The Effect of Robert Imbrie Murder on American and British Oil Policies in Iran

Document Type : Research Paper

Author

Associate Professor, Department of History, University of Guilan, Iran

10.22034/jiiph.2024.61134.2509

Abstract

The murder of Imbrie, the US consul in Iran in 1924, occurred shortly before the change of monarchy in Iran. The final years of the Qajar era were marked by significant entanglements in Iran’s domestic and foreign policies. Issues such as oil, the consolidation of British political and economic power in Iran, the marginalization of American oil companies by Britain, the rise of republicanism in Iran, the expansion of government repression against the press and freedom of expression, and many other related and underlying issues were directly and indirectly linked to this incident. Imbrie’s death was exploited by some religious fanatics as an excuse for the British to send a message to their new competitors in the Middle Eastern oil economy, signaling that Iran’s oil resources were firmly within their control. The central question is this: What impact did the Saqaqhane incident and Imbrie’s murder have on Iran’s internal developments and its oil contracts with Britain? Archival documents, memoirs, and historical reports indicate that Imbrie’s efforts to bring American oil companies closer to the Iranian government, in order to secure oil concessions, provided the British with an excuse to eliminate him. From a domestic perspective, the Saqaqhane incident and Imbrie’s death were seized upon by Reza Khan as an opportunity to suppress political activists. By establishing a military government in response to Imbrie’s murder, Reza Khan began to implement policies that would lay the foundation for his monarchy. This study uses a descriptive-explanatory method and aims to provide a comprehensive answer to the research question by drawing on library and archival sources.

Keywords

Main Subjects

References

  • الف) منابع فارسی

    کتاب­ها

    • آصفی رامهرمزی، حمدالله و وطن‌دوست، غلامرضا (1383). سردار سپه و فروپاشی دودمان قاجار، شیراز: نوید شیراز.
    • آوری، پیتر؛ همیلی، گاویل و ملویل، چارلز (1390). تاریخ ایران (از مجموعه تاریخ کمبریج دفتر دوم از جلد هفتم) از رضاشاه تا انقلاب اسلامی، ترجمه: مرتضی ثاقب­فر، تهران: جامی.
    • امین، حسن (1408ق.). مستدرکات أعیان الشیعه، لبنان: دارالتعارف للمطبوعات بیروت.
    • بهار، ملک‌الشعرا (1363).تاریخ مختصر احزاب سیاسی،  تهران: امیرکبیر.
    • بهبودی،هدایت­الله (1390). روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
    • بهبودی، هدایت­الله (1393). روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
    • ترابی فارسانی، سهیلا (1392). از مجلس وکلای تجار تا اتاق ایران (پیدایش و تحول اتاق ایران از آغاز تا انقلاب اسلامی (1263- 1357خ)، تهران: مجلس شورای اسلامی.
    • دولت­آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی، تهران: عطار و فردوس.
    • زاده‌محمدی، مجتبی (1392).لومپن‌ها در سیاست عصر پهلوی، تهران: مرکز.
    • سردار اسعد بختیاری، جعفرقلی­خان (1378). خاطرات سردار اسعد بختیاری، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
    • کاتوزیان، محمدعلی (1393).اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه: محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
    • کرونین، استفانی (1378). رضاشاه و شکل­گیری ایران نوین، ترجمه: مرتضی ثاقب­فر، تهران: جامی.
    • فاتح، مصطفی (1358). پنجاه سال نفت ایران، تهران: پیام.
    • فرخ، مهدی (1348). خاطرات سیاسی فرخ (معتصم­السلطنه): شامل تاریخ پنجاه ساله معاصر، تهران: جاویدان.
    • فوران، جان (1378).مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه: احمد تدین، تهران: مؤسسه خدمات رسا.
    • غنی، سیروس (1385). ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، ترجمه: حسن کامشاد، تهران: نیلوفر.
    • مخبرالسلطنه، هدایت (1344).خاطرات و خطرات، تهران: کتاب‌فروشی زوار.
    • مجد، محمدقلی (1388). تاراج بزرگ، ترجمه: مصطفی امیری و گ. مرادی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
    • مجد، محمدقلی (1390). از قاجار به پهلوی براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه: مصطفی امیری و سیدرضا مرزانی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
    • مجد، محمدقلی (1399). رضاشاه و بریتانیا براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه: مصطفی امیری، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
    • مجد، محمدقلی (1399). انگلیس و اشغال ایران در جنگ جهانی اول، ترجمه: مصطفی امیری، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
    • مستوفی، عبدالله (1377). شرح زندگی من، تهران: زوار.
    • مکی، حسین (1359). تاریخ بیست ساله ایران، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • موحد، محمدعلی (1399). خواب آشفته نفت، تاریخ نفت: از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه، تهران: کارنامه.
    • موحد، محمد علی (1349). نفت ما و مسائل حقوقی آن، تهران: شرکت سهامی خوارزمی.
    • میراحمدی، مریم (1371). پژوهشی در تاریخ معاصر ایران (برخورد شرق و غرب در ایران 1900-1950)، تهران: آستان قدس رضوی.
    • نجاتی، غلامرضا (1364). جنبش ملی شدن صنعت نفت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1373). سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، تهران: البرز.
    • یسلسون، آبراهام (1368). روابط سیاسی ایران و امریکا، ترجمه: محمد باقر آرام، تهران: امیرکبیر.

    مقاله­ها

    • آبادیان، حسین (1385). آمریکا، نفت و سیاست در ایران (1304-1305ش)، اطلاعات سیاسی اقتصادی، (223-224)، 157-142.
    • بختیاری، محمّد (1401). بررسی و عملکرد میلسپو در تعدیل و تثبیت قیمت‌ها در ایران، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 13(33)، 25-1.

     DOI: 10.22034/JIIPH.2022.52659.2350

    • خدری­زاده، علی­اکبر (1377). حسین علاء و روابط ایران و آمریکا (1300-1303ش)، تاریخ معاصر ایران، 2( 7)، 34-7.
    • کاتوزیان، همایون (1393). معجزات سقاخانه: مبارزه بر سر قدرت، آزار بهائیان و قتل دیپلمات امریکایی در تهران. ترجمه: فاطمه شمس. ایران­نامه، 49 (1)، 26-12.
    • قاسمیان، سلمان و قریشی، سیدحسن (1392). رقابت­های نفتی دولت­های غربی در ایران و ماجرای قتل رابرت ایمبری، تاریخ روابط خارجی، 15 )57 ) ،114 -85.

    DOI: 20.1001.1.17352010.1392.15.57.4.4

    • سلماسی­زاده، محمّد (1390). نگاهی به ماجرای قتل ماژور ایمبری (کفاره­ای بزرگ‌تر از گناه)، جام­جم، 13 (70) ، 6-4.
    • شاهدی، مظفر (1377). نفت شمال ایران در عرصه رقابت‌های بین­المللی، تاریخ معاصر ایران، 2( 7)، 84-53.
    • یاراحمدی، مهدی (1389). قتل ایمبری کنسولیار آمریکا در سقاخانه تهران و پیامدهای آن بر صحنه سیاست داخلی و خارجی ایران. حافظ، (72)، 16-21.

    روزنامه

    • روزنامه ناهید. 3 مرداد 1303.

    اسناد

    الف) آرشیو اسناد ملی

    • 026870-264/264-026870/264-026870-3/264-026870-6/264-026870-15/ 264-026870/230-032165/230-032165/230-032165-3/230-032165-6/230-056412 /230-056412-11 /230018386 / 230-018386-6 /230-018386-7

    ب) مرکز اسناد و آرشیو مجلس شورای اسلامی

    • 00004-04788-04/0003-04808-04/00030-03240-44/12-00003-03240-/44-03240-000014/5-041223.

    ج) آرشیو اسناد وزارت امور خارجه

    • SH1300-39-01/sH1300-39-01/SH1300-39-01-4/SH1300-39-01-17/SH1300-39-01-4/SH1300-39-01-5/SH1300-39-01-23/SH1300-39-10-4/SH1300-39-01-0004/SH1300-39-01-0005/SH1300-39-01-0017/SH1300-39-01-0023/SH1300-39-10/SH1300-39-10-0004

    ب) منابع انگلیسی

    • Akbaş, Arif (2020). “Devrim Öncesi İran: Rıza Şah Dönemi İran Modernleşmesi, Soğuk Savaş’ın İran iç Siyasete Yansımaları, İran Petrol Politikaları, Mussadık Yönetimi Uygulamaları ve Toprak Reform”, Sosyologca, Cilt 9-10, Sayı 18-19, 112-144.
    • New York Times. July 20, 1924; November 12, 1924; September 30, 1924.
    • Zirinsky, Michael P. (1986). “Blood, Power and Hypocrisy: The Murder of Robert Imbrie and American Relations with Pahlavi Iran, 1924”, Int. J. Middle East Stud, 18(3), 275-292.
Journal of Iranian Islamic Period History
Volume 15, Issue 41
December 2025
Pages 101-127

Files

History

  • Receive Date: 07 April 2024
  • Revise Date: 03 August 2024
  • Accept Date: 19 August 2024

Share

How to cite

Statistics