The Struggles of Tabriz Women During the Bread Famines of the Mozaffari Era (1313-1324 AH)

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, University of Tabriz

2 Ph. D. student of history at Tabriz University

Abstract

Economic crises and problems in the Qajar era have always threatened the people's lives. The high price of bread was one of the most important and vital economic problems of the people in this period. Historical sources at the end of the Naseri era and during the Mozaffari era report the scarcity and high cost of bread in Tabriz and, as a result, public protests in this city. Riots and public protests about the lack of bread were often accompanied by a serious presence of women. In Tabriz during the Mozaffari era, the presence of women in the bread crisis protests was very evident. Women's victories in the bread riots, which sometimes caused the retreat of the rulers and the change of some government officials in the states, gave women the confidence to participate in other social demands. These collective protests became a model for the subsequent struggles of Tabriz women with the Qajar government in the events of the constitutional period. This research, with a descriptive-analytical approach and citing library sources, aims to deal with the role and efforts of Tabriz women in the protests against the bread crisis in the Mozaffari era and examine some of the results and effects of their struggles in this field.

Keywords


  • کتاب‌ها

    • امین‌الدوله، میرزاعلی خان (1370)، خاطرات سیاسی میرزاعلی خان امین‌الدوله، به کوشش حافظ فرمانفرمانیان، تهران، امیرکبیر.
    • باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1392)، خاتون هفت قلعه، تهران، نشرقلم.
    • بامداد، مهدی (1371)، شرح حال رجال ایران، جلد5، تهران، انتشارات زوار.
    • چرچیل، جورج پ (1369)، فرهنگ رجال قاجار، ترجمه و تألیف غلامحسین میرزا صالح، تهران، زرین.
    • دلریش، بشری (1375)، زن در دورۀ قاجار، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
    • رضازادعموزین الدینی، مجید (1388)، زینب پاشا، تبریز، اختر.
    • رئیس‌نیا، رحیم (1385)، ایران و عثمانی درآستانه قرن بیستم، جلد1، تهران، مبنا.
    • سپهر، عبدالحسین‌خان (1386)، مرآت‌الوقایع مظفری، جلد1، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، میراث مکتوب.
    • سپهر، عبدالحسین‌خان (1386)، مرآت‌الوقایع مظفری، ج2، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، میراث مکتوب.
    • ضرغام‌پور، شهریار (1369)، گزارش تلگرافی آخرین سال‌های عصرناصرالدین شاه، تهران، مولف.
    • طاهرزاده بهزاد، کریم (1363)، قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران، تهران، اقبال.
    • عمید، حسن (1384)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر.
    • عین‌السلطنه، قهرمان‌میرزا (1376)، روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه، ج2، به کوشش مسعود میرزا سالور، ایرج افشار، تهران، انتشارات اساطیر.
    • کاساکوفسکی (2535)، خاطرات کلنل کاساکوفسکی، ترجمه عباسقلی جلی، تهران، سیمرغ.
    • کتابی، احمد (1384)، قحطی‌های ایران، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
    • کدیور، پریسا (1396)، پرده‌نشینان عهد ناصری، تهران، گل آذین.
    • کرونین، استفانی (1400)، نان و عدالت در ایران عصر قاجار، ترجمه امیرحسین غلام‌پور و نیما شمسایی، تهران، ژرف.
    • کسروی، احمد (1381)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر.
    • مارتین، ونسا (1389)، دوران قاجار؛ چانه‌زنی، اعتراض و دولت در ایران قرن نوزدهم، تهران، کتاب آمه.
    • مکر زنان و احوالات زینب پاشا (بی‌تا)، (نویسنده نامعلوم)، تبریز، کتاب‌فروشی فردوسی.
    • میرکیایی، مهدی (1394)، نان و سیاست، تهران، نشرعلم.
    • ناهید، عبدالحسین (1360)، زنان ایران در جنبش مشروطه تبریز، نشر احیا.
    • نظام‌السلطنه مافی (1361)، خاطرات و اسناد حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، باب سوم، به کوشش معصومه نظام مافی، منصوره اتحادیه و دیگران، تهران، نشر تاریخ ایران.
    • نظام‌السلطنه مافی (1362)، خاطرات و اسناد حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، باب اول، به کوشش معصومه مافی، منصوره اتحادیه و دیگران، تهران، نشر تاریخ ایران.
    • هدایت، مهدیقلی (1385)، خاطرات و خطرات، تهران، انتشارات زوار.
    • یزدانی، سهراب (1388)، مجاهدان مشروطه، تهران، نشر نی.

    مقاله‌ها

    • تیموری، ابراهیم، «ایران پیش از انقلاب مشروطیت سال‌های پایانی سلطنت ناصرالدین‌شاه»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 1385، صص4-33.
    • دشتکی‌نیا، فرهاد، «بحران معشیت و انقلاب مشروطیت»، جامعه‌شناسی تاریخی، پائیز و زمستان 1399، ش2، صص171-202.
    • صالحی، هاجر، ترابی فارسانی، سهیلا؛ کامرانی‌فر، احمد، «ریخت‌شناسی شورش‌های نان در عصر مظفری»، تاریخ و تمدن اسلامی، پاییزوزمستان 1398، ش30، صص127-150.
    • طیبی، سیدمحمد، «بست و بست‌نشینی در دوره قاجاریه»، نامه تاریخ‌پژوهان، پاییز 1389، ش23، صص80-95.
    • عباسی، محمد؛ رحیمی، عبدالرفیع و دیگران، «بررسی و تبین عوامل مؤثر در شیوع قحطی و بحران در عصر مظفری»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س)، تابستان 1398، ش 42، پیاپی 132.
    • ناطق، هما، «نگاهی به برخی نوشته‌ها و مبارزات زنان در دوران مشروطیت»، کتاب جمعه، اسفند 1358، ش30، صص 54-45.
    • یزدانی، سهراب، «اعتراض‌های شهری در عصر مظفری»، مجموعه مقالات همایش بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت ایران، 1384، صص 391-396.

    مطبوعات

    • آذربایجان (روزنامه)، (تبریزلی زینب پاشا-هلال)، ش 14، 27 آذر 1320.
    • حکمت، ش 847، س 13، پنجشنبه 20 ربیع‌الاول سال 1323/25 ماه مه سال 1905 میلادی.
    • ناصری، ش16، پنجشنبه غره شهر ربیع‌الاول 1313/22 اوت 1896.
    • ناصری، س5، ش21، 21 شهر ربیع‌الثانی 1316/ 9سپتامبر 1898.