%0 Journal Article %T ملاحظاتی در تاریخ کودکی عصر صفوی %J فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام %I دانشگاه تبریز %Z 2251757X %A شهیدانی, شهاب %A اصلاحی, متین سادات %A اصلاحی, مهشید سادات %D 2021 %\ 03/21/2021 %V 12 %N 26 %P 111-147 %! ملاحظاتی در تاریخ کودکی عصر صفوی %K صفویان %K کودک %K دربار %K شاهزادگان %K ایران %R 10.22034/jiiph.2021.12969 %X ترسیم ابعاد دنیای کودکان در دورۀ صفوی، همچون تاریخ زنان، اغلب در ارتباط با وقایع دربار و بزرگان ثبت و ضبط شده است. منابع تاریخی از جمله گزارش‌های سیاحان و سفرنامه‌نویسان در خصوص تاریخ کودکان عصر صفوی از جمله تعریف دقیق این دوره، حدودوثغور سنّی و تمام ویژگی‌های کودکان، استقلال کافی را ندارد اما به‌کرّات به مزایا و معایب کودکان دربار اعم از شاهزادگان و سایر کودکان وابستگان به دربار اشاره کرده‌اند. بااین‌حال اشارات پراکنده تا حدودی تکافوی چهره‌نمایی از حیات اجتماعی کودکان عامه و غیردرباری را نیز نشان داده است. این مقاله ضمن توجه به اهمیت تاریخ کودکی، تلاش می‌کند تا به این سؤال پاسخ دهد که مزایا و بلایای تاریخ کودکان دربارِ صفوی چگونه رقم خورده است؟ و نیز کیفیت حیات اجتماعی کودکان غیر‌دربار چگونه بوده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد کودکان دربار در نوع شاهزادگان اگرچه از نظام ‌تعلیم‌وتربیت پیشرفته و مناسبی برخوردار بوده‌اند اما در روند بحران جانشینی و کشمکش‌های خونین و نیز از نیمۀ دوم عصر صفویان با قرار گرفتن در چنبرۀ ‌حرم‌سرا، دچار بحران و آسیب جدی شده‌اند که اغلب منجر به قتل، مقطوع‌النسلی و کوری کودکان می‌شد و در واقع تربیت کودکی ‌آن‌ها مغایر با تربیت سیاسی و امور مملکت‌داری بود. مصائب کودکان وابسته به دربار از جمله غلام‌بچه‌ها، کالای جنسی شدن و اعتیاد ‌آن‌ها بوده است. در نوع کودکان ‌غیردرباری اگرچه تاحدودی اشتراکاتی از جمله در ‌تعلیم‌وتربیت، متون درسی و مذهبی با کودکان دربار داشته‌اند اما مخاطرات بیماری، جنگ و قحطی و تجاوز جنسی ‌آن‌ها را تهدید می‌نمود. در عوض این کودکان از آزادی، فعالیت و روابط اجتماعی بیشتری برخوردار بوده‌اند. روش پژوهش در این مقاله کتابخانه‌ای و مبتنی بر تحلیل تاریخی است. %U https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_12969_04822bdb608471079a4133190641cccd.pdf