Backgrounds of Creation, Performance and Changes in the Position of Khorasan Commander in the Late Safavid Period

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Tarbiat Modares University, Tehran

2 Associate Professor, University of Tabriz

3 Associate Professor, Faculty of World Studies, University of Tehran

4 PhD Student in Post-Islamic Iranian History, University of Tabriz

Abstract

Although the Safavids took over the administrative structure of the previous governments, due to the small and big changes that took place, they also made changes in this structure. Among these changes was the creation of a new position in the military affairs of Khorasan province and the surrounding lands called the post of Khorasan commander. This position was added to other military positions during the Shah Safi period, and by the end of the Safavid rule, a large part of the large-scale military affairs were organized through it. This geography included different areas of Khorasan (Herat, Merv and Mashhad) as well as more or less the surrounding lands such as Astarabad, Kandahar and Sistan. In the present article, the author has tried to answer the question: what were the backgrounds of the establishment of the post of Khorasan commander, as well as its performance, changes and developments? This research was done using a descriptive-analytical method. The data was collected examining the available historical sources. The findings indicate that the Khorasan commander is the result of a sense of the need to show a unified and coordinated response initially to the invasions and attacks of the Uzbeks and then other ethnic groups such as the Gurkhanids, Baluchis and Afghans. It has also been in line with the policy of increasing central government influence in the state affairs. This was done by appointing one of the elders, who was generally affiliated with the court, to head the army and send him to Khorasan, depending on factors such as the power and authority of the kings and his concern for the affairs of Khorasan. In periods such as Shah Suleiman and a part of the reign of Shah Sultan Hussein, this position has been severely weakened. Also, it has undergone changes in its history, including the combination between the commander and the state, and has continued until the last years of the Safavid rule (the fall of Isfahan) and even after that.

Keywords

References

  • منابع کتاب ها

    • ابن‎خواندمیر، امیرمحمود (1370)، ایران در روزگار شاه‎اسماعیل و شاه‎طهماسب صفوی، به‎کوشش غلامرضا طباطبائی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
    • ‎استرآبادی، میرزامهدی‎خان (1377)، جهانگشای نادری، تصحیح سیّدعبدالله انوار، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    • ‎اصفهانی، محمّدمعصوم‎بن‎خواجگی (1368)، خلاصه‎السیر تاریخ روزگار شاه‎صفی صفوی، زیر نظر ایرج افشار، تهران، علمی.
    • افوشته‎ای‎نطنزی، محمودبن‎هدایت‎الله (1373)، نقاو‎‎ه‌الآثار فی ذکرالاخیار فی تاریخ الصفویه‎، تصحیح احسان اشراقی، تهران، علمی و فرهنگی.
    • انصاری، محمدرفیع (1380)، دستورالملوک، به‎کوشش محمدتقی دانش‎پژوه و ایرج افشار، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
    • بیات، فضعلی (1389)، یادداشتهایی دربارۀ افاغنه و اوزبکان به مرزهای شمال‎شرقی ایران پیوست3بدایع‎الاخبار(وقایع بهبهان در زمان حملۀ محمود افغان)، مصحح سیّدسعید میرمحمدصادق، تهران، میراث مکتوب.
    • تاورنیه، ژان باتیست (1383)، سفرنامه تاورنیه، مترجم حمید ارباب‎شیرانی، تهران، نیلوفر.
    • ثواقب، جهانبخش، «نگرشی بر شورش شیرخان افغان در عصر شاه‎صفی»، مجله علمی‎ـ ‎پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش40، 1384.
    • جعفریان، رسول (1398)، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، مقالۀ «حکایتی عبرت‎آموز از شیخ‎علی‎خان زنگنه وزیر بزرگ عصر صفوی» https://historylib.com/articles/ 1855/.
    • الحسینی، السیدجمال‎الدین (1379)، تاریخ ایران و تاریخ‎الافغان، اعداد و تقدیم سیّدهادی خسرو‎شاهی، تهران، کلبه شروق.
    • حسینی، خورشاه بن قباد (1379)، تاریخ ایلچى، نظام‎شاه، مصحح محمدرضا نصیرى و کوئیچى هانه‎دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‎.
    • حسینی‎تفرشی، محمدحسین (1388)، مبادی تاریخ زمان نواب رضوان‎مکان (شاه‎صفی)، تصحیح محسن بهرام‎نژاد، تهران، میراث مکتوب.
    • حسینی‎خاتون‎آبادی، سیدعبدالحسین (1352)، وقایع‎السنین و الاعوام‎، مصحح محمدباقر بهبودى، تهران، کتابفروشى اسلامیه‎.
    • حسینی‎قمی، قاضى‎احمد (1383)، خلاصه‎التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران.
    • خواندمیر، غیاث‎الدین (1380)، تاریخ حبیب‎السیر، زیر نظر دبیرسیاقی، تهران، خیام.
    • رجبعلی‎پور، مهدی، «اشتباهات گاه‎شمار قمری صحیفه‎الارشاد»، ایران‎نامه، 2016م.
    • ‎رحمتی، محسن «روابط و مناسبات خاندان عربشاهی خوارزم با صفویان»، پژوهش‌های تاریخی، ش2، 1390.
    • رهربرن، کلاوس میشائل (1349)، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • ریاض‎الاسلام (1391)، تاریخ روابط ایران و هند (در دوره صفویه و افشار)، ترجمه محمّدباقر آرام و عباسقلی غفاری‎فرد، تهران، امیرکبیر.
    • ‎سانسون (1346)، سفرنامه سانسون، ترجمه تقی تفضّلی، تهران، ابن‎سینا.
    • سوانح‎نگار تفرشی، ابوالمفاخر (1388)، تاریخ شاه‎صفی (تاریخ تحولات ایران در سال‌های 1038ـ1052ه.ق)، تصحیح محسن بهرام‎نژاد، تهران، میراث مکتوب.
    • سیستانی، محمّداعظم (1383)، رستاخیز قندهار و فروپاشی دولت صفویۀ ایران، کلن، د افغانستان د کلتوری ودی تولنه.
    • ‎‎سیوری، راجر (1382)، تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی، ترجمه عباسقلی غفاری‎فرد و محمدباقر آرام، تهران، امیرکبیر.
    • شاردن (1372)، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران، توس.

     

    • شاملو، ولی‎قلی بن داودقلی (1371)، قصص‎الخاقانی، تصحیح سیدحسن سادات‎ناصری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • طهرانی، محمدشفیع (1382)، مرآت واردات (تاریخ سقوط صفویان، پیامدهای آن و فرمانروایی ملک‎محمود سیستانی)، تصحیح منصور صفت‎گل، تهران، میراث مکتوب.
    • فلور، ویلم (1365)، برافتادن صفویان، برآمدن محمود افغان، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران، توس.
    • فلور، ویلم (1388)، دیوان و قشون در عصر صفوی، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، آگه.
    • فومنى‎گیلانى،‎ ملاعبدالفتاح (1349)، تاریخ گیلان، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
    • قزوینی، ابوالحسن (1367)، فوایدالصفویه‎، تصحیح مریم میراحمدی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‎.
    • ‎قزوینی، یحیی‎بن‎عبداللطیف (1386)، لبّ‎التواریخ، تصحیح میرهاشم محدّث، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
    • کاشانی، نورالدین‎محمدشریف (1394)، تاریخ کشیک‎خانه همایون، تصحیح اصغر دادبه و مهدی صدری، تهران، میراث مکتوب.
    • کرمانی، ملامحمدمؤمن (1384)، صحیفه‎الارشاد، تصحیح محمدابراهیم باستانى‎پاریزى‎، تهران، علم.
    • کمپفر، انگلبرت (1363)، سفرنامه کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
    • کندهاری‎شینواری، علی‎محمّد (1388)، حالنامۀ حضرت میاروشان، تصحیح فضل‎الرحمن فاضل، کابل، وزارت اطلاعات و فرهنگ.
    • متی، رودی (1393)، ایران در بحران، زوال زوال صفویه و سقوط اصفهان، ترجمه حسن افشار، تهران، مرکز.
    • ‎مرعشی‎صفوی، میرزامحمّدخلیل (1362)، مجمع‎التواریخ، ‎مصحح عبّاس اقبال‎آشتیانى‎، تهران، کتابخانه طهورى و سنایى‎.
    • مروی، محمدکاظم (1369)، عالم‎آرای نادری، تصحیح محمّدامین ریاحی، تهران، علم.
    • مستوفی، محمدمحسن (1375)، زبده‎التواریخ، مصحح بهروز گودرزى، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
    • مشیزی، میرمحمّدسعید (1369)، تذکره صفویه کرمان، تصحیح باستانی‎پاریزی، تهران، علم.
    • منشی، محمّدیوسف (1380)، تذکره مقیم‎خانی، مصحح فرشته صرّافان، تهران، میراث مکتوب.
    • ‎منشی‎‎قزوینی، بوداق (1387)، جواهر‎الاخبار، تصحیح محسن بهرام‎نژاد، تهران، میراث مکتوب.
    • موسوی، سیدولی‎اله و دیگران، بررسی تحلیلی شورش حاکم ایالت قندهار در دوره شاه‎صفی اوّل، خراسان بزرگ، ش18، 1394.
    • ‎‎موسوی‎فندرسکی، سیّدابوطالب (1388)، تحفه‎العالم در اوصاف و اخبار شاه‎سلطان‎حسین، تصحیح رسول جعفریان، ‎تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى‎.
    • نصیری، محمدابراهیم بن زین‎العابدین (1373)، دستور شهریاران، مصحح محمّدنادر نصیرى‎مقدّم، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
    • نصیری، میرزاعلی‎نقی (1371)، القاب و مواجب در دورۀ سلاطین صفویه، مصحح یوسف رحیم‎لو، مشهد، دانشگاه فردوسی.‎
    • نوایی و غفاری‎فرد (1386)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفویه، تهران، سمت.
    • نویدی‎‎شیرازی، عبدی‎بیگ (1369)، تکمله‎الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران، نی.
    • واله‎قزوینی، محمّدیوسف (1382)، ایران در زمان شاه‎صفی و شاه‎عباس دوم، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‎.
    • وحیدقزوینی، میرزامحمدطاهر (1383)، تاریخ جهان‎آراى عبّاسى، تصحیح سیّدسعید میرمحمّدصادق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    • هاشم‎میرزاسلطان (1379)، زبور آل‎داود، تصحیح عبدالحسین نوائی، تهران، میراث مکتوب.
    • ‎هنوی، جونس (1367)، هجوم افغان و زوال دولت صفوی، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران، یزدان.
    • Mirab Munis & Shir Muhammad and Muhammad Riza Agahi, (1990), Firdaws Al-Iqbal History of Khorezm, Translated from chaghatay and Annotated by Yuri Beregel, Leiden, Brill.
Journal of Iranian Islamic Period History
Volume 12, Issue 29
December 2021
Pages 97-124

Files

History

  • Receive Date: 03 December 2019
  • Revise Date: 01 May 2020
  • Accept Date: 23 May 2020

Share

How to cite

Statistics