• صفحه اصلی
  • مرور
    • شماره جاری
    • بر اساس شماره‌های نشریه
    • بر اساس نویسندگان
    • بر اساس موضوعات
    • نمایه نویسندگان
    • نمایه کلیدواژه ها
  • اطلاعات نشریه
    • درباره نشریه
    • اهداف و چشم انداز
    • اعضای هیات تحریریه
    • همکاران دفتر نشریه
    • اصول اخلاقی انتشار مقاله
    • بانک ها و نمایه نامه ها
    • پیوندهای مفید
    • پرسش‌های متداول
    • فرایند پذیرش مقالات
    • اخبار و اعلانات
  • راهنمای نویسندگان
  • ارسال مقاله
  • داوران
  • تماس با ما
 
  • ورود به سامانه ▼
    • ورود به سامانه
    • ثبت نام در سامانه
  • English
صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
  • ذخیره رکوردها
  • |
  • نسخه قابل چاپ
  • |
  • توصیه به دوستان
  • |
  • ارجاع به این مقاله ارجاع به مقاله
    RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
  • |
  • اشتراک گذاری اشتراک گذاری
    CiteULike Mendeley Facebook Google LinkedIn Twitter Telegram
دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
مقالات آماده انتشار
شماره جاری
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 9 (1397)
شماره شماره 17
شماره شماره 16
دوره دوره 8 (1396)
دوره دوره 7 (1395)
دوره دوره 6 (1394)
دوره دوره 5 (1393)
دوره دوره 4 (1392)
دوره دوره 3 (1391)
دوره دوره 2 (1390)
دوره دوره 1 (1389)
فصیحی, سیمین, حسن زاده, اسماعیل, نوری امیرآبادی, مریم. (1397). بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵). دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام, 9(16), 137-182.
سیمین فصیحی; اسماعیل حسن زاده; مریم نوری امیرآبادی. "بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵)". دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام, 9, 16, 1397, 137-182.
فصیحی, سیمین, حسن زاده, اسماعیل, نوری امیرآبادی, مریم. (1397). 'بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵)', دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام, 9(16), pp. 137-182.
فصیحی, سیمین, حسن زاده, اسماعیل, نوری امیرآبادی, مریم. بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵). دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام, 1397; 9(16): 137-182.

بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵)

مقاله 6، دوره 9، شماره 16، بهار و تابستان 1397، صفحه 137-182  XML اصل مقاله (969 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
سیمین فصیحی 1؛ اسماعیل حسن زاده2؛ مریم نوری امیرآبادی3
1گروه تاریخ- دانشگاه الزهرا- تهران
2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا تهران
3گروه تاریخ- دانشگاه الزهرا- تهران
چکیده
این پژوهش تلاشی است در جهت روشن کردن شیوه‌های بازنمایی بحران آذربایجان در کاریکاتورهای نشریه تهران مصور که توسط گفتمان مدرنیسم پهلوی جهت تثبیت فهم و روایتی خاص از هویت ملی بکار گرفته شدند. برای تحلیل بیست و چهار کاریکاتور تهران مصور در فاصله زمانی شهریور 1324 تا آذر 1325 از روش نشانه شناسی اجتماعی بهره بردیم تا با مطالعه نظام‌های نشانه‌ای از جمله نمادها به درک واقعیت‌های عینی بحران آذربایجان و نگرش عمومی نسبت به آن دست یابیم. بررسی فرایند معنی‌دار شدن کاریکاتورها بر اساس سه فرانقش مهم بازنمودی، تعاملی و ترکیبی در رویکرد نشانه شناسی کرس و ون لیون نشان داد که گفتمان پهلوی آگاهانه با تقلید از نمادنگاری دوران انقلاب مشروطه و رضاشاهی به تثبیت آن بخش از مؤلفه‌های ایجابی هویت ملی پرداخت که وحدت ملی و امکان تجسم ایران به‌عنوان ملت واحد با مرزهای ثابت را فراهم می‌کرد. نمادهای قابل تصور و ملموس مانند نقشه، درخت، مادر وطن، تاریخ و شاهان پراقتدار و... در همین راستا بکار گرفته شدند. سکوت معنادار تهران مصور در خصوص نمادهای تمایزبخش قومی مانند زبان و قومیت و... با هدف انکار بحران در خودآگاهی عمومی نسبت به هویت جمعی برساخته‌ی ناسیونالیسم رسمی، انجام می‌شد. بهره‌گیری از نمادهایی دال بر توطئه، نفاق و صفات تمامیت خواهانه‌ی سران حزب توده و فرقه دموکرات به غیر سازی آنان کمک می‌کرد و مانع از آن بود تا فرقه اهداف خویش را سازگار با اصول مشروطیت و قانون اساسی جلوه دهد و یا به شیوه مشابه مرکز از شعارهای ناسیونالیستی جهت جلب حمایت و همدلی آزادی خواهان بهره گیرد. گفتمان جنسیت و خشونت در نمادنگاری کاریکاتورهای تهران مصور با تحریک غیرت ملی راه را برای عملیات سرکوبگرانه و نظامی در آذربایجان باز می‌کرد تا مفهوم اقتدار شاه و ارتش، ضامن استقلال و وحدت ملی کشور، تثبیت گردد.
کلیدواژه‌ها
کاریکاتور؛ نشانه شناسی اجتماعی؛ بحران آذربایجان؛ گفتمان ناسیونالیسم رسمی؛ فرقه دموکرات
مراجع

منابع

-      آذربایجان، 14/8/ 1320، ش2.

-      آذربایجان، 24/9/1320، ش13.

-      آذربایجان، 3/12/1320، ش31.

-      آذربایجان، اوقتیابر- نویابر، 1945، نمره 3-4.

-       آیینه غیب نما، 9رمضان 1325ق.

-       ایرانشهر، 1303، ش 5/6: 355.

-      ایران ما، 11/7/ 1324، ش 12.

-      بررسی‌های تاریخی، اسفند 1355، ش 67.

-      تهران مصور، 24/4/22، ش 18.

-      تهران مصور، 18/9/22، ش 37.

-      تهران مصور، 28/7/23، ش 78.

-      تهران مصور، 15/4/24، ش 113.

-      تهران مصور، 2/6/24، ش 120.

-      تهران مصور،30/6/24، ش 123.

-      تهران مصور، 6/7/24، ش 124.

-      تهران مصور، 27/7/24، ش 127.

-      تهران مصور، 23/9/24، ش 135.

-      تهران مصور، 14/10/24، ش 137.

-      تهران مصور، 28/10/24، ش 139.

-      تهران مصور، 5/11/24، ش 140.

-      تهران مصور، 19/11/24، ش 142.

-      تهران مصور، 17/12/24، ش 146.

-      تهران مصور، 23/1/25، ش 148.

-      تهران مصور، 20/2/25، ش 152.

-      تهران مصور، 3/3/25، ش 154.

-      تهران مصور، 17/3/25، ش 156.

-      تهران مصور، 28/4/25، ش 162.

-      تهران مصور، 29/6/25، ش 170.

-      تهران مصور، 5/7/25، ش 171.

-      تهران مصور، 19/7/25، ش 173.

-      تهران مصور، 15/9/25، ش 180.

-      تهران مصور، 22/9/25، ش 182.

-      فرنگستان، 1303، ش 5: 254.

-      فریاد، 1322، ش 21.

-      مردم، 19/10/24، ش 14.

-      مردم، 17/10/24، ش 12.

-      ناهید، 28 اسد 1303، ش 25.

-      هراز، 15/4/24، ش 18.

-      مشروح مذاکرات مجلس دوره 14، جلسات 134 و 142 و 148 و 149 و 150 و 176 و 178 و 181 و 183 و 162.

-      آبراهامیان، یروندا (بی‌تا)، «حزب توده و فرقه دمکرات»، ترجمه قدرت‌الله روشنی زعفرانلو، نشریه یغما، ش 32.

-      آبراهامیان، یرواند (1394)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی، محمد ابراهیم فتاحی، نشر نی، تهران.

-      آرامش، احمد و رائین، اسماعیل (1354)، هفت سال در زندان آریامهر، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

-      اتابکی، تورج (1376)، آذربایجان در ایران معاصر، ترجمه محمدکریم اشراق، نشر طوس، تهران.

-      اردبیلیان، لطفعلی (1981)، فداییلر آذربایجان خلقینین 21 آذر نهضتینده (1324-1325)، باکی، آذربایجان روزنامه سینین نشریه سی، مصحح محمد قوامی www.achiq.info .

-      بابک معین، مرتضی (پاییز 1388)، «خوانش گفتمان کاریکاتور بر اساس طرحواره تنشی»، فصلنامه پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شماره 14.

-      بولارد، سرریدر (1363)، شترها باید بروند، ترجمه حسین ابوترابیان،‌ نشر نو، تهران.

-      پیشه‌وری، جعفر (1377)، آخرین سنگر آزادی، به کوشش رحیم رییس نیل، تهران، مؤسسه نشر و پژوهش شیرازه.

-      پیشه‌وری، جعفر، خاطرات، ترجمه حاتملوی، به نقل از سایت آچیق سؤز، ارگان سازمان «جنبش فدرال دمکرات آذربایجان».

-      تاجیک، محمدرضا (1383)، روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران، فرهنگ گفتمان.

-      تفرشی، مجید (پاییز و زمستان 1370)، «گزارشی از فروش روزانه نشریات در تهران (اسفند 1323- اردیبهشت 1324)»، گنجینه اسناد.

-      جزنی، بیژن (بی‌تا)، تاریخ سی ساله ایران، بی‌جا، بی‌نا.

-      چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران، سوره مهر.

-      حسن زاده، اسماعیل (1386)، «هویت ملی در شعارهای انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات ملی، 31، سال هشتم، شماره3.

-      حسنلی، جمیل (1383)، فراز و فرود فرقه دموکرات آذربایجان به روایت اسناد محرمانه آرشیوهای اتحاد جماهیر شوروی، ترجمه منصور همامی، تهران، نشر نی.

-      دانسی، مارسل (1387)، نشانه شناسی رسانه‌ها، ترجمه گودرز میرانی و بهزاد دوران، تهران، چاپار، آنیسه نما.

-      دبیری، مصطفی (1386)، بحران آذربایجان، تهران: نشر نامک.

-      رفیع ضیایی، محمد (بهمن و اسفند 1381)، «کاریکاتور گذشته ایران»، کیهان کاریکاتور، ش 131 و 132.

-      زهتاب فرد، رحیم (1373)، خاطرات در خاطرات، ج اول، تهران، ویراستار.

-      ساتن، الول (1372)، نفت ایران، ترجمه رضا رئیسی، انتشارات صابرین، بی‌جا.

-      سجودی، فرزان (1388)، نشانه شناسی: نظریه و عمل: مجموعه مقالات، تهران، علم.

-      شاهرخ، فرزاد (1385)، تشکیل فرقه دمکرات آذربایجان و نقش پیشه‌وری در آن، ج 2، تهران، شیرین.

-      شمشیری، مهدی (11خرداد 1390)، پنج ترور تاریخی راهگشای صدارت مصدق، Lulu.com.

-      شهبازی، رامتین (1393)، نشانه شناسی فرهنگی تاریخ ادبیات و تئاتر ایران (1330- 1300)، تهران، نشر علم.

-      صدر، ضیاء (1377)،  کثرت قومی و هویت ملی ایرانیان، تهران، اندیشه نو.

-      صدری منیژه و رحیم نیکبخت (1386)، پیدایش فرقه دموکرات آذربایجان به روایت اسناد و خاطرات منتشر نشده، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

-      ضیمران، محمد (1382)، درآمدی بر نشانه شناسی هنر، تهران، نشر قصه.

-      طلوعی، محمود (1369)، ترس از انگلیس، انتشارات هفته، تهران.

-      عظیمی، فخرالدین (1374)، بحران دموکراسی در ایران، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران.

-      علیزاده، حسین (بی‌تا)، حکومت ملی آذربایجان مروری بر رویدادهای سال‌های 1325-1324 آذربایجان و نسل کشی 21 آذر.

-      عمیدی نوری (1325)،  فرقه دموکرات، انتشارات روزنامه داد، بی‌جا، 1325.

-      فاوست، لوئیس (1374)، ایران و جنگ سرد بحران آذربایجان (25-1324)، ترجمه کاوه بیات، انتشارات وزارت امور خارجه.

-      فرزانه، محمدعلی (1396)، سال‌های سپری شده‏‫: خاطرات محمدعلی فرزانه، ب ک صدیقه عدالتی، نیما قوسی (فرزانه)، قم‏‫ آوای منجی‏‫.

-      فرقه‌ی دموکرات آذربایجان، قطعنامه‌ پایانی کنگره‌ی خلق آذربایجان، قابل دسترسی در:

 http://www.adf-mk.org.

-      فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران، خدمات فرهنگی رسا.

-      کاتم، ریچارد و... (1379)، نفت ایران، جنگ سرد و بحران آذربایجان، ترجمه کاوه بیات، تهران، نشر نی.

-      کاتوزیان، محمدعلی همایون (1380)، دولت و جامعه در ایران : انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، تهران، نشر مرکز.

-      کاشانی‌ثابت، فیروزه (1389)،  افسانه‌های مرزی، مترجم ابوالفضل کلانکی، تهران: کتاب ‌سرا‏.

-      کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی (اسفند 1355)، «آثاری از هنرمندان ایرانی مربوط به شاهنشاهی پهلوی»،بررسی‌های تاریخی، شماره 67 از 343 تا 382.

-      مرادی مراغه‌ای، علی (1381)، از زندان رضاخان تا صدر فرقه دمکرات آذربایجان، تهران: نشر اوحدی.

-      مرسلی گنبری، احمدعلی (شهریور 1388)، خوانشِ گفتمان ناسیونالیستی در آذربایجان ایران از منظر انتقادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

-      ملازاده، حمید (1376)، رازهای سر به مهر، تبریز، انتشارات مهدآزادی.

 

-      ــــــــــــ (1391)، سیری در کوچه‌های خاطرات، گردآورنده سعید ملازاده، تبریز، انتشارات ارک.

-      ملکی، خلیل (1360)، خاطرات، تهران، انتشارات رواق.

-      مهدی نیا، جعفر (1365)، زندگی سیاسی قوام السلطنه،انتشارات پاسارگاد، تهران.

-      میرزا صالح، غلامحسین (1391)، خاطرات سیاسی قوام السلطنه، تهران، معین.

-      ناصحی، ابراهیم (1384)، غائله آذربایجان در رهگذر تاریخ و چهره‌ی پیشه وری در آیینه فرقه دموکرات، تبریز، ستوده.

-      نرسیسیانس، امیلیا (1385)، انسان، نشانه، فرهنگ، تهران، افکار.

-     یکانی زارع، پرویز (1382)، میرزا نوراله خان یکانی زارع: از پس غبار زمان، ارومیه، یاز.

 

-      Ansari, Ali M., (2003), Modern Iran the Pahlavis and After, Routledge.Taylor&Francis Group, London and New York.

-      Brummett, Palmira, (2000), Image and imperialism in the Ottoman revolutionary press, 1908–1911, State University of New York Press, Albany.

-      Davidn, Yaghoubian, (2014), Ethnicity, Identity, and the Development of Nationalism in Iran, Syracuse University Press, Syracuse, New York.

-      Jewitt, C. and Oyama, R. (2001), ‘Visual Meaning: A Social Semiotic Approach’, in Handbook of Visual Analysis, Sage Publications Ltd, London.

-      Kress, G and Van Leeuwen, T (1996), Reading Images: The Grammar of Visual Design, Routledge.

-      Kress, G and Van Leeuwen, T(2006), Reading Images: The Grammar of Visual Design, Routledge.

-      Michael Amin, Camron (2001), Selling and Saving "Mother Iran": Gender and the Iranian Press in the 1940s, International Journal of Middle East Studies, Volume 33.

-      Najmabadi, Afsaneh, (2005) Women with Mustaches and Men without Beards Gender and Sexual Anxieties of Iranian Modernity, Berkeley: University of California Press.

-      Performing the Iranian state: visual culture and representations of Iranian identity (2013), edited by Staci Gem Scheiwiller, UK and USA by ANTHEM PRESS, P2, 8, 46-Shiva Balaghi, “Political Culture in the Iranian Revolution of 1906 and the Cartoons of Kashkul,” in Political Cartoons in the Middle East, ed. Fatma Müge Göçek (Princeton: Markus Wiener Publications, (1998), 64–8.

-      Van Leeuwen, Theo, (2005) Introducing social semiotics, London and New York: Routledge.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 203
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 190
صفحه اصلی | واژه نامه اختصاصی | اخبار و اعلانات | اهداف و چشم انداز | نقشه سایت
ابتدای صفحه ابتدای صفحه

Journal Management System. Designed by sinaweb.