Budget Deficit Trend and Strategies to overcome it in the Qajar Period

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD Student in History of Tarbiat Modares University, Tehran

2 Associate Professor Tarbiat Modares University, Tehran

Abstract

One of the important issues to understand the financial situation of the Qajar period is the budget deficit trend. In this regard, no documented and independent materials have been presented so far, and this research, by collecting documents and presenting statistics, deals with the budget deficit process and identifies and examines the government's solutions to overcome it. The method of preparing and compiling the research is documentary using library resources and the type of research is explanatory-analytical. This article, while examining the amount of changes and fluctuations in the budget deficit of the Qajar period, will answer the question of what were the causes of the budget deficit?, what were the government's strategies to overcome it?, and was there a significant positive or negative change in the budget deficit with the Constitutional Revolution? The findings of the study indicate that the government in the late Mohammad Shah and in the middle of Mozaffari's government had a budget deficit, due to the issuance of financial documents, numerous loans and increased expenses of courtiers and the military. Even after the Constitutional Revolution, the budget deficit became larger and more persistent. The main reason for the post-constitutional deficit was the size of the bureaucracy, numerous borrowings, the closure of parliament, financial indiscipline, and the occupation of foreign troops, some of which led to a budget adjustment in the late Qajar period.

Keywords

References

  • کتاب‌ها

    • آبادیان، حسین (1383)، بحران مشروطیت در ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
    • آدمیت، فریدون (1385)، اندیشه ترقی و حکومت قانون، سپه‌سالار، تهران، خوارزمی.
    • آدمیت، فریدون؛ ناطق، هما (1356)، افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشده دوران قاجار، تهران، آگاه.
    • آفاری، ژانت (1379)، انقلاب مشروطه ایران؛ ترجمه رضا رضایی، تهران، نشر بیستون
    • اعتمادالسلطنه، حسن (1355)، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر.
    • امانت، عباس (1383)، قبله عالم، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نشر کارنامه.
    • براون، ادوارد (1376)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران، کویر.
    • بهبودی، هدایت الله (1389)، روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج2، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های تاریخ سیاسی.
    • بیانی، بهمن، لوح فشرده کتابچه جمع و خرج کل هذه السنه ایت ییل ممالک محروسه مطابق سنه 1304، 1392، تهران، کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
    • پورآرین، فواد (1385)، انقلاب فراموش‌شده، تهران، نشر چاپار.
    • تاجر اصفهانی (1386)، از طبابت تا تجارت، خاطرات یک تاجر اصفهانی، به کوشش مهدی نفیسی، تهران، نشر تاریخ ایران.
    • ترابی، سهیلا (1384)، تجار و مشروطیت و دولت مدرن، تهران، نشر تاریخ ایران.
    • تقی‌زاده، سید حسن (1390)، مقالات تقی‌زاده، نطق‌های تقی‌زاده در مجلس، به کوشش مصطفی نوری، رضا آذری شهرضایی، تهران، توس.
    • تیموری، ابراهیم (1332)، عصر بی‌خبری، تهران، اقبال.
    • جمال‌زاده، سید علی (1376)، گنج شایگان اوضاع اقتصادی ایران، تهران، انتشاران موقوفات افشار.
    • حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه (1386)، خاطرات و اسناد حسینقلی خان نظام‌السلطنه، به کوشش معصومه مافی و منصوره اتحادیه، تهران، نشر تاریخ ایران.
    • خاطرات احتشام‌السلطنه (1376)، به کوشش محمد مهدی موسوی، تهران، انتشارات زوار.
    • خاطرات پرنس ارفع (1378)، به کوشش علی دهباشی، تهران، سخن.
    • خاطرات و اسناد ظهیرالدوله (1367)، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات زرین.
    • دولت‌آبادی، یحیی (1362)، حیات یحیی، ج 4، تهران، انتشارت عطار.
    • دیوان‌بیگی (1382)، خاطرات دیوان‌بیگی، به کوشش ایرج افشار و محمد رسول دریاگشت، تهران، انتشارات اساطیر.
    • رئیس‌نیا، رحیم (1352)، زمینه‌ها اقتصادی و اجتماعی و مقدمات مشروطیت، تهران، نشر ابن سینا.
    • سفرنامه بنجامین (1363)، ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه، نخستین سفیر ایلات متحده آمریکا در ایران، ترجمه حسین کردبچه، تهران، چاپخانه علمی و انتشارات جاویدان.
    • سیف، احمد (1397)، نگاهی با دوربین به اقتصاد ایران از مشروطه تا کنون، تهران، کرگدن.
    • شمیم، اصغر (1389)، ایران در دوره قاجار، تهران، بهزاد.
    • شوستر، مورگان (1362)، اختناق ایران، ترجمه ابوالحسن موسوسی شوشتری، تهران، صفی علی‌شاه.
    • شیخ‌الاسلامی، جواد (1375)، سیمای احمد‌شاه قاجار، ج 2، تهران، نشر گفتار.
    • صفایی، ابراهیم (1353)، کودتای 1299 و آثار آن، تهران، چاپ و صحافی شرکت افست.
    • عزیزالسلطان (1376)، روزنامه خاطرات ملیجک ثانی، به موشش محسن میرزایی، ج1، تهران، زریاب.
    • فاتح، مصطفی (1335)، پنجاه سال نفت ایران، شرکت سهامی چهر.
    • فراهانی، حسن (1385)، روزشمار تاریخ معاصر، ج 1 تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های تاریخ سیاسی.
    • فلور، ویلم (1395)، تاریخ مالی ایران در روزگار صفویان و قاجاریان، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، توس.
    • کاساکوفسکی (1353)، خاطرات کاساکوفسکی، ترجمه عباسقلی حلی، تهران، کتابخای سیمرغ چاپخانه کاویان.
    • کورف، بارون (1372)، سفرنامه بارون فیودور کورف، ترجمه اسکندر ذبیحیان، تهران، انتشارات فکر روز.
    • کیانفر، عین‌الدوله؛ استخری، پروین (1336)، کشف تلبیس یا دورویی و نیرنگ انگلیس، برلین، انتشارات اداره کاوه.
    • الگار، حامد (1355)، نقش روحانیت پیشرو در مشروطیت، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، طوس.
    • گریوز، فلیپ (1380)، مأموریت سر پرسی کاکس در حوزه خلیج فارس ایران، ترجمه حسن زنگنه، تهران، به دید.
    • متین‌دفتری، احمد (1371)، خاطرات یک نخست‌وزیر، به کوشش باقر عاقلی، تهران، انتشارات علمی.
    • مجموعه قوانین ادوار دوره اول و دوم قانون‌گذاری (بی‌تا) تهران، چاپخانه مجلس شورای ملی.
    • مکی، حسین (1323)، زندگی میرزا تقی خان امیرکبیر، تهران، چاپخانه علمی.
    • ملک‌المورخین، عبدالحسین (1386)، مرآت‌الوقایع مظفری، ج 1 و 2 تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، میراث مکتوب.
    • ملک‌زاده، مهدی (1373)، تاریخ انقلاب مشروطیت، تهران، علمی، جلد 6 و 7.
    • میروشنکف، ل.ی (1345)، ایران در جنگ جهانی اول، ترجمه دخانیاتی، تهران، فرزانه.
    • میلسپو، آرتور (1370)، آمریکایی‌ها در ایران، ترحمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، البرز.
    • نواب رضوی، میرزا محمد (1388)، خاطرات وکیل‌التولیه، به کوشش علی اکبر تشکری بافقی، تهران، سخن.
    • هاردینگ، سرآرتور (1370)، خاطرات سیاسی سر آرتور هاردینگ وزیر مختار بریتانیا در دربار ایران عهد مظفرالدین‌شاه، ترجمه جواد شیخ‌الاسلامی، تهران، مؤسسه کیهان.
    • همایون کاتوزیان، محمدعلی (1380)، تضاد دولت و ملت نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
    • همایون کاتوزیان، محمدعلی (1385)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی، کامبیز عزیزی، تهران نشر مرکز.
    • واتسن، رابرت گرنت (1353)، تاریخ ایران در دوره قاجاریه، ترجمه ع. وحید مازندرانی، انتشارات سخت.

    مقاله‌ها

    • پوررسول، مهدی، استمهال قروض ایران در دولت مشروطه اول، تهران، مجله تاریخ روابط خارجی، ش 100، 1385.
    • حسینی، سید مصطفی؛ کاظم‌بیگی، محمدعلی؛ موسوی، سید جمال، «مالیه و وضع مالی ایران در دوره صدارت حاج میرزا آقاسی»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، 1399.

    سایت الکترونیکی

    • صورت مذاکرات مجلس اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم شورای ملی، سایت کتابخانه و موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی، https://www.ical.ir.

      اسناد و نسخ خطی

      • صورت جمع و خرج ایران در زمان محمدشاه 1254- 1255ق، شماره سند 7378/295، تهران: کتابخانه ملی.
      • صورت جمع و خرج هذه السنه ممالک محروسه ایران، 1268، شماره ثبت 7730، قم: کتابخانه مرعشی.
      • صورت جمع و خرج هذه السنه ممالک محروسه ایران، سنه بارس ئیل 1258ق، شماره ثبت 7753، قم: کتابخانه مرعشی.
      • کتابچه جمع و خرج شاهرود، کتابخانه ملک، شماره بازیابی 2616/2.
      • کتابچه جمع و خرج کاشان، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 1093.

      نشریات قدیمی

      • اقدام، 1300.
      • حبل‌المتین، 1293.
      • روزنامه ایران، 1300.
      • ستاره ایران، 1300.
      • کوشش، 1301.
      • مجله برق، 1289.
Journal of Iranian Islamic Period History
Volume 13, Issue 30
March 2022
Pages 1-25

Files

History

  • Receive Date: 04 July 2021
  • Revise Date: 23 September 2021
  • Accept Date: 18 October 2021

Share

How to cite

Statistics