per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
0
0
3397
Research Paper
مقدمه
-
-
-
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_3397_87e83529016fe9b5d36e4d2810885f5f.pdf
-
-
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
1
22
1926
Research Paper
نقش اقلیتهای دینی در حیات اقتصادی عهد آل بویه
The Role of Religious Minorities in Economic Life in Albuyed Era
فاطمه اروجی
forouji@tabrizu.ac.ir
1
ناصر صدقی
sedghi@tabrizu.ac.ir
2
اکبر کاظم زاده
journal.iiphistory@tabrizu.ac.ir
3
استادیار تاریخ دانشگاه تبریز
دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تبریز
چکیده در مقاله حاضر تلاش میشود زمینه مشارکت و سهم اقلیتهای دینی مسیحی، یهودی، زرتشتی و صابئی در فعالیتهای اقتصادی این دوره در ابعاد تجارت و بازرگانی، مالکیت و زمینداری و صناعت و حرفههای کارگاهی نشان داده شود. با توجه به سیاست تساهل و تسامح دینی امرای آل بویه نسبت به اقلیتهای دینی، به نظر میرسد، نقش و جایگاه و میزان مشارکت و کامیابی اقلیتهای دینی در این عرصه، نسبت به دورههای قبل و بعد این دوره، مطلوب بوده باشد. به طوری که برخی از آنها توانستند با تشویق و حمایت امرا و وزرای آل بویه در بخشهای مختلف، از جمله عرصه اقتصادی، نقش و مشارکت داشته باشند. بررسیها نشان داد که عرصه فعالیتهای اقتصادی اقلیتهای دینی غیر مسلمان در این دوره یکسان نبوده و هر یک در ارتباط با شرایط تاریخی و موقعیت اجتماعی که داشتند در زمینههای متفاوت فعال بودند. یهودیان و مسیحیان، بیشتر در شهرها اقامت داشتند و در زمینههایی چون کسب و تجارت، فعالیتهای پیشهوری و صرافی، رسیدگی به امور مالیاتی و حسابرسیهای مالی مربوط به تجارت و بازرگانی از طرف حکومت فعالیت میکردند. در حالیکه زرتشتیان به عنوان بازماندگان جامعه دینی ایران قبل از اسلام به علت اقامت در ایالات و نواحی و به جهت همان نقش و جایگاهی که در عرصه مالکیت و زمینداری داشتند، بیشتر در فعالیتهای اقتصادی مرتبط با ملک و زمین و رسیدگی به امور مالیاتی مربوط به چنین عرصهای از طرف حکومت مشارکت داشتند. در حالی که صابئیان در حرفههای مربوط به صناعت و پیشههای کارگاهی چون کارهای دستی و هنرهای ظریف مربوط به ساخت زیور آلات طلا و نقره زنانه و مردانه، فلزکاری و میناکاری اشتغال داشتند، و به نوعی حاملان و گسترش دهندگان چنین صنایع و هنرهایی در جامعه اسلامی بودند.
Abstract The purpose of this paper is to study the role of religious minorities in economic life. Therefore, in the present paper We concentration some parts of it and picture the partnership and share of religious minorities like Christians, Jews, Zoroastrians and Sabyy in economic activities of this era in the terms of business, land lording, industry and professional workshop. The data collected in this study through a library based description and analysis. The findings are based on data derived from different sources. Result show that the economic activities of non-Muslims religious minorities didn't kept the same and each of them was active in different fields associating with historical and social circumstances. The Jews and Christians were mostly resident of cities, and participated in some fields such as business, exchange, State Tax, financial audit related to trade of government sector. The Zoroastrian as survivors of religious community of Iran participated in economic of properties and land lording. The Sabayyan were employed in jobs such as industry, crafts and fine art like jewels and silver ornaments of men and women, and also in metallurgy and enameling, and they were somehow carriers and developers of such industries and arts in the Islamic community.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1926_ddfa51d8396278343fae1667e2d4e832.pdf
واژههای کلیدی: آل بویه
مسیحیان
یهودیان
زرتشتیان
صابئیان
فعالیتهای اقتصادی
Keywords: Buwayhid
Christians
Jews
Zoroastrians
Sabyyan
Sconomic activities
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
23
43
1927
Research Paper
بازتاب مذهب گیلان عصر صفوی در اسناد خان احمد گیلانی
عباس پناهی
ab.panahi76@gmail.com
1
استادیار تاریخ گروه گیلان شناسی دانشگاه گیلان
چکیده اسناد و مکتوبات پیوسته در ردیف منابع اصیل و مستند در پژوهشهای تاریخی به شمار میروند و اطلاعات قابل توجهی در عرصة تاریخ و فرهنگ در اختیار پژوهشگران قرار میدهند. در پژوهشهایی که به عصر صفویه اختصاص یافته است، تاریخ نگاری مبتنی بر مکتوبات از پشتوانههای مهم اطلاعات این دوره به شمار میروند؛ اسناد و منشاتی که از حاکمان محلی این مناطق باقی مانده است در شمار گنجینههای مهم تاریخی و فکری این دوره است. در بین این مجموعهها؛ نامههای خان احمد خان گیلانی به عنوان مدارکی اصیل و مستند از حوادث گیلانِ عصر صفویه محسوب شده و حاوی اطلاعات سودمندی دربارهی تاریخ صفویه و گیلان، بویژه در نیمهی دوم قرن دهم ﻫ.ق به شمار میرود. خان احمد خان گیلانی از حاکمان حکومت محلی آل کیا در گیلان مقارن با پادشاهی شاه عباس اول صفوی بود. در پژوهش حاضر این پرسش مطرح است، با توجه به شواهد و قراین موجود، اندیشة مذهبی حاکم بر ایران دوران صفویه چه تأثیری در رویکرد مذهبی خان احمد خان گیلانی و مذهب رایج در گیلان داشت؟ با توجه به شواهد موجود که در پژوهش حاضر اساس قرار گرفته است، میتوان گفت رویکرد مذهبی خان احمد خان نیز در راستای سیاست مذهبی صفویه بوده و حاکم مورد نظر در زدودن آثار زیدی گری و جایگزین ساختن شیعة امامی در گیلان تلاش زیادی نمود. روش پژوهش در تحقیق حاضر توصیفی، تحلیلی و با تکیه بر اسناد خان احمد گیلانی در منشات وی صورت میپذیرد. نگارنده قصد دارد تا با رویکردی تحلیلی دگرگونیهای مذهبی حاکمان و مردم گیلان را در این دوره مورد پژوهش قرار دهد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1927_a18b44b54a1a8837e17638ce29ca8963.pdf
واژههای کلیدی: خان احمد خان گیلانی
گیلان
اسناد
رویکرد مذهبی
صفویه
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
45
68
1928
Research Paper
بررسی و تبیین عوامل مؤثر در شیوع قحطی سالهای 1320 تا 1324 ش و اقدامات دولت در کاهش آثار مخرب آن
مرتضی دهقاننژاد
mdehgannejad@yahoo.com
1
الهام لطفی
lotfie2000@yahoo.com
2
دانشیار تاریخ دانشگاه اصفهان
دانش آموخته کارشناسیارشد تاریخ ایران دانشگاه اصفهان
چکیده کشیده شدن دامنه جنگجهانیدوم به ایران و ورود قوای متفقین در سحرگاه سوم شهریور1320به کشور، پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فراوانی برای مردم ایران در برداشت. مشکلاتی مانند ناامنی، قحطی، شیوع بیماریهای مختلف از نتایج بارز اشغال ایران بودند در این وضعیت، قحطی به عنوان مهمترین عامل چنان گسترش یافت که مردم حتی قادر به تهیه قوت لایموت نیز نبودند و بسیاری از مردم در اثر گرسنگی جان خود را از دست میدادند. مهمترین علل بروز قحطی در سالهای جنگجهانیدوم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، به حضور نیروهای بیگانه بازمیگشت. سوال اصلی پژوهش پیشرو این است که جنگجهانیدوم در بروز قحطی ایران چه تأثیری داشت؟ بهنظر میرسد جنگجهانیدوم نهتنها زمینة ایجاد قحطی را فراهم کرده بود، بلکه در پارهای از مواقع عوامل اصلی بروز قحطی را تشدید میکرد. حال این پژوهش میکوشد با استفاده از روش توصیفیتحلیلی و با استناد به اسناد و روزنامههای آن زمان، عوامل مؤثر در بروز و تشدید را دستهبندی و بررسی و تبیین کند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1928_d8c065ec59e05e9836b9f6ead6dc4cde.pdf
کلید واژه: جنگجهانیدوم
قحطی
احتکار
قاچاق
ناامنی
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
69
90
1929
Research Paper
مجلس اول شورای ملی و رویارویی با حکام و متنفذین محلی
محمد سلماسی زاده
msalmasizadeh@tabrizu.ac.ir
1
محمد امین نژد نجفیان
najafian65@@yahoo.com
2
دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
چکیده تأسیس مجلس شورای ملی ایران از مهمترین ثمرات انقلاب مشروطه بوده است. بیتردید شناخت سمتگیریها و رویکرد اساسی این مجلس بدون توجه به نحوه مناسبات آن با حکام و نیروهای بانفوذ محلی، ناقص خواهد بود. اساساً درتاریخ ایران حکومت ایالات از مهمترین مناصب دولتی بودهاست. همچنین در این دوره خاص غالب حکام که به شیوه دوره دیرین استبداد خو گرفته بودند، نسبت به مجلس نظر مساعدی نداشتند و به عنوان بخش مهمی از جبهه استبداد داخلی عمل میکردند. محمد علی شاه هم به یاری حکام در ایالات چشم طمع داشت تا از بسط مشروطه در نقاط مختلف کشور جلوگیری شود. از جمله اقدامات اصلاحی مجلس اول در این راستا این بود که حکام با نظر مجلس تعیین شده و تحت چارچوبهای قانونی کار نمایند که به صورت تدوین قانون تشکیلات ایالات و ولایات و دستور العمل حکام متبلور شد. در اینجا بر موضوع رویارویی مجلس با حکام و منتفذین مستبد توجه شده که در واقع مکمل تصویب این قانون بوده است. با تلاشهای مجلس اول دست حکام استبداد تا حد زیادی از کارها قطع شد، از جمله میتوان به خلع ظل السلطان از حکومت اصفهان و آصف الدوله از حکومت خراسان اشاره کرد. همچنین سردار منصور از رشت، حاج آقامحسن از اراک، سپهدار خلعتبری از تنکابن، حاج میرزا حسن و امام جمعه از تبریز، با کوشش مجلس دست تجاوزشان قطع شد. رحیم خان چلبیانلو و سالار مفخم بجنوردی هم از جمله افراد منتفذی بودند که با نفوذ مجلس بازداشت شدند. هرچند که در برخی موارد هم مجلس چندان موفق نبود، مانند برخورد با قوام الملک شیرازی که به خاطر ساختار خاص ایلی فارس و اوضاع پرآشوب آن ایالت و ریشه داری خاندان قوام در آنجا میبود.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1929_ab17bde6684098b37cea95c20f6821e3.pdf
واژههای کلیدی: مشروطه
مجلس اول شورای ملی ایران
جبهه استبداد
حکام و متنفذین محلی
قانون
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
91
115
1930
Research Paper
بررسی و تحلیل تاریخی حضور و فعالیت میسیونرهای مسیحی
از سقوط صفویه تا برآمدن قاجار
شهاب شهیدانی
sh.shahab @ yahoo.com
1
سید احمد عقیلی
seyedahmad.aghili @ yahoo.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه خرم آباد
استادیار تاریخ دانشگاه سیستان وبلوچستان
چکیده فعالیت مبلغان مسیحی در ایران سابقهای بس طولانی دارد. از آنجا که مسیحیت در ذات خود آئینی تبلیغی است، کشیشان مسیحی اروپایی از همان سدههای نخستین شکلگیری نهاد کلیسا و با حمایت پاپ، تبلیغ و موعظه در میان ملل دیگر رامجدانه پیگیری کردند و طی اعصار مختلف از دوره صفویه به بعد سعی فراوانی نمودند تا فعالیتهای تبلیغی را با اهداف سیاسی و اقتصادی همراه کنند. از آنجاکه امپراطوری عثمانی حائل میان ایران و اروپا و در عین حال دشمن مشترک هر دو بود، لذا فعالیت کشیشان مسیحی اروپایی در راستای اهداف سیاسی مبارزه با عثمانی و پیگیری تبلیغ مسیحیت در ایران، روبه افزایش نهاد. براین عوامل باید به شرایط مساعد داخلی ایران، از جمله روحیه مهمان نوازی وسعه صدر ایرانیان در برخورد با ادیان دیگر اشاره کرد که شرایط مناسبی را برای حضور کشیشان مسیحی اروپایی در ایران فراهم نمود. ازمیان فرقههای متعدد مسیحی، پنج فرقه فعالیتهای تبلیغی و مأموریتهای سیاسی عمدهای را در ایران از عصر صفویه تا قاجار انجام دادند که عبارتند از فرقههای: کارملیت، دومینیکن، یسوعی، کاپوسن و آگوستین. از اواخر عصرصفوی سیاست عثمانی ستیزی سلاطین صفوی کاهش یافت و در نتیجه اقدامات کشیشان مسیحی با ناکامی مواجه گردید. این روند، به آرامی دردوره بعد از سقوط صفویه هم ادامه یافت. نقشههای بلندپروازانه مبلغان مسیحی برای تبلیغ در میان مسلمانان نه تنها موفقیتی در برنداشت بلکه باشکست مواجه گردید. جالب آنکه کشیشان مسیحی پس از سقوط صفویه موفقیت چندانی در جذب اقلیتهای مسیحی ایران از جمله ارامنه مسیحی، گرجیها، یهودیها و ... کسب نکردند. مهمتر آنکه اوضاع داخلی ایران در عصر جانشینان نادرشاه افشار سرشار از هرج و مرج و آشفتگی بود و فرصتی برای حضور مؤثر مبلغان مسیحی اروپایی در ایران باقی نمیگذاشت. کریم خان نیز در زمینه رونق حضور اروپاییان کوشید. اما دولتش مستعجل بود و آشوبهای داخلی و جدالهای متناوب جانشینان کریم خان باعث گردید تا فرقههای مختلف مسیحی اروپایی هر گونه تلاش دینی- سیاسی و اقتصادی را در ایران جایز ندانند و لذا شاهد رکود فعالیتهای آنان هستیم.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1930_84b16a5122528f75ed4837ad5c23779a.pdf
کلید واژهها: میسیونر
افشاریه
زندیه
کمپانی هندشرقی
پاپ
فرقههای مسیحی
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
117
138
1931
Research Paper
مشروعیت صفویان و پادشاهی نادر
نوراله عبداللهی
norollah59@yahoo.com
1
علیاکبر کجباف
aliakbarkajbaf@yahoo.co.uk
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دانشگاهاصفهان
دانشیار تاریخ دانشگاهاصفهان
چکیده در پی سقوط اصفهان توسط غلزاییهای قندهار در سال 1135 ﻫ.ق که به منزلة پایان قدرت سیاسی صفویان بود، سرداری از خراسان به نام نادر توانست با تکیه بر فراست ذاتی و ازهم گسیختگیسیاسی در جغرافیای پهناور ایران در کنار طهماسب دوم، بر رقبایداخلی و متخاصمان خارجی (افغانها، عثمانیها و روسها) غلبه و دگرباره حکومت صفویان را احیاء نماید. بیتردید، نادر علاقهای به احیاء مجدد حکومت ازهم گسیختة صفوی نداشت، بلکه مشروعیت صفویان شیعیمذهب و عدم پذیرش فرد گمنام که در باور تودههای ایرانی هر حرکتی را پس میزد، سردار افشار را به یک سیاستی دوگانه واداشت. بدین صورت که برای کسب مشروعیت به عنوان سردار شاه صفوی با دلیری و نظامیگری، ایران را از بحرانهای پیش رو نجات داده و کسب مقبولیت نمود و از سوییدیگر با یک دهه بسترسازی شرایط را برای انتقال نرم قدرت به افشاریه فراهم نمود؛ امّا دورة پادشاهی را با تندرویهایی در عرصة تقابل با فرهنگ مذهبی جامعه دنبال کرد. فرایند چنین نگرشی، غروب زود هنگام درخشش حکومت افشاری و دولت مستعجل است. در این تحقق پس از مقدمه، عوامل مشروعیت نظام صفوی, سقوط صفویه، بحران مشروعیت دورة نادر، عبور از مشروعیت صفوی و تکاپوهای جدید مشروعیت ساز نادر مورد بررسی قرار میگیرد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1931_35644f44696a937886a9b707e8031375.pdf
واژگان کلیدی: مشروعیت
صفویه
نادر
افشاریه
شیعه
روحانیون
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
139
165
1932
Research Paper
منصب تولیت و عوامل مؤثر بر عملکرد متولیان
آستان قدس رضوی در عصر قاجار
زهرا علیزاده بیرجندی
zalizadehbirjandi@birjand.ac.ir
1
اکرم ناصری
akram_naseri@yahoo.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه بیرجند
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده آستان قدس رضوی به عنوان یک قطب مذهبی مهم در مطالعات تاریخ ایران و تاریخ محلی خراسان جایگاه ویژهای دارد. در ساختار تشکیلاتی این نهادمذهبی، منصب تولیت بالاترین مقام به شمار میآید. در کنار این منصب، مناصب دیگری چون نایبالتولیه، قائم مقام التولیه و ناظرآستانه وجود دارد که صاحبان این مناصب، کارگزاران اصلی آستانهاند. آنچه مقرر است در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و دادههای تاریخی مورد بررسی قرار گیرد، واکاوی پیشینه منصب تولیت از آغاز تا پایان دوره قاجار، نحوهی انتصاب و کارکردهای منصب تولیت و تعاملات این منصب با والیان خراسان و حکومت مرکزی است. در انتها نیز عوامل مؤثر بر این منصب مورد تحلیل واقع شدهاند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1932_6eea138cb8cd77463ebdf97b6771ccf0.pdf
واژههای کلیدی: آستان قدس رضوی
منصب تولیت
نایبالتولیه
قاجار
مشهد
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
167
188
1933
Research Paper
واکنش و عملکرد قاجارها در تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی
قباد منصوربخت
ghobad.mansourbakht@gmail.com
1
محمد محمود هاشمی
alimhashemi31@yahoo.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامیدانشگاه شهید بهشتی
چکیده قاجاریه آخرین سلسلهای بودند که با اتکا به شمشیر مردان ایل به قدرت رسیدند، اما بر خلاف ایلات پیشین در مواجهه با مهمترین مسأله دوره حکومتشان یعنی ظهور مدعیان جدید قدرت، بدون جنگ و مقاومت تسلیم شدند. عجیبتر آنکه رجال و نخبگان قاجاری با همراه نشان دادن خود با سردار سپه، از انتقال قدرت و سلطنت به رقیب حمایت کردند. یافتههای این تحقیق بر پایه روش تبیین عقلانی نشان میدهد که در این زمان به دنبال اقدامات نصفه و نیمه در نوسازی نظامی، ایل قاجار دچار فروپاشی و از عرصه نظامی خارج شده بود. سلطنت نیز در جریان نهضت مشروطه (نوسازی سیاسی) به شدت تضعیف شد و فرماندهی کامل بر واحدهای نظامی مدرن را نیز از دست داد. وابستگان خاندان سلطنت به جای از دست دادن قدرت و ثروت از اولی دست شستند تا دومی را حفظ کنند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1933_db1c4f49f5fa2ad7fda03eb47af46043.pdf
واژگان کلیدی: نخبگان و رجال قاجاری
سلطنت قاجاریه
رضاخان
سلطنت پهلوی
per
دانشگاه تبریز
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2717-2902
2013-03-21
4
6
189
196
-
2016
Research Paper
Abstract
-
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_2016_0ce9e7b39dd0aead7c380f2153e35e00.pdf
-