رویکرد متفکران مسلمان ایران و روسیه به سیاست پان آسیائیسم ژاپن در اوایل قرن بیستم میلادی (مطالعه موردی عبدالرحیم طالبوف و عبدالرشید ابراهیم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

2 موسسه تاریخ و فرهنگ

چکیده

در اوایل قرن بیستم میلادی ژاپن به‌عنوان یک قدرت نظامی ‌و سیاسی شرقی وارد معادلات سیاسی جهان شد. این امر موجب شادی ملت‌های آسیایی شد، چرا که ظهور ژاپن را در راستای رستاخیز جدید آسیا تلقی می‌کردند. از طرف دیگر در خود ژاپن عده‌ای شعار آسیا برای آسیایی‌ها را طرح نمودند. حامیان این اندیشه، که عنوان «پان آسیائیسم» یافت، خواهان توجه ویژه‌ی ژاپن به آسیا و حمایت از ملت‌های آسیایی در مقابل تهدیدات غرب بودند. حوادثی که در پی‌آمد، در عمل اندیشه‌ی پان آسیائیسم را به حاشیه راند، چرا که ژاپن خود به استعمارگری جدید تبدیل شده بود. با این حال عده‌ای از متفکران مسلمان (در ایران و روسیه) هنوز به ژاپن اعتماد داشتند و امید دریافت یاری از این کشور را در سر می‌پروراندند. عده‌ای از متفکران مسلمان نیز به اسلام آوردن ژاپنی‌ها دل بسته بودند و شایعاتی چون تشرّف امپراتور ژاپن به اسلام در گوششان طنین زیبایی داشت.
انعکاس اندیشه‌ی پان آسیائیسم در میان مسلمانان موضوع این مقاله است. این تحقیق در نظر دارد با روش توصیفی- تحلیلی از طریق بررسی آرای دو تن از متفکران مسلمان (عبدالرحیم طالبوف از ایران و عبدالرشید ابراهیم از روسیه) نوع نگاه ملت‌های مسلمان به مساله‌ی پان آسیائیسم، بخصوص در ایران و امپراتوری روسیه، را بررسی نماید. یافته‌های تحقیق مؤید آن است که توجه متفکران مسلمان به سیاست پان آسیائیسم ژاپن برای بهره‌برداری از قدرتِ در حال طلوع ژاپن برای مهار توسعه‌طلبی دیگر قدرتهای استعمارگر، بخصوص روسیه و انگلستان، بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Approach of Muslim scholars of Iran and Russia to pan- Asianism Policy of Japan in the Early Twentieth Century (Case Study Abdul-Rahim Talibov and Abdul Rashid

نویسندگان [English]

  • sejjad hoseini 1
  • Ghaffar Abdollahi 2
2 Iran History and Culture Instute
چکیده [English]

In the early twentieth century Japan emerged as a military and political power of Asia into the world's political equations. It was a joy for Asian nations, because they saw the emergence of Japan as a new resurrection for Asia. On the other hand, some in Japan chanted "Asia for the Asians" slogan. Supporters of this idea, which was entitled "Pan –Asianism" called for special attention of Japan to Asia and the support of Asian nations against threats from the West. In the wake of events that, in practice took place, the idea of pan-Asianism marginalized, Because Japan became the new colonialism.
However, some Muslim scholars (In Iran and Russia) still had confidence in Japan and hoped to receive assistance from that country. Some Muslim scholars also believed to convert Japaneses to Islam, and some believed the rumors that Japanese Emperor had accepted Islam.
The idea of pan-Asianism and its reflection among Muslims is the subject of this paper. It wants to do this by studying the ideas and actions of two Muslim scholars (Abdul- Rahim Talibov from Iran and Abdul- Rashid Ibrahim from Russia). In addition this paper aims to study the Japanese propaganda activity in Asia and the reaction of Asian people to that masages

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pan- Asianism
  • Japan
  • Iran
  • Russia
  • Abdul-Rahim Talibov
  • Abdul- Rashid Ibrahim
-      آدمیت، فریدون (1363)، اندیشه‌های طالبوف تبریزی، تهران، انتشارات دماوند.
-      آشوری، داریوش (2535)، ایرانشناسی چیست؟ و چند مقاله دیگر، تهران، انتشارات آگاه.
-      براون، ادوارد (1387)، نامه‌هائی از تبریز، ترجمه: حسن جوادی، تهران، شرکت سهامی ‌انتشارات خوارزمی.
-      برون، ادوارد (بی تا)، انقلاب ایران، ترجمه: احمد پژوه، تهران، معرفت.
-      بیزلی، ویلیام جی. (1393)، ظهور ژاپن مدرن نگاهی به مشروطه‌ی ژاپنی، ترجمه: شهریار خواجیان، تهران، ققنوس.
-      تقی زاده، حسن (1322)، مقالات حسن تقی زاده، قسمت اول، 1322، از نشریات کتابخانه طهران .
-      - حاج سیاح (2536)، خاطرات حاج سیاح، به کوشش: حمید سیاح، تهران، امیر کبیر.
-      حائری، عبدالهادی (1387)، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر.
-      دولت آبادی، یحیی (1387)، حیات یحیی، تصحیح: مجتبی برزآبادی، جلد اول، تهران، انتشارات فردوس.
-      دهخدا، علی اکبر (1364)، مقالات دهخدا، جلد 2، به کوشش: محمد دبیر سیاقی، تهران، تیراژه.
-      رجب زاده، هاشم (1365)، تاریخ ژاپن از آغاز تا معاصر، تهران، نشر مولف.
-      رسول زاده، محمد امین (1387)، گزارشهایی از انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه: رحیم رئیس نیا، تهران، پردیس دانش و شیرازه.
-      رئیس نیا، رحیم (1385)، ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم، ج. اول، تهران، ستوده.
-      زنجانی، شیخ ابراهیم (1380)، خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی، به اهتمام: غلامحسین میرزا صالح،، تهران، کویر.
-      سپهر، مورخ الدوله (1362)، ایران در جنگ بزرگ 1918- 1914، تهران، نشر ادیب.
-      طالبوف، عبدالرحیم (2536)، کتاب احمد، تهران، انتشارات شبگیر.
-      طالبوف، عبدالرحیم (1357)، آزادی و سیاست، به کوشش: ایرج افشار، تهران، سحر.
-      طالبوف، عبدالرحیم (1347)، مسالک المحسنین،، تهران، شرکت سهامی‌کتابهای جیبی.
-      طالبوف، عبدالرحیم (1323 هجری قمری)، مسالک المحسنین، قاهره، شرکت سهامی‌کتابهای جیبی.
-   کازاما، آکی ئو (1380)، سفرنامه‌ی کازاما سفرنامه و خاطرات آکی ئو کازاما نخستین وزیر مختار ژاپن در ایران(1308 تا 1311 خورشیدی)، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
-      کازانتزاکیس، نیکوس (1379)، چین و ژاپن، ترجمه: محمد دهقانی، تهران، نشر آتیه.
-      کسروی، احمد (1388)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، نگاه.
-      گروارث، ارز مانلا رابرت (1393)، نبرد امپراتوری‌ها، ترجمه: پرویز دلیر پور، تهران، کویر.
-   ملک المورخین، عبدالحسین خان سپهر (1368)، مرآت الوقایع مظفری و یادداشتهای ملک المورخین؛ عبدالحسین خان سپهر، با تصحیحات: عبدالحسین نوائی، تهران، انتشارات زرین.
-      مخبرالسلطنه، حاج مهدیقلی هدایت (1385)، خاطرات و خطرات، تهران، زوار.
-      مخبرالسلطنه، حاج مهدیقلی هدایت (1368)، سفرنامه‌ی مکه، به کوشش: سید محمد دبیر سیاقی، تهران، تیراژه.
-      معزی، نجفقلی (بی تا)، ژاپن و راز کامیابی ژاپنی، بی جا، مهر آئین.
-      ناظم الاسلام کرمانی (1346)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام: سعیدی سیرجانی، بخش اول، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
-      نهرو، جواهر لعل (1386)، نگاهی به تاریخ جهان، ترجمه: محمود تفضلی، تهران، امیرکبیر.
-      ویشارد، جان (1363)، بیست سال در ایران، ترجمه: علی پیرنیا، موسسه انتشارات نوین، چاپ اول، بیجا.
-      روزنامه حبل المتین، شماره‌های مختلف.
مقالات فارسی:
-      افشار، ایرج (1330)، «طالب اف»، یغما، سال 4، شماره 5، صص 214 - 221.
-      رجب زاده، هاشم (تابستان 1375)، «ایران و خاورمیانه از نگاه ژاپنی‌ها»، مجله نامه فرهنگستان، شماره 8، صص 173-165.
-      رجب زاده، هاشم (زمستان 1379)، «میکادو نامه یا ستایش نامه‌ی ژاپن»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 39.
-      رجب زاده، هاشم (زمستان 1372)، «مسلمان شدنِ امپراتور ژاپن»، آینده، سال نوزدهم، شماره 10 تا 12.
-      شجری، رضا (تابستان 1387)، «تولد طالبوف و وکالت او بر پایه‌ی اسناد»، فصلنامه‌ی گنجینه‌ی اسناد، شماره 70.
−      Aydin, Cemil (2009), The Politics of Anti- Westernism in Asia, Visions of World Order in Pan- Islamic and Pan – Asian thought, New York, H-Soz-u-Kult.
−      Deveies, Kelly (2005), The Russo- Japanese War in Global Perspective, Lieden, Brill.
−      İbrahim, Abdürreşid(2015), Çoban Yıldızı Rusya İmparatorluğunda Müslümanlar, Hazırlayan: Seyfettin Erşahin, Ankara ,Ahmet Yesevi Üniversitesi.
−      Sattar, Sadia (2008), Old Friendships: Exploring the Historic Relationship Between Pan-Islamism and Japanese Pan- Asianism, University of Pittsburgh.
−      Sharabi , H. B. (1963), Governments and Politics of The Middle East In The Twentieth Century, London, D. Van Nostrand Company.
−      Vestre, Eskil O. (2011), Japan as an Emerging Multicultural Society Exploring Contemporary Minority Issues through The Case Of Muslim Immigrants, East Asian Studies, The university Of Oslo.