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام. 1۵ (38)، 17.

    DOI: 10.2234/JIIPH.2023.57537.2450

    اسناد

    • ساکما (سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) شماره سند: 7۶3۶/380 (اقدامات وزارت اقتصاد ملی 1332-1331).
    • ساکما، شماره سند: 9۴09/380 (لایحه قانون معادن).
    • ساکما، شماره سند: ۱۵۹۰۰/۲۲۰ (اساسنامه سازمان گسترش و نوسازی صنایع)
    • ساکما، شماره سند: ۲۱۸/۳۸۰ (انتصابات و هزینه‌های سازمان مدیریت صنعتی)
    • ساکما، شماره سند: ۴11/380 (تصویب‌نامه تشکیل اتاق صنایع‌ومعادن)
    • ساکما، ش سند: 82119/220 (اساسنامه سازمان نواحی صنعتی)
    • کمام (کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای‌اسلامی)، شماره مدرک: 139/1/2/۶/18 (لایحه قانونی هئیت نظارت صنعتی)
    • کمام، شماره مدرک: 138/1/2/۶/18 (لایحه قانونی تأسیس بانک توسعه صادرات)
    • طرح تاریخ‌شفاهی دانشگاه هاروارد: مصاحبه با علینقی عالیخانی (اکتبر۱۹۸۴)، نوار 12 و 13. احمد زیرک‌زاده، (۱۹مارس۱۹۸۶)، نوار۲. محمدیگانه (آوریل۱۹۸۵)، نوار۲و۳.

    روزنامه‌ها و مجله‌ها

    • مجله صنعت (اردیبهشت ۱۳۲۲)، پیش‌شماره ۲. (فروردین ۱۳۲۳)، شماره ۳. (شهریور ۱۳۲۳)، (مهر ۱۳۲۴). (تیر ۱۳۳۱)، شماره ۱۰. (اسفند ۱۳۳۴). (اسفند ۱۳۴۱)، شماره ۱۲. (بهمن ۱۳۳۷)، شماره ۱۸.
    • مجله گزارش هفتگی سازمان‌ برنامه (۱۳۳۶). شماره ۳۷.
    • مجله بانک ملی (اردیبهشت و خرداد 1332)، شماره 13۴ و 13۵، ص 77.
    • روزنامه جبهه (۱۳۲۴). شماره ۲۵.
    • روزنامه اطلاعات (۶ اسفند ۱۳۳۰)، ص ۵.

    ب) منابع انگلیسی

    Books

    • Burnham, James (1941). The Managerial Revolution, New York, John Day Co.
    • Dusek, Val (2006). Philosophy of Technology: An Introduction, us, Blackwell Publishing.
    • Durkheim, Emile (1959 retrieve: 2017). Socialism and Saint Simon, London, Routledge and Kegan Paul.
    • Fateh, Moustfa (1926). The Economic Position of Persia, S.King London.
    • Veblen, Thorstein (1921 retrieve: 2001). The Engineers and Price System, Canada, Batoche Books.
    • Smyth, William Henry (1921 retrieve: 2008). Technocracy, First, Second and Third Series, University of Californa.
Journal of Iranian Islamic Period History
Volume 16, Issue 43
June 2025
Pages 101-124

Files

History

  • Receive Date: 22 September 2024
  • Revise Date: 21 March 2025
  • Accept Date: 14 April 2025

Share

How to cite

Statistics