The Caucasian Émigré in Iran: Azerbaijani Refugees (1920s-1940s)

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, University of Tehran

Abstract

In 1920, when the Red Army conquered the Republic of Azerbaijan, many political and military elements fled to Iran. The appropriate treatment of Iranians with immigrants, the Iranian government's resistance to the extradite of refugees, the employment of many immigrants in Iranian civil and military sections, as well as Turkey's chaotic conditions at that time, indicate the importance of Iran in the process of migration of Caucasian Azerbaijanis after the Bolshevik invasion. However, for various reasons, the aforementioned issue has not been paid much attention in the researches conducted so far, and the presence and activities of Azerbaijani immigrants in Turkey and Europe have been mostly discussed.
During the decades of 1920-1940, the community of Azerbaijani émigrés in Iran was plagued by internal rivalries, anticommunist activities by foreign states, and Soviet intelligence penetration. In Iran, the Azerbaijani community's political life was heavily influenced by Reza Shah's government's security approach, the priority Iran placed on de-escalating tensions with Soviet Union and Turkey, the memories of ups and downs between Tehran and Baku between 1918 and 1920, as well as the Turkist discourse that dominates Azerbaijani political circles, especially among the Musavat party. In the aftermath of the Second World War, developments complicated the issue of Azerbaijani émigrés and the obstacles to their cooperation with Iranian authorities.

Keywords

Main Subjects

References

  • کتاب‌ها

    • آقابکوف، گئورگی (1400)، گ. پ. ئو: خاطرات یک چکیست، ترجمۀ محسن شجاعی، تهران، جهان کتاب.
    • اسنادی از مطبوعات و احزاب دورۀ رضاشاه (1380)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • بیات، کاوه (1374)، شورش کردهای ترکیه و تأثیر آن بر روابط خارجی ایران 1310-1307ش، تهران، تاریخ ایران.
    • تقی‌زاده، حسن (1372)، زندگی طوفانی، کوشش ایرج افشار، تهران، علمی.
    • جوانشیر، شامیل (1392)، من از چنگال استالین فرار کردم: گوشه‌هایی از سرگذشت پناهندگان قفقاز در ایران 1323-1300شمسی، تهران، پردیس دانش.
    • زیادخان‌اوف، عادل‌خان (1381)، طیران قلم: رساله‌ای از نخستین نمایندۀ جمهوری آذربایجان قفقاز در ایران، کوشش کاوه بیات، تهران، وزارت خارجه.

    مقاله‌ها

    • آذری، شهلا (1372)، «مهاجرت اتباع شوروی به ایران (1317-1297ش)»، گنجینۀ اسناد،‌ -(9)، 2-19.
    • آذری شهرضایی، رضا (1383)، «مهاجرت ارامنۀ داشناکسیون به ایران و تأثیر آن بر روابط ایران و شوروی»، تاریخ روابط خارجی، -(18)، 43-53.
    • افشار، ایرج (1367)، «سه نامه از محمد امین رسول‌زاده به تقی‌زاده»، آینده، 14(1-2)، 53-65.
    • بهمنی قاجار، محمدعلی (1386)، «نگرانی‌های ترکیه: آمد و نیامد پان‌ترکیسم»، گفتگو، -(48)، 109-121.
    • بیات، کاوه (1393)، «پان تورانیسم در جنگ دوم جهانی»، گفتگو، -(66)، 111-132.
    • بیات، کاوه (1375)، «مهاجرین شوروی، نخستین تجربۀ پناهندگی در ایران»، گفتگو، -(11)، 7-23.
    • بیات، کاوه (1381)، «یک نامه از محمدامین رسول‌زاده»، گفتگو، -(33)، 57-70.
    • سادات، سیدمحمود؛ نورائی، مرتضی و میرجعفری، حسین (1392)، «بررسی تبعید مهاجرین از شوروی به ایران 1305-1320ش.»، گنجینۀ اسناد، 23(90)، 22-41.
    • مرادی خلج، محمدمهدی و نوبخت، فرهاد (1402)، «تحلیلی بر رویکرد محمدامین رسول‌زاده و نشریه تکامل نسبت به تحولات دوره مشروطیت ایران»، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 14(34)، 141-165.
    • مرادی خلج، محمدمهدی و نوبخت، فرهاد (1399)، «رسول‌زاده و دین اسلام (تحلیلی بر جایگاه دین اسلام در اندیشه و عملِ سیاسی محمدامین رسول‌زاده)»، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 11(25)، 149-173.

    نشریه‌ها

    • نشریۀ اخبارنامۀ قفقاس، ش2، 22 ژانویۀ 1930/ 21 شعبان 1348.
    • نشریۀ اخبارنامۀ قفقاس، ش3، 1 مارس 1930.
    • نشریۀ اخبارنامۀ قفقاس، ش6، 28 مه 1930/ 29 ذی‌الحجۀ 1348.

    منابع روسی

    Books

    • Mamulia G. & Abutalybov R. (2020). Za svobodu i nezavisimost' Kavkaza: Prometeyevskoye dvizheniye v sekretnykh dokumentakh i materialakh uchastnikov, nablyudateley i protivnikov, JekoPrint, Baku
    • Topchibashi A. M. (2017). Parizhskiy arkhiv 1919-1940 [4 vols.] Vol. 3: 1924-1930, compiled, translated and forwarded by G. Mamulia & R. Abutalybov, Moscow, Khudozhestvennaya literatura
    • Topchibashi A. M. (2018), Parizhskiy arkhiv 1919-1940 [4 vols.] Vol. 4: 1931–1940, compiled, translated and forwarded by G. Mamulia & R. Abutalybov, Moscow, Khudozhestvennaya literatura

    منابع آذربایجانی

    Book

    • Rəsulzadə, Məhəmməd Əmin (2011). Azərbaycan şairi Nizami, Bakı, Təknur;

    منابع ترکی

    Books

    • Azer, San'an (1942). İran Türkleri, Ankara, Cumhuriyet Matbaasi
    • Qasımlı, Musa (2006). Azerbaycan Türklerinin millî mücadele tarihi, 1920-1945, İstanbul, Kaknüs
    • Şimşir, Sebahattin (2002), Azerbaycan'ın İstiklal Mücadelesi, İstanbul, IQ

    منابع انگلیسی

    Articles

    • Atabaki, T. and Volkov, D. (2021), Flying away from the Bolshevik winter: Soviet refugees across the Southern borders (1917–1930), Journal of Refugee Studies, (34) 2, 1900-1922 DOI: 10.1093/jrs/fez122
    • Szymanowicz, A. & Yurdatapan A. (2017).Intelligence cooperation between the Second Republic of Poland and the Republic of Turkey. Part 1-the 1920s, Journal of Science of the Gen. Tadeusz Kosciuszko Military Academy of Land Forces, 49 (1), 124-145; DOI: 10.5604/17318157.1234852

    مقاله ترکی

    • قافقاس آذربایجانن مهاجرلری تبریزده، (1339)، ینی‌قافقاسیا، 1(5).

     

    مقاله فرانسوی

    • Mamoulia, G. (2007). L’histoire du groupe Caucase (1934-1939), Cahiers du monde russe, 48 (1), 45-85 DOI: 10.4000/monderusse.8985

    مجلات فرانسوی

    • Prométhée, (1930), -(40)
    • Prométhée, (1931), -(52)
    • Prométhée, (1931), -(59)

    اسناد لهستانی

    • Zalewski, Ksawery Józef (1938), Imigracja Zakaukaska w terenie Iranu, 11/P/3., Centralne Archiwum Wojskowe.
Journal of Iranian Islamic Period History
Volume 14, Issue 36
October 2023
Pages 161-186

Files

History

  • Receive Date: 23 December 2022
  • Revise Date: 04 April 2023
  • Accept Date: 25 April 2023

Share

How to cite

Statistics