ORIGINAL_ARTICLE
قراسواران و ناکارآمدی تأمین امنیت راهها و جادهها در دوره قاجار
ایران سرزمینی بزرگ با شهرها و راههای ارتباطی زیاد و متنوعی است. در طول تاریخ، تمام تلاش حاکمان ایرانی، کنترل و تسلط بر راهها و جادههای این کشور بوده است. لازمه این امر، داشتن ارتش منظم و گستردهای بوده تا همه چیز را تحت کنترل حکومت قرار دهد. تأمین امنیت جادهها و راههای ایران در مقابل دزدان و راهزنان از زمان صفویان عمدتاً در دست سربازان محلی به نام قراسواران بود. در دوره قاجار نیز قراسواران با همان کارکرد قبلی فعالیت داشتند، این عده که معمولاً از میان عشایر و افراد محلی انتخاب میشدند، به حفظ امنیت جادهها و راههای پرخطر همت میگماشتند. این سربازان که مواجب و جیره کافی دریافت نمیکردند و لباس رسمی سربازان را نیز نداشتند، از جایگاه و ارزش پایینتری نسبت به دیگر سربازان ارتش برخوردار بودند. این موضوع با عوامل دیگر، همواره موجب ناکارآمدی عملکرد این نیروهای مؤثر در تأمین امنیت داخلی میشد، مسئلهای که در نهایت در توسعه نیافتگی اقتصادی ایران دوره قاجاری مؤثر بود. بر این اساس، این پژوهش ضمن بررسی عملکرد قراسواران، به بررسی علل ناکارآمدی آنها در تأمین امنیت راهها و جادهها در دوره قاجاریه پرداخته است.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7174_38478fbfefbd756e03fe31433d78fcc3.pdf
2017-09-23
1
27
ایران
اقوام
جادهها
امنیت
بازرگانی
قراسواران
عشایر
علی اکبر
جعفری
a.jafari2348@yahoo.com
1
عضو هیات علمی اصفهان
LEAD_AUTHOR
بتول
سلیمانی
f.soleimany1812@gmail.com
2
کارشناس ارشد
AUTHOR
- آدمیت، فریدون (1356)، افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده قاجار، تهران، انتشارات آگاه.
1
- آل داوود، علی (1378)،دوسفرنامه از جنوب،تهران،انتشارات امیر کبیر.
2
- آل یاسین، کاظم (1371)،تاریخ مالیات از آغاز تا امروز، اصفهان، انتشارات مشعل.
3
- ابن اثیر، عزالدین علی (بیتا)، الکامل فی تاریخ، جلد یازدهم، ترجمه عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعات.
4
- اعتماد السلطنه، محمد حسن خان (1367)، تاریخ منتظم ناصری، جلد اول و سوم، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
5
- امین الدوله، علی (1341)، خاطرات سیاسی امین الدوله، به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، (بیجا)، شرکت سهامی کتابهای ایران.
6
- انوری، حسن (1382)، فرهنگ فشرده سخن، جلد دوم، تهران، انتشارات سخن.
7
- افشار، ایرج (1380)، دفتر تاریخ و مجموعه اسناد و منابع تاریخی، تهران، بنیاد موقوفات محمود افشار.
8
- اولیویه، مسیو (1371)، سفرنامه اولیویه، جلد اول، ترجمه محمد طاهر میرزا، تهران، انتشارات اطلاعات.
9
- اولئاریوس، آدام (1369)، سفرنامه آدام اولئاریوس، ترجمه محمد حسین کرد بچه، انتشارات کتاب برای همه.
10
- بروگش، هنریش (1368)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه حسین کرد بچه، تهران، انتشارات اطلاعات.
11
- بروگش، هنریش (1374)، در سرزمین آفتاب، ترجمه مجید جلیلوند، (بیجا)، نشر مرکز.
12
- بشیری، احمد (1362)، کتاب آبی: گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران،تهران انتشارات نشر نو، چاپ دوم.
13
- بنجامین، ساموئل (1369)، سفرنامه بنجامین، ترجمه: حسین کرد بچه، (بیجا)، سازمان انتشارات سازمان اسناد.
14
- بیانی، شیرین (1375)، پنجاه سال تاریخ ایران در دوره ناصری، جلد سوم، (بیجا)، نشر علم.
15
- بیانی، خان بابا (1353)، تاریخ نظامی ایران در دوره صفویه، تهران، انتشارات ستاد بزرگ ارتشتاران.
16
- پریل، ج. آ (1387)، تاریخ کمبریج، جلد پنجم، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم.
17
- پولاک، ادوارد (بیتا)، سفرنامه پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، (بیجا)، انتشارات خوارزمی.
18
- تانکوانی، زی، ام (1383)، نامههایی درباره ایران و ترکیه آسیا، ترجمه علی اصغر سعیدی، (بیجا)، نشر چشمه.
19
- تاورنیه، ژان باتیست (1369)، سفرنامه تاورنیه، تصحیح حمید شیرانی، (بیجا)، انتشارات کتابخانه سنائی، چاپ چهارم.
20
- تکمیل همایون، ناصر (1376)، تحولات قشون در تاریخ معاصر ایران، جلد اول، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
21
- تیموری، ابراهیم (1332)، عصر بیخبری، تهران، چاپ اقبال.
22
- دهخدا، علی اکبر (1339)، لغتنامه، جلدهای 5، 11، 14، زیر نظر محمد معین، انتشارات دانشگاه تهران.
23
- رضوی، سیدابوالفضل (1388)، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، تهران، امیرکبیر.
24
- ژوبر، پی. ام (1347) مسافرت به ارمنستان و ایران، ترجمه محمود مصاحب، تبریز، کتابفروشی چهر ه.
25
- سانسون (1377)، سفرنامه سانسون، ترجمه محمد مهیار، اصفهان، (بینا).
26
- سپهسالار، میرزاحسینخان (1373)، حکومت سایهها، به کوشش محمدرضا عباسی، تهران، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
27
- سیفی، مرتضی (1362)، نظم و نظمیه در دوره قاجاریه، انتشارات سیاولی.
28
- شعبانی، رضا (1377)، تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه، ج اول، تهران، نشر قومس.
29
- شمیم، علی اصغر (1387)، ایران در دوره سلطنت قاجار، جلد اول، تهران، انتشارات بهزاد.
30
- ضرغام، شهریار (1369)، گزارشهای تلگرافی آخرین سالهای عصر ناصرالدین شاه، تهران، انتشارات شهریار ضرغام.
31
- فرانکلین، ویلیام (1358)، مشاهدات سفر از بنگال به ایران، ترجمه محسن جاویدان، انتشارات دانشگاه تهران.
32
- فلور، ویلم (1366)، جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار، جلد اول، ترجمه ابولقاسم سری، تهران، انتشارات توس.
33
- قائم مقامی، جهانگیر (1355)، تاریخ ژاندارمری ایران، تهران اداره روابط عمومی ژاندارمری کشور.
34
- کرزن، جرج (1373)، ایران و قضیه ایران، جلد دوم، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، (بیجا)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
35
- کلاویخو، گنزاله دوروی (1366) سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجبنیا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
36
- کمپفر، انگلبرت (1360)، سفرنامه کمپفر به ایران، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران انتشارات خوارزمی، چاپ دوم.
37
- گرشویچ، ایلیا (1385)، تاریخ ایران دوره هخامنشیان، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ.
38
- معطوفی، اسدالله (1382)، تاریخ چهار هزارساله ارتش ایران، تهران، انتشارات ایمان.
39
- معین، محمد (1384)،فرهنگ معین، جلد دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
40
- میرجعفری، حسین (1385)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، تهران و اصفهان، سمت و دانشگاه اصفهان، چاپ پنجم.
41
- نجمالملک، عبد الغفار (1362)، سفرنامه خوزستان، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی، چاپ دوم.
42
- ورهرام، غلامرضا (1366)، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران عصر زند، تهران، انتشارات معین.
43
- ویلز، گرین (1368)، ایران در یک قرن پیش، ترجمه غلامحسین قراگوزلو، (بیجا)، انتشارات اقبال.
44
ORIGINAL_ARTICLE
جشنهای دوران رضاشاه؛ اهداف و دستاوردهای آن در کردستان
برپایی جشنهای گوناگون به مناسبتهای مختلف و اجرای برنامههای گزینشی و ایراد نطقها و خطابههای هدفدار یکی از کمهزینهترین، عملیترین و در عین حال، زودبازدهترین اقدامات برای تبلیغ و تأکید بر تحوّلات جامعه ایران و بزرگنمایی خدمات شخص رضاشاه و تهییج احساسات توده مردم بودهاست؛ بنابراین دولت پهلوی اول اهتمام ویژهای به برگزاری جشنهای مختلف در راستای همسو ساختن مردم با برنامه مدرنسازی و کاستن از موج مخالفت و مقاومتها داشتهاست؛ در این پژوهش تلاش شده است با روش تحلیلی- اسنادی از طریق بررسی اسناد و مدارک آرشیوی و روزنامهها به این پرسش پاسخ داده شود که در دوران پهلوی اول چه جشنهایی و با چه اهدافی توسط کارگزاران دولتی در مناطقی چون کردستان اجرا شده و برگزاری این جشنها تا چه حد توانسته است به تثبیت سیاستهای فرهنگی دولت در منطقه یاری رساند؛ یافتههای پژوهش نشانگر آنست که برگزاری جشنهای دولتی دستاوردهای مقطعی داشته و در ایجاد تغییرات پایدار در افکار و رفتار اهالی مناطقی چون کردستان ناتوان بوده است.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7175_47cc222ef0c8510d78f63881b5bdf4bc.pdf
2017-09-23
37
62
جشنها
رضاشاه
پهلوی اول
کردستان
سیاست فرهنگی
رضا
دهقانی
rdehghani@ut.ac.ir
1
دانشگاه تبریز
AUTHOR
علیرضا
کریمی
alireza_karimi_46@yahoo.com
2
هیات علمی/ دانشگاه تبریز
AUTHOR
حسین
رسولی
hosseinrasouli57@yahoo.com
3
دبیر آموزش و پرورش
LEAD_AUTHOR
اسناد، سازمان اسناد ملی ایران
1
− سازمان اسناد ملی ایران، شناسه سند: 298/290، بازیابی12/1/298
2
− _____________، شناسه سند: 6542/290، بازیابی 12/1/6542
3
− _____________، شناسه سند: 243/293، بازیابی 12/1/8832
4
− _____________، شناسه سند: 23059/297
5
− _____________، شناسه سند: 25426/297
6
− _____________، شناسه سند: 28690/297
7
− _____________، شناسه سند: 28753/297
8
− _____________، شناسه سند: 30929/297
9
− سازمان اسناد ملی ایران، شعبه همدان، شناسه سند: 1060/297/91
10
کتابها
11
- اکبری، محمد علی (1394)، تبار شناسی هویت جدید ایرانی (عصر قاجاریه و پهلوی اول)تهران، علمی فرهنگی.
12
- سالنامه معارف کردستان، سال تحصیلی 1316-1315، تهران، اقبال.
13
- سنندجی، میرزا شکرا... (1366)، تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، تهران، امیرکبیر.
14
- شمیم، علی اصغر (1312)، کردستان، تبریز، امید.
15
- صفایی، ابراهیم (1356)، (1) رضاشاه در آینهی خاطرات، تهران، وزارت فرهنگ و هنر.
16
- صفایی، ابراهیم (1356)، (2) رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی ایران، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر.
17
- صلاح، مهدی (1384)، کشف حجاب زمینهها، واکنشها و پیامدها، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
18
- مردوخ کردستانی، محمد (1379)، تاریخ مردوخ، تهران، کارنگ.
19
- وزارت فرهنگ، سالنامه و آمار 1319-1320 و 1320-1321 و 1321-1322، تهران، بینا، 1322.
20
مقالات
21
− امن خانی، عیسی و علی مددی، منا (1393)، فردوسی و گفتمان مدرن ایرانی، جستارهای ادبی، شمارهی 185، صص 88-65.
22
- بیات، مسعود (1385)، واکنش گروههای اجتماعی زنجان به نوسازی در عصر رضاشاه، مجله علوم انسانی دانشگاه الزهرا، ش 60، صص 76-49.
23
- دلفانی، محمود (1375)، سازمان پرورش افکار، جستاری بر سازمانها و سیاستهای فرهنگی ایران در دورهی رضاشاه، مجلهی گنجینهی اسناد، شمارههای 21 و 22، صص 94-70.
24
- رنجبر، محمدعلی (1394)، کشف حجاب در فارس، برنامهها و مقاومتها، گنجینه اسناد، دوره 25، ش 3، صص 95-70.
25
روزنامه و مجلات
26
− روزنامه اطلاعات، سال 1311 شماره: 2148.
27
− _________، سال 1312 شماره های: 2312؛ 2313؛ 2420؛ 2433.
28
− _________، سال 1313 شمارههای: 2672؛ 2677؛ 2701؛ 2711؛ 2722؛ 2723؛ 2727؛ 2735؛ 2736؛ 2737؛ 2738.
29
− _________، سال 1315 شمارههای: 2741؛ 3018؛ 3059؛ 3078.
30
− _________، سال 1316 شمارههای عصر: 3362؛ 3390؛ شمارههای صبح: 263؛ 264؛ 339.
31
− ________، سال 1317 شمارههای 3757؛ 3771.
32
− ________، سال 1318 شمارههای 4069؛ 4095؛ 4129؛ 4130.
33
− ________، سال 1319 شمارههای : 4418؛ 4444؛ 4478.
34
− ________، سال 1320 شمارههای: 4761؛ 4787.
35
− روزنامه کوردستان، سال اوّل، ش3، 24 دی1324.
36
− _________، سال اول، ش11، 17بهمن 1324.
37
− _________، سال اول، ش28، 7 فروردین 1325.
38
− _________، سال اول، ش39، 4 اردیبهشت 1325.
39
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر نوسازی حکومت پهلوی اول بر پایگاه زنان در خانواده و اجتماع
موضوع بحث حاضر مطالعه پایگاه خانوادگی و اجتماعی زنان در دوره پهلوی اول با توجه به نوسازی است. این نوشته در پاسخ به این ابهام است که در پایگاه و نقش زنان در زندگی خانوادگی و اجتماعی، متأثر از نوسازیهای این دوره چه تغییری ایجاد شد. چارچوب نظری از مفاهیم پایگاه و نقش در دو شاخص کیفیت زندگی یعنی زندگی خانوادگی و اجتماعی استخراج شده است. پایگاه، نقشی است در الگویی ویژه که موقعیت شخص را در رابطه با کل جامعه نشان میدهد و مجموعهای از حقوق و تکالیف مشخص است. فرضیه اولیه آنست که پایگاه زنان در خانواده و اجتماع با توجه به نقش آنها ارتقا یافت. با اقدامات نوسازی حکومت پهلوی، پایگاه، حقوق و تکالیف زنان در خانواده و اجتماع مورد بازبینی قرار گرفت. در ساخت ایران مدرن زنان عهدهدار پرورش نسلی وطن پرست و مترقی شدند. مادر و مام وطن مفاهیمی مقدس شدند. بر خانواده تک همسری تأکید شد. قانون ازدواج 1310 گامی مهم در تنظیم قانونی روابط زن و مرد در ازدواج بود. آموزش و پرورش و مشارکت اجتماعی- اقتصادی زنان مورد توجه قرار گرفت. زنان در ابتدا با تقسیم کار جنسیتی در نقش مادر، معلم و تایپیست ظاهر شدند. به تدریج از اواسط دوره در لباس نظامی پیشاهنگی و خلبانی وارد عرصه مردانه شده و برای ورود به حوزه سیاست در دوره بعد تا حدودی زمینه را هموار ساختند. بازساخت پایگاه زنان به عنوان مادر گرچه موجب نگرش جنسیتی برای مشارکت زنان شد اما زمینههای ارتقای پایگاه زنان در خانواده و جامعه را از طریق اقدامات قانونی و فرهنگسازی فراهم نمود. گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی- کتابخانهای و روش تالیف مقاله، توصیفی- تحلیلی است
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7176_332fe4fcafa6e45a764957592b937cf2.pdf
2017-09-23
63
90
نوسازی
حکومت پهلوی اول
پایگاه
زنان
زندگی خانوادگی و اجتماعی
محمد
سلماسی زاده
msalmasizadeh@tabrizu.ac.ir
1
هیات علمی/ دانشگاه تبریز
AUTHOR
آمنه
امیری
aleshtar63@gmail.com
2
دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
منابع فارسی
1
− آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1351)، مقالات، گردآوری باقر مؤمنی، زیبا، تهران.
2
− _____________ (1357)، مکتوبات، احیاء، تبریز.
3
− اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی ( 1378)، به کوشش سهیلا ترابی فارسانی، سازمان اسناد ملی ایران.
4
− اکبری، محمدعلی (1382)،دولت و فرهنگ در ایران 1304-1357، مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
5
− ایرج میرزا، عارف و ایرج، (1333)، ردیه منظوم به عارف نامه ایرج میرزا، تهران، وطن ما.
6
− پروژه تاریخ شفاهی ایران(1367)، دانشگاه هاروارد، به کوشش حبیب لاجوردی، ج10، http://bookiha.ir/20/5/2017 .
7
− پهلوی، اشرف (1377)، چهرههایی در آینه، ترجمه هرمز عبداللهی، تهران فرزان روز.
8
− تاریخ ایران دوره پهلوی از مجموعه تاریخ کمبریج (1388)، ترجمه مرتضی ثاقبفر، نشر جام.
9
− خسروپناه، محمدحسین (1381)، هدفها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، پیام امروز.
10
− خشونت و فرهنگ: اسناد محرمانه کشف حجاب(1371)، تهران، مدیریت پژوهش انتشارات و آموزش.
11
− روزن، مادفون (1369)، سفری به دور ایران، ترجمه علی محمدعبادی، پاژنگ.
12
− دولت آبادی، صدیقه، نگرش و نگارش زن(1377)، شیکاگو، ج 1.
13
− سالنامه وزارت فرهنگ 1315-1316(1345)، چاپخانه ایران.
14
− سالنامه وزارت فرهنگ 1315-1317(1345)، ج2.
15
− سالنامه و آمار 1315-1314(1316)،تهران، شرکت سهامی چاپ.
16
− سالنامه و آمار 1317-1318و 1318-1319(مجموعه قوانین فرهنگی) (1319)، تهران، فردوسی.
17
− سن، آمارتیاکومار (1385)، توسعه یعنی آزادی، ترجمه محمدسعید نوری نائینی، نشر نی.
18
− کاظمزاده ایرانشهر، حسین (1307)، راه نو در تعلیم و تربیت، برلین، ایرانشهر.
19
− کرمانی، میرزا آقاخان، شیخ احمد روحی (2001)، هشت بهشت، نسخه الکترونیک http://ketabnak.com/book/18/5/2011.
20
− کرونین، استفانی (1383)،رضاشاه و شکلگیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقبفر، تهران، جامی.
21
− کسروی، احمد (1324)،خواهران و دختران ما، تهران، پرچم.
22
− کوزر، لوئیس؛ برنارد روزنبرگ (1378)،نظریههای بنیادی جامعه شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، نشر نی.
23
− مسعود، محمد (1384)،تفریحات شب، تلاونگ.
24
− مشفق کاظمی، مرتضی (1390)، تهران مخوف، امید فردا.
25
− معجزشبستری، میرزاعلی (1357)، کلیات، بیجا، بینا.
26
− لاهوتی، ابوالقاسم (1357)،کلیات لاهوتی، توکا.
27
− هاکس، مریت، اونرا آملیا (۱۳۶۸)، ایران : افسانه و واقعیت، خاطرات سفر به ایران، ترجمه محمدحسین نظری نژاد، محمد تقی اکبری، احمد نمایی، مشهد، آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی.
28
ب) روزنامهها و مجلات
29
− اختر
30
− اطلاعات
31
− ایرانشهر
32
− پیک سعادت نسوان
33
− زبان زنان
34
− عالم نسوان
35
− کاوه
36
− نامه ایران باستان
37
− نامه بانوان
38
ج) منابع لاتین
39
− Amin, Camron Michael, (2002), The making of the modern Iranian woman, United States of America, University Press of Florida.
40
− Arjomand, Said Amir, (1988), The turban for the crown, New York, Oxford University Press.
41
− Boyce, Annie tocki, (1930), Muslim women in the Capital of Persia, In Moslem World, no. 20, July.
42
− Honarbin Holliday, (2010), Becoming visible in Iran, London, Tauris Academic Studies.
43
− Matthee, Rudi, (1993), Transforming Dangerous Nomads into Useful Artisans, Technicians Agriculturalists: Education in the Reza Shah Period. Iranian Studies 26 nos. 3–4 (Summer/Fall 1993): 313–36.
44
− Najmabadi, Afsaneh, (2005), Women with Mustaches and Men without Beards, California, University of California Press.
45
− Pakravan, Fatemeh,(1998), Memoirs of Fatemeh Pakravan, Wife of General Hassan Pakravan, Army Officer, Chief of State Intelligence and Security Organization, Edited by Habib Ladjevardi. Cambridge: Iranian Oral History Project, Center for Middle Eastern Studies, Harvard University.
46
− Paidar, Parvin, (1995), Women and the political process in twentieth-century Iran, London,Cambridge University.
47
ORIGINAL_ARTICLE
تاریخنگاری و تاریخ پژوهشی در تعامل با متون مکتوب ادبی
بررسی آثار ادبی جهان گویای این مطلباست که بخشی از این آثار، افزون بر ثبت وقایع گذشته، توصیهها و اعتراضات به حاکمانوقت را در قالب شعر، حکایت و طنز بیان کردهاند، بگونهای که از آنها میتوان به عنوان معیار و محکی برای مکتوبات تاریخی که در همان زمان توسط مورخان حرفهای برای ما باقیمانده است، بهرهبرد. بدینسان، شاید بتوان ادبیات را زبان دوم تاریخ نامید که با بلاغت و شیوایی هنری خویش، جذابیت خاصی به این سبک از تاریخنگاری میدهد. از آنجا که ادبیات به واسطۀ خصلت ذاتی نهفته در خویش، آمیخته با احساس و تخیل است، گاهی تخیلات شاعر با واقعیت در هم میآمیزد و خطاهایی نیز به دنبال خود میآورد. با وجود این، نقش این عنصر هنری آن قدر پررنگ است که تخیلات نیز بیانگر آن چیزیاست که باید در زمان شاعر باشد، ولی به علل گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ممکناست واقعیت رنگ باخته و بدینسان، شاعر یا داستاننویس آن را به صورت امری تخیلی آرزو میکند. ظهور و تکوین تاریخنگاری فارسی پس از اسلام به میزان زیادی مدیون ادیبان یا دبیران بود که در این نوشتار از آنها با عنوان دبیر -مورخ یا ادیب- مورخ یاد شده است. این پژوهش با بهرهگیری از شیوه پژوهش تاریخی با رویکرد تحلیلی-توصیفی و با استناد به منابع ادبی و تاریخی در پی آناست تا نقش دبیران را در شکلگیری تاریخنگاری فارسی و پیامدهای پیوند تاریخ و ادبیات در دوران پیشامدرن در ایران مورد بررسی قراردهد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7183_16280d0838e658d584e13c37f7f44910.pdf
2017-09-23
91
118
تاریخ
ادبیات
مورخ
متونادبی
تاریخنگاری
پژوهشتاریخی
اسماعیل
سنگاری
e.sangari@itr.ui.ac.ir
1
عضو هیئت علمی/ دانشگاه
LEAD_AUTHOR
مصطفی
نریمانی
narimani123@yahoo.com
2
پژوهشگر
AUTHOR
− قرآن مجید (1367)، ترجمه سیدمحمد آیتی، قم، دارالقرآن الکریم.
1
− ابن خلدون، عبدالرحمن (1390)، مقدمۀ ابنخلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
2
− ایگرس، گئورگ (1389)، تاریخنگاری در سده بیستم، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران، نشر سمت.
3
− تولستوی، لئو (1389)، رستاخیز، تهران، انتشارات اشجع.
4
− تولستوی، لئو (1370): جنگ و صلح، ترجمه کاظم انصاری، تهران، نشر امیر کبیر.
5
− خلیفه، مجتبی (1389)، «پیوند ادبیات و تاریخنگاری در ایران»، نخستین همایش ملی ادبیات فارسی و پژوهشهای میان رشتهای.
6
− ساماران، شارل (1389)، روشهای پژوهش در تاریخ، ترجمه ابوالقاسم بیگناه، غلامرضا ذات علیان، اقدس یغمائی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
7
− فراید، ادموند ب. (1378)، تاریخنگاری و جامعهشناسی تاریخی، ترجمه هاشم آقاجری، تهران، نشر کویر.
8
− مهدی، محسن (1352)، فلسفۀ تاریخ ابنخلدون، ترجمه مجید مسعودی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
9
− وایتهد، آلفرد نورث (1370)، سرگذشت اندیشهها، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
10
− هروی، جواد (1389)، روش تحقیق و پژوهش علمی در تاریخ، تهران، نشر امیر کبیر.
11
− هگل، فریدریش (1390)، عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، تهران، انتشارات شفیعی.
12
− هوگو، ویکتور (1370)، بینوایان، ترجمه حسنقلی مستعان، تهران، نشر امیرکبیر.
13
− هوگو، ویکتور (1390)، مردی که میخندد، ترجمه محیی، تهران، نشر جاویدان خرد.
14
− Bakker, Eg., (2006), “Contract & Design: Thucydides’ Writing”, in Brill’s Companions to Thucydides, Brill Publication, Leiden-Boston, pp. 3-33.
15
− Canfora,L., (2006), “Biographical Obscurities and Problems of Composition”, in Brill’s Companions to Thucydides, Brill Publication, Leiden-Boston, pp. 109-131.
16
− Daussy, H., (1958), L’aventure de l’Archéologie, Hachette, Paris.
17
− Finley, M.I., (2000), The Use and Abuse of History, Pimlico publishing.
18
− Hornblower, S., (2006), “Herodotus’ Influence in Antiquity”, in The Cambridge Companion to Herodotus, edited by C. Dewald & J. Marincola, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 306-319.
19
− Raaflaub, Kurt A. (ed.), 2007: War and Peace in the Ancient World, Blackwell Publishing, Oxford.
20
− Rengakos A. & Tsakmakis A. (eds.), 2006: Brill’s Companions to Thucydides, Brill Publication, Leiden-Boston.
21
− Lanson, Gus., (1960), Histoire de la Littérature Franςaise, Librairie Hachette.
22
− Sharrock, A. & Ash, Rh. 2002: Fifty Key Classical Authors, Routledge: Taylor & Francis Group, London and New York.
23
− Wilkins, J., 1993, Euripides: Heraclidae, Oxford.
24
ORIGINAL_ARTICLE
فقیه ـ دیوانسالاران و اصلاحات یعقوب آققویونلو
بررسی و واکاوی اصلاحات یعقوبپادشاه، از زاویه اقدامات فقیه- دیوانسالارانِ حاضر در ساختار حکومتی و تشکیلاتی آققویونلوها، روشنی زیادی بر ابهامات موجود در مبانی فکری این اصلاحات، میافکند، درواقع، زمینهسازی و پیریزی مقدمات این اصلاحات را باید در تفکرات و آراء فقهایی دانست، که وظایف دیوانی و دیوانسالاری را نیز بر عهده گرفته بودند، از این روی، ایشان فقه اسلامی، که تفکراتشان از آن سرچشمه گرفته و در عرصه آن بالنده شده بودند را، در ارتباط با جنبههای مختلف اصلاحات، به کار گرفته، به این برنامه رنگ و صبغه شریعتمدارانه دادند، و این ویژگی، یعنی فقاهتی بودن مبانی اصلاحات، جزء لاینفک آن گردید، به طوری که چه در بخش اصلاحات اقتصادی و چه در بخش اصلاحات اجتماعی، این رویکرد، به وضوح خودنمایی میکند، در این میان حضور مستقیم و غیر مستقیم اندیشههای فقیه- دیوانسالارانی نظیر قاضیعیسی ساوجی، شیخعلی صدر، علّامه جلالالدین دوانی و فضلالله روزبهان خنجی، در نظریهپردازی، تدوین و اجرای برنامه اصلاحات، شایان توجه است و عنایت به این رویکرد از جانب این گروه، سبب گردید که ایشان در قوالب مختلف، آراء و اندیشههای خود را عرضه نمایند.
در این نوشتار، نگارنده در پی درک این موضوع است که اصلاحات یعقوبپادشاه، از نظرگاه آراء و اندیشههای فقیهـ دیوانسالاران، چگونه مورد بررسی قرار گرفته است؟ فرضیه این نوشتار بدین ترتیب است که اندیشههای فقهای دیوانسالار عصر یعقوبپادشاه، در اصلاحات وی غلبه داشته است.
روش تحقیق این نوشتار، با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانهای است، درارتباط با پیشینه تحقیق نیز باید اشاره شود که، تحقیقات متعددی در قالب مقاله و کتاب دراین ارتباط انجام گرفته، که وجه غالب آنها، بررسی این اصلاحات از منظر نظم ایرانی و تمرکزگرایی دیوانی است، ازجمله این تحقیقات میتوان به مقاله ابوالحسنفیاضانوش باعنوان «اصلاحات قاضیصفیالدینعیسیساوجی در دوران سلطانیعقوب آققویونلو» مقاله ولادیمیرمینورسکی تحت عنوان «The Aq-qoyunlu and Reforms»، مدخل «آق قویونلو» در دایره المعارف بزرگ اسلامی، نوشته رضا رضازاده لنگرودی و کتاب «تاریخ فراموش شده ایران در دوره سلطانیعقوبآققویونلو»، نوشته هدی سیدحسینزاده، اشاره نمود.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7185_dcb876b562b48fcb8096aabe12406996.pdf
2017-09-23
119
141
اصلاحات
یعقوبپادشاه
فقها
دیوان سالاران
مهدی
فیضی سخا
feizisakha@gmail.com
1
هیئت علمی/ دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی
AUTHOR
− آژند، یعقوب ( 1387)، تاریخ ایران، (دوره تیموریان)، چاپ چهارم، تهران: جامی.
1
− احمد بن حسین بن علی (1357)، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
2
− بدلیسی، ادریس بن حسام الدین علی (1390)، دیوان دو سراینده از قرن نهم، قاضی عیسی ساوجی و شیخ نجمالدین مسعود، به کوشش امینه محلاتی، چاپ اول، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
3
− بدلیسی، شرف خان بن شمسالدین بدلیسی (1343)، شرفنامه، به کوشش محمد عباسی، چاپ افست، تهران.
4
− پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1357)، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، تهران: نشر نیل.
5
− حسنزاده، اسماعیل (1379)، حکومت ترکمانان قراقوینلو و آققویونلو در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
6
− خنجی اصفهانی، فضلالله روزبهان (1379)، تاریخ عالمآرای امینی، به کوشش مسعود شرقی، چاپ اول، تهران: انتشارات خانواده.
7
− ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1362)، سلوکالملوک، ترجمه محمدعلی موحد، چاپ اول، تهران: خوارزمی.
8
− خواندمیر، غیاثالدین بن حمامالدین حسینی (1353)، حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تصحیح محمد دبیر سیاقی، چاپ دوم، کتابفروشی خیام.
9
− دوانی، جلالالدین (1391)، اخلاق جلالی، به تصحیح عبدالله مسعودی آرانی، چاپ اول، تهران: انتشارات اطلاعات.
10
− دوانی، علی (1334)، شرح زندگانی جلالالدین دوانی، چاپ اول، قم: چاپخانه قسمت.
11
− رضازاده لنگرودی، رضا (1374)، آققویونلو، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، ج1، انتشارات مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، (1374)، ص 516-502.
12
− روملو، حسن بیک (1357)، احسنالتواریخ، به تصحیح عبدالحسین نوایی، چاپ اول، تهران: بابک.
13
− رویمر، هانسروبرت (1385)، ایران در راه عصر جدید (1350تا1750)، ترجمه آذر آهنچی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
14
− زرین کوب، عبدالحسین (1385)، کارنامه اسلام، چاپ پانزدهم، تهران: امیرکبیر.
15
− سام میرزای صفوی (1384)، تذکره تحفه سامی، تصحیح رکنالدین همایون فرخ، چاپ اول، تهران: اساطیر.
16
− سجستانی، سلیمان بن اشعث (ابو داود) (بیتا)، سنن ابی داود، ج4، بیروت: دارالکتاب العربی.
17
− سید حسینزاده، هدی (1394)، تاریخ فراموش شده ایران در دوره سلطان یعقوب آققویونلو، چاپ اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
18
− طاهری، ابوالقاسم (1384)، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
19
− قزوینی، بوداق منشی (1378)، جواهرالاخبار، به تصحیح محسن بهرامنژاد، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
20
− قزوینی، یحیی بن عبدالطیف (1386)، لب التواریخ، به تصحیح میرهاشم محدث، چاپ اول، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
21
− غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهان آرا، به کوشش حسن نراقی، چاپ اول، تهران: کتابفروشی حافظ.
22
− معین، محمد (1371)، فرهنگ معین، ج1، چاپ هشتم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
23
− میرجعفری، حسین (1384)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، چاپ اول، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
24
− لمبتن، ا.ک. س (1377)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
25
− ـــــــــــ (1391)، سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه یعقوب آژند، چاپ چهارم، تهران: امیر کبیر.
26
− میبدی، قاضی حسین بن معینالدّین (1376)، منشات میبدی، تصحیح و تحقیق دکتر نصرتاللّه فروهر، چاپ اول، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
27
− مطهری، مرتضی (1392)، مجموعه آثار ، ج21، چاپ نهم، تهران: انتشارات صدرا.
28
− مکارم شیرازی، ناصر (1380)، قرآن کریم، ترجمه، قم.
29
− نوایی، عبدالحسین (1356)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، چاپ اول، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
30
− هروی، نجیب مایل (1368)، مجموعه رسائل خطی فارسی، دفتر اول، مشهد: چاپ اول، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
31
− صفت گل، منصور (1383)، نگاهی به تاریخ عالمآرای امینی، مجله آینه میراث، سال دوم، شماره دوم، شماره 25.
32
− Minorsky, V., (1955), “The Aq-qoyunlu and Reforms”, Bulletin of the School of oriental and African Studies, University of London, V 17. No 3. PP.449-462.
33
ORIGINAL_ARTICLE
نادرشاه، مشروعیت و شورشهای اجتماعی 1139ﻫ.ق – 1152ﻫ.ق/1726م- 1740م
تصاحب قدرت در طول تاریخ ایران اگرچه با زور و غلبه توأم بود و حکومتها ماهیتی دیکتاتوری و یا استبدادی داشتند، ولی برای تحکیم و ادامه حاکمیت خود ناگزیر از کسب مشروعیت سیاسی بودند. نادر با در پیش گرفتن سیاست تساهل مذهبی و با طرح نظریه خامس مذاهب، سعی کرد در آشتی و جلب حمایت پیروان هر دو مذهب شیعه و سنی و کسب مشروعیت دینی و سیاسی در داخل و خارج از کشور برآید، ولی شورشهای داخلی در پوشش صفوی خواهی و حملات و دشمنیهای بیوقفهی عثمانی، به شکست تلاشهای او منجر گردید و از طرفی، تلاش نادر برای نسبسازی با ایجاد پیوندهای خونی خود و اطرافیانش با خاندانهای پادشاهی، با تفکرات فر ایزدی رسوب کرده در اذهان عامه مغایر افتاد. در اوایل، بر خلاف نظر عموم، این حس تکبر و تشخص دیوانیان، خوانین و سران ارتش بود که قدرت گیری دون پایهای چون نادر را بر نمیتابید، ولی با بحث پادشاهی و اصلاحات مذهبی نادر، این حس درهم تنیدگی قدسیت- سیادت و مرشدیت خاندان صفوی با مذهب تشیع در وجدان عمومی بود که با غلیان و جوشش و سرریزی، پذیرش نادر را بعنوان سردمدار پس میزد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7188_1f4f240e814849cebd3fc82387d2811d.pdf
2017-09-23
143
175
افشاریه
نادر شاه
مشروعیت سیاسی
نسبسازی
شورشهای اجتماعی
محمد
فریدی
mohammadfaridi698@gmail.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر-ایران،مستخرج از رساله دکتری
AUTHOR
معصومه
قره داغی
masomehgaradagi90@gmail.com
2
استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحدشبستر، ایران-نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
مقصود علی
صادقی
sadeghimage@yahoo.com
3
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس تهران-ایران
AUTHOR
منیره
کاظمی راشد
kazemirashed@yahoo.com
4
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر-ایران
AUTHOR
- آرونوا، م. ر؛ اشرافیان، ک. ز (2536)، دولت نادرشاه افشار، ترجمه حمید امین، چ 2، تهران: شبگیر.
1
- ابن بزاز اردبیلی، درویش توکلی (1373)، صفوه الصفا، مصحح غلامرضا طباطبائی مجد، چ 1، تبریز: مصحح.
2
- استرآبادی، میرزا مهدی (1341)، جهانگشای نادری، به تصحیح عبدالله انوار، تهران، انجمن آثار ملی.
3
- ــــــــــــــــــــ (1368)، تاریخ جهانگشای نادری، تهران: دنیای کتاب.
4
- ــــــــــــــــــــ (1390)، تاریخ جهانگشای نادری، تصحیح میترا مهرآبادی، چ2، تهران: دنیای کتاب.
5
- الگار، حامد (1371)، سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، ترجمه عباس مخبر، چ 1، تهران: طرح نو.
6
- اکس ورسی، مایکل (1389)، شمشیر ایران، سرگذشت نادر شاه افشار، ترجمه حسن اسدی، چ 1، تهران: کتاب آمه.
7
- الیاسی، محمد حسین، (1381)، «نظریههای تحلیل روانشناختی رفتارهای جمعی اعتراض آمیز»، نشریه دانش انتظامی، ش 13 و 13، صص 64 تا 81.
8
- اوتر، ژان (1366)، سفرنامه ژان اوتر (عصر نادر شاه)، ترجمه علی اقبالی، چ2، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
9
- آوری، پتر و گاوین هامبلی و چارلز ملوین (1389)، تاریخ ایران کمبریج، از نادرشاه تا زندیه، ترجمه تیمور قادری، ج 7، قسمت اول، چ 2، تهران: مهتاب.
10
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1387)، تاریخ ایران دوره افشار، زند و قاجار به روایت کمبریج، ترجمه مرتضی ثابت فر، ج 7، چ 1، تهران: جامی.
11
- بشیریه، حسین (1387)، انقلاب و بسیج سیاسی، چ 7، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
12
- باکیخانوف، عباسقلی آقا (1970)، گلستان ارم، به اهتمام عبدالکریم علیزاده، محمدآقا سلطانوف، محمد آذرلی، اژدرعلی اصغرزاده، فاضل بابایف، باکو: انتشارات علم.
13
- بیات، مسعود(1390)، «سنخ شناسی نظام مشروعیت در دوره ی تیمور (771-807 ﻫ.)»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س)، سال 21، ش 10، پیاپی 93، صص 87-63.
14
- ترابی، یوسف؛ آیت گودرزی (1380)، «کالبد شکافی رهیافت «محرومیت نسبی» در پیدایش عصیان و شورشهای اجتماعی»، نشریه دانش اجتماعی، ش 11، صص 92 تا 109.
15
- ترکمنی آذر، پروین و صالح پرگاری (1384)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفاریان و علویان، چ 3، تهران: سمت.
16
- تهرانی «وارد»، محمد شفیع (1369)، تاریخ نادر شاهی، به اهتمام رضا شعبانی، چ1، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
17
- جعفریان، رسول (1375)، «نادر شاه و مساله وحدت اسلامی»، در مجموعه مقالات تاریخی، چ 1، قم: نشر الهادی.
18
- جعفری، علی اکبر؛ عادل شعبانی مقدم (1394)، «زمینههای اجتماعی و جریان شناسی مشروعیتیابی نادر»، فصلنامه پژوهشهای تاریخی دانشگاه اصفهان، سال 51، دوره جدید، سال هفتم، شماره 2، صص 33 تا 52.
19
- حاجیان پور، حمید و علی کارانی مقدم (1389)، «شورش محمد خان بلوچ در سالهای1142ﻫ.ق تا1146ﻫ.ق:علل و پیامدها»،پژوهشهای تاریخی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه اصفهان، سال دوم، شماره 1، صص 45-31.
20
- حسینی فسائی، میرزا حسن (1378)، فارسنامه ناصری، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسائی، ج 1، چ 2، تهران: امیرکبیر.
21
- حزین لاهیجی، محمدعلی (1377)، رسائل حزین لاهیجی، به کوشش: علی اوجبی، ناصر باقری، اسکندر اسفندیاری، چ 1، تهران: آینه میراث.
22
- راوندی، مرتضی (1382)، تاریخ اجتماعی ایران (جلد4 بخش 2)، چ 2، تهران: نگاه.
23
- رحیملو، یوسف، (1369)، «نگاهی به مسأله تبار در خاندانهای پادشاهی ایران»، نشریه جستارهای ادبی، شماره 90 و 91، صص 611-594.
24
- سفرنامههای ونیزیان در ایران (شش سفرنامه)، ترجمه منوچهر امیری، چ 1، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
25
- سردادور، ابوتراب (1389)، تاریخ نظامی- سیاسی دوران نادر شاه افشار، چ 1، تهران: نگارستان.
26
- سومر، فاروق (1371)، نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی، ترجمه احسان اشراقی، محمدتقی امامی، چ 1، تهران: نشر گسترده.
27
- سیف، احمد، (1373)، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، چ 1، تهران: نشر چشمه.
28
- سیوری، راجر.م (1382)، تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی (مجموعه مقالات)، ترجمه عباسقلی غفاری فرد، محمد باقر آرام، چ 1، تهران: امیرکبیر.
29
- ــــــــــــــ (1389)، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چ 19، تهران: نشر مرکز.
30
- شعبانی، رضا، (شهریور 1349)، «سیاست مذهبی نادر شاه افشار»،مجله وحید، شماره 81، صص 1132 تا 1156.
31
- ـــــــــــ (1373)، تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه، چ 1، تهران: قومس.
32
- ـــــــــــ (1378)، مختصر تاریخ ایران در دورههای افشاریه و زندیه، چ 1، تهران: سخن.
33
- ـــــــــــ (1384)، گزارش زندگی، به کوشش هارون و هومن، چ 1، تهران: نشر پانیذ.
34
- ــــــــــ (1386)، تاریخ تحولات سیاسی- اجتماعی ایران در دورههای افشاریه و زندیه، چ 7، تهران: سمت.
35
- شوشتری، سید عبدالله (1343ق)، تذکره شوشتر، تصحیح خان بهادر مولی بخش و محمد هدایت حسن، کلکته هند: بینا.
36
- صفوی خطایی، شاه اسماعیل اول (1380)، کلیات دیوان شاه اسماعیل خطایی، تحقیق و تصحیح میرزه رسول اسماعیل زاده، چ 1، تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
37
- عبداللهی، نوراله و علی اکبر کجباف (بهار و تابستان 1392)، «مشروعیت صفویان، پادشاهی نادر»، دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، شماره 6، سال سوم، صص 138تا 117.
38
- عبدی، زهرا (1394)، «اندیشه تقریب شیعه و سنی: سیاست سنی گرایی نادر شاه»، فصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، سال یازدهم، شماره 41، صص 33 تا 45.
39
- فاروقی، فواد (1378)، مروری بر سرنوشت انسان در تاریخ ایران، چ 2، تهران: انتشارات عطایی.
40
- فرخی، حسین، (مردادماه 1386)، «حل مسأله مشروعیت قدرت در ایران باستان»، مجله حافظ، شماره 43، صص 12 تا 11.
41
- فلسفی، نصرالله (1347)، چند مقاله تاریخی و ادبی، چ 1، تهران: انتشارات وحید.
42
- فلور، ویلم (1365)، بر افتادن صفویان و برآمدن محمود افغان، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
43
- ــــــــــ (1368)، حکومت نادر شاه به روایت منابع هلندی، ابوالقاسم سری، چ1، تهران: توس.
44
- ـــــــــ (1371)، صنعتی شدن ایران و شورش شیخ احمد مدنی، ترجمه ابوالقاسم سری، چ1، تهران: توس.
45
- قزوینی، ابوالحسن بن ابراهیم، (1367)، فوایدالصفویه، تصحیح مریم میراحمدی، چ 1، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
46
- قدیمی قیداری، عباس (پاییز و زمستان 1390)، «درآمدی بر موانع و دشواریهای تاریخ نویسی در ایران با تأکید بر عصر قاجار»، دو فصلنامه تاریخنگری و تاریخنگاری، شماره 8، سال 21، صص 13 تا 205.
47
- کاتوزیان، همایون و حمید احمدی (مرداد و شهریور 1383)، «مشروعیت سیاسی و پایگاه اجتماعی رضا شاه» نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شمارههای 203 و 204، صص 96 تا 113.
48
- کسرایی، محمد سالار، (1389)، «فرمانروایی توأمان:حکومت و مشروعیت در ایران باستان»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 2، صص 208 تا 189.
49
- کشمیری، عبدالکریم (1970)، بیان واقع، به تصحیح و تحقیق داکرکی- بی نسیم، چ 1، لاهور پاکستان: اداره تحقیقات پاکستان، دانشگاه پنجاب لاهور.
50
- کویین، شعله آلیسیا، (1379)، «رویاهای شیخ صفی الدین و تاریخ نوشتههای صفوی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 37 و 38، صص 64 تا 75.
51
- ــــــــــــــــ (1387)، تاریخ نویسی در روزگار فرمانروایی شاه عباس صفوی، ترجمه منصور صفت گل، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
52
- گاتوغی گوس، ابراهام (1330)، منتخباتی از یادداشتهای ابراهام گاتوغی گوس، ترجمه استیفان هانانیان، عبدالحسین سپنتا، بیجا: نشریه روزنامه سپنتا، چاپخانه حبل المتین.
53
- گلپینارلی، عبدالباقی (1384)، «قزلباش»، مجله فرهنگ، ترجمه وهاب ولی، ش 1، صص 169 تا 184.
54
- گر، تد رابرت (1377)، چرا انسانها شورش میکنند؟، ترجمه علی مرشدی زاده، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
55
- لاکهارت، لارنس (1331)، نادرشاه، ترجمه و اقتباس مشفق همدانی، تهران: چاپخانه شرق.
56
- لاکهارت، لارنس و غلامرضا افشار نادری (1384)، نادر شاه آخرین کشور گشای آسیا، ترجمه اسماعیل افشار نادری، چ 3، تهران: دستان.
57
- متی، رودی (1393)، ایران در بحران، زوال صفویه و سقوط اصفهان، ترجمه حسن افشار، چ 2، تهران: نشر مرکز.
58
- محمدی، ذکرالله و محمد بیطرفان (بهار 1391)، «انتقال و تحویل اندیشه سیاسی فره ایزدی از ایران باستان به ایران اسلامی»، مجله سخن تاریخ، شماره 16، صص 3 تا 36.
59
- مخبر دزفولی، فهیمه(1384)، «ترکان از شمنسیم تا اسلام»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، ش 1، صص 49 تا 61.
60
- مروی وزیر مرو، محمدکاظم (1364)، عالم آرای نادری، به تصحیح: محمد امین ریاحی، 3 جلد، چ 1، تهران: کتابفروشی زوار.
61
- مزاوی، میشل م. (1388)، پیدایش دولت صفوی، ترجمه یعقوب آژند، چ 2، تهران: نشر گستره.
62
- مقتدر، غلامحسین (1383)، نبردهای بزرگ نادرشاه، چ 1، تهران: دنیای کتاب.
63
- مینورسکی، و. (1363)، تاریخچه نادرشاه، ترجمه رشید یاسمی، چ 3، بیجا: کتابهای سیمرغ.
64
- نصیری، محمدرضا (1364)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران «دوره افشاریه»، چ1، گیلان: انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفر مرکزی جهاد دانشگاهی.
65
- نوایی، عبدالحسین (1368)، نادرشاه و بازماندگانش، چ 1، تهران: انتشارات زرین.
66
- نویسنده ناشناس، (1376)، حدیث نادرشاهی، تصحیح، تحشیه و تعلیقات رضا شعبانی، چ2، تهران: بعثت.
67
- نویسنده گمنام (1349)، عالم آرای شاه اسماعیل، تصحیح و تعلیق اصغر منتظری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
68
- وبر، ماکس (1393)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد و مصطفی عمادزاده، چ 3، تهران: سمت.
69
- هوشنگ مهدوی، عبدالرضا(1386)، «تجاوزهای پی درپی روسیه به ایران پیش از جنگهای ایران و روس»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 235 و 236، صص 62 تا 73.
70
- هنوی، جونس (1346)، زندگی نادر شاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
71
- ــــــــــــ (1367)، هجوم افغان و زوال دولت صفوی، اسماعیل دولتشاهی، تهران: یزدان.
72
- یاشار اجاق، احمد (پاییز 1385)، «از عصیان باباییان تا قزلباشگری،نگاهی به تاریخ ظهور و رشد علویان در آناتولی»، فصلنامه تاریخ اسلام، ترجمهی شهاب ولی، شماره 27، صص 159-182.
73
- یوسف جمالی، محمدکریم؛ علی اصغر حبیبی نوده (1390)، «ناهمخوانی رفتارهای شاه اسماعیل اول با مذهب تشیع»، مجله پژوهشنامه تاریخ، سال هفتم، ش 25، صص159 تا 173.
74
- Firudin oglu Nagiyev (1997), Qizilbaşliq haqqinda, Baki: ƏbilƏv, Zeynalov naşriyyati.
75
- Yilmaz, Orhan, “Alevilikte eski Turk dini (Goktanri hnanci), ve şamanizmin etkileri”, akademik Tarih ve Dusunce Dergisi, Cilt:1, sayi: 4, (2014), pp1-13.
76
- Sevinç, Tahir, “Nadirşahin 1738-1739 Hindistan Seferi ve Sonuçlari” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi: 24, 2011.
77
- Mahmud- Nadir șah mektuplașmalari, 3Numarali Name- I Humayün Deftari, (2014), Istanbul, Bșbakanlik Devlet Arșivleri Genel Mudurluğlü Osmanli Arșivi Daire Bașbanliği.
78
- ERDOĞAN, Aysel, “İSLAMİYET’TEN ÖNCE TÜRK DEVLETLERİNDE MECLİS ANLAYIŞI: TOY, KENGEŞ, KURULTAY ÖRNEĞİ”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, (2014), Sayfa: 39-52.
79
ORIGINAL_ARTICLE
بینش و روش محمد کاظم مروی در تاریخنگاری عالمآرای نادری
در قلمرو تاریخنگاری و نقد تاریخی توجه به بینش و روش مورخ امری ضروری است. بینش و روش در تاریخنگاری دو مقوله تفکیکناپذیر و مرتبط با یکدیگرند. شناخت مورخ و اثر تاریخنگارانهی او مبنای شناخت زمانه اوست و فهم متون تاریخنگارانه در هر عصری مستلزم شناخت عناصر روشی و بینش حاکم بر متن تاریخی است.
نوشتار حاضر بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی به بررسی بینش و روش مروی، نویسنده عالم آرای نادری، اختصاص دارد. این اثر یکی از منابع تاریخنگاری سلسلهای عصر افشاریه است. در واکاوی بینش مروی در تاریخ عالم آرای نادری به گرایشها و باورهای مورخ در چند محور مشیتگرایی، اعتقادات، نخبهگرایی و بینش انتقادی پرداخته شده است. در بررسی روش مروی نیز، مؤلفههایی که در مباحث روششناختی مدنظر قرار میگیرد، نظیر تحلیل ویژگیهای سبکی، منابع مورد استفاده و عواملی از این دست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. دستاوردهای این پژوهش نشان میدهد که در نگارش عالم آرای نادری، عواملی چون موقعیت اجتماعی و گرایشهای فردی مؤلف در کنار ویژگیهای زبانی و بافت موقعیتی زمانه بر بینش و روش تاریخنگارانهی متون این عصر تأثیر گذارده است.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_7189_f0b639e085e2a7e5c0146d4a71b9041b.pdf
2017-09-23
177
199
محمد کاظم مروی
تاریخ عالم آرای نادری
تاریخنگاری
بینش
روش
اکرم
ناصری
akram_naseri@yahoo.com
1
مدرس دانشگاه بیرجند
LEAD_AUTHOR
عباس
سرافرازی
absarafrazi@yahoo.com
2
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
زهرا
علیزاده بیرجندی
zalizadebirjandi@birjand.ac.ir
3
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بیرجند.
AUTHOR
- آبوزرن، برایان (1389)، چگونه زندگینامه بنویسیم، ترجمه محسن سلیمانی، تهران، سوره مهر.
1
- آرام، محمدباقر (1386)، اندیشه تاریخنگاریصفوی، تهران، امیرکبیر.
2
- آقاجری، هاشم؛ زرگرینژاد، غلامحسین (1380)، تأملاتی در علم تاریخ و تاریخنگاری اسلامی، تهران، نقشجهان.
3
- آوری، پیتر (1387)، تاریخ ایران، از نادرشاه تا زندیه، تهران، مهتاب.
4
- اسکینر، کوئنتین (1380)، ماکیاولی، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران، طرح نو.
5
- بارت، رولان (1373)، «گفتار تاریخی»، ارغنون، ترجمه فضلالله پاکزاد، ش4، س1، زمستان، 161-135.
6
- بهار، محمدتقی (1380)، سبکشناسی بهار، به اهتمام ابوطالب میرعابدینی، تهران، توس.
7
- ترکمان، اسکندربیگ (1350)، تاریخعالم آرایعباسی، تهران، امیرکبیر.
8
- خنجیاصفهانی، فضلالله (1382)، تاریخعالم آرایامینی، به کوشش محمداکبرعشیق، تهران، میراث مکتوب.
9
- رزمجو، حسین (1374)، انواع ادبی، مشهد، آستان قدس رضوی.
10
- رستگار فسایی، منصور (1380)، انواع نثرفارسی، تهران، سمت.
11
- زرینکوب، عبدالحسین (1370)، تاریخ درترازو، تهران، امیرکبیر.
12
- ساروخانی، باقر (1375)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی.
13
- شرفی، محبوبه (1392)، «بازتاب اندیشه مشیت الهی در تاریخنگاری ایلخانی»، جستارهای تاریخی، ش2، س4، پاییز، 69-91.
14
- شکوری، ابوالفضل (1380)، درآمدی بر تاریخنگری و تاریخنگاری مسلمانان، قم، تبلیغات اسلامی.
15
- شمیسا، سیروس (1377)، سبکشناسی بهار، تهران، میترا.
16
- صفا، ذبیحالله (1352)، تاریخ ادبیات ایران، تهران، فردوس.
17
- صفتگل، منصور (1379)، «مقدمهای بر منبعشناسی پژوهش در عصر صفوی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 37، س4، آذر، 17-25.
18
- غفاریجاهد، مریم (1389)، «طلوع و غروب نادرشاه»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش147، مرداد، 101-104.
19
- فلور، ویلم (1365)، برافتادن صفویان، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، توس.
20
- قائمی، علی (1372)، روش تحقیق، تهران، انتشارات امیری.
21
- کارلایل، توماس (1367)، قهرمانپرستی و قهرمانی در تاریخ، تهران، نشر علمی.
22
- کویین، شعله (1387)، تاریحنویسی در روزگار صفوی، ترجمه منصور صفتگل، تهران، دانشگاه تهران.
23
- مجتبایی، فتح الله (1352)، شاهی آرمانی، تهران، انجمن فرهنگ ایران.
24
- مروی، محمدکاظم (1374)، تاریخ عالم آرای نادری، به تصحیح محمد امین ریاحی، تهران، نشر علمی.
25
- مستوفی، حمدالله (1375)، تاریخ گزیده، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
26
- مفتخری، حسین (1387)، «پارادایمهای روششناختی مؤثر بر پژوهشهای تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش122، 4-13.
27
- ملائیتوانی، علیرضا (1386)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران، نشر نی.
28
- ملائیتوانی، علیرضا (1388)، «اصول و مبانی سرگذشتنگاری»، تاریخنگری و تاریخنگاری، س19، ش3 ،141-165.
29
- مؤتمن، زینالعابدین (1371)، تحول شعر فارسی، تهران، کتابخانه طهوری.
30
- میرجعفری، حسین (1386)، تاریخنگاری و تحولات آن در ایران و جهان، تهران، دانشگاه پیام نور.
31
- نوروزی، فرشید (1385)، «میراث تاریخنگاری عصر صفوی»، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، ش10، تابستان، 115-136.
32
- همدانی، رشیدالدین فضلالله (1373)، جامعالتواریخ، به کوشش بهمن کریمی، تهران، اقبال.
33
- Tucker Ernest (1993), Explaining Nadir Shah: Kingship and Royal Legitimacy in Muhammad Kazim Marvi's"Tārīkh-i 'ālam-ārā-yi Nādirī", Iranian Studies,Vol. 26, No. 1/2 (Winter – Spring), 95-117.
34
Axworthy Michael (2007), The Army of Nader Shah, Iranian Studies, Vol. 40, No. 635-646
35