زمینه‌های ناتوانی ایران صفوی دربرخورد با «امامان یعاربه» عمان در خلیج فارس (سده12 هجری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

چکیده
توسعه قدرت گروه های اباضی مذهب در جنوب خلیج فارس و دریای عمان و چالش و تجاوزات انان به جزایر و بنادر ایران، یکی از رخدادهای مشخص و تاثیر گذار عصر صفوی به ویژه در  اواخر این دوران می باشد. در زمان حکومت شاه عباس دوم جنبش ضد استعماری مردم عمان به استیلای یکصدوپنجاه استعمار پرتغال پایان داد و سلسله نو بنیاد آل یعاربه در سایه قدرت دریایی و ضعف مفرط دولت های مرکزی، حملات و تجاوزات خود را به سواحل و جزایر و بنادر ایران تشدید نمودند. بدین ترتیب تقابلات دو کشور بر تعاملات و پیوند های پیشین سایه انداخت. بررسی چگونگی فرایند قدرت گیری امامان خارجی در عمانات و ضعف و ناکارامدی اقدامات دستگاه حاکمه ایران در برخورد با انان در منطقه خلیج فارس و دریای عمان، هدف اصلی این پژوهش می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Causes and disfunctional backgrounds iran In dealing with the yarbh Imam of Oman in the Persian Gulf (12th century AD)

نویسنده [English]

  • mohammad chamancar
چکیده [English]

Abstract:
Abazy Imams of Oman with religious conflicts, the formation of a government of national  oriented symmetrically to begin their assault on the northern half of the Persian Gulf under Iranian sovereignty and Jane particular its subsidiaries were rulers of Hormuz and political ties. Abazy power of religious groups in the southern Persian Gulf and Sea of ​​Oman and challenge their violations of the islands and ports of Iran, one of the most distinctive and influential events, especially in the late Safavid period. In the reign of Shah Abbas II anti-colonial movement, the Omani domination yearebh Portuguese rule ended and a new series Al Yarbh Foundation in shades of sea power and the weakness of the central government, assaults and aggravated assaults reported to the beaches and islands and ports of Iran. Thus, interactions between the two countries and link to the previous interactions overshadowed. Examine how the power of foreign imams in Oman and weak and inefficient administration in dealing with their main goal of this research

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: IRAN
  • Abazyh
  • Persian Gulf
  • Challenge
  • inefficient
منابع
 
_         ابن حبیب، مال الله بن علی، (بی تا)،ملامح من تاریخ عمان، ترجمه محمد محمد الکامل،عمان، وزارةالتراث القومی والثقافه .
_         ابن قیصر،عبدالله بن خلفان،(2002)، سیره الامام ناصر بن مرشد موسس دوله الیعاربه، دارالحکمه عمان،للطباعه و النشر و التوزیع.
_         آبه کاره،بارتلمی،(1387)،سفرنامه آبه کاره به ایران،احمد بازماندگان خمیری،تهران، گلگشت.
_         اصف رستم الحکما،محمد هاشم،(1352)، رستم التواریخ ،به اهتمام محمد مشیری،تهران، امیرکبیر.
_         اوبن،ژان، (1357) ،گزارش سفیر پرتغال در دربار شاه سلطان حسین صفوی،پروین حکمت،تهران،دانشگاه تهران.
_         تاورنیه،ژان باتیست(1336)،سفرنامه تاورنیه،ابوتراب نوری،به اهتمام حمید شیرانی، تهران،سنایی و کتابفروشی تایید اصفهان.
_         جعفریان،رسول،(1372)، علل برافتادن صفویان، مکافات‌نامه،تهران،سازمان تبلیغات اسلامى.
_          چمنکار،محمدجعفر،( 1383) ،بحران ظفار و رژیم پهلوی،تهران،مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
_         حزین لاهیجی،شیخ محمد علی،(1332)،تاریخ حزین.شامل اواخر صفویه و فتنه افغان و سلطنت نادرشاه،اصفهان،کتابفروشی تایید.
_         حسینی فسائی،میرزا حسن، (1382) ،فارسنامه ناصری،به اهتمام منصور رستگار فسائی،تهران،امیرکبیر.
_          الخصوصی،بدر الدین عباس،(1984)،دراسات فی تاریخ الخلیج العربی(فارسی)، الحدیث و المعاصر،ج1،ط3،الکویت
_         خواجگی اصفهانی،محمد معصوم، (1368) خلاصةالسیرتاریخ روزگار شاه صفی صفوی،به اهتمام ایرج افشار،تهران،علم.
_         دکمچیان،هرایر، (1372) ،جنبشهای اسلامی در جهان عرب،حمید احمدی، تهران،کیهان.
_         دلاواله،پیترو،(1391)، شجاع الدین شفا،ت‍ه‍ران‌: ش‍رک‍ت‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌.
_         دوسرسو، (1364) ،سقوط شاه سلطان حسین،ولی الله شادان،تهران،کتابسرا.
_         سالم، عبد العزیز،(1380)، تاریخ عرب قبل ازاسلام،باقر صدری نیا،تهران،علمی و فرهنگی
_         السالمی،عبدالله بن حمید،(1934)،تحفه الاعیان بسیره اهل عمان،القاهره، مطبعة الامام.
_         سانسون، مارتین،(1346)، سفرنامه سانسون ،وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی. تقی تفضلی. تهران. ابن سینا
_          السعدون، خالد (2012). مختصر التاریخ السیاسی للخلیج العربی منذ أقدم حضاراته حتى سنة 1971. جداول للنشر والتوزیع، بیروت.
_          السیابی،سالم بن حمود بن شامس،(1415)،عمان عبر التاریخ،وزارة التراث والثقافة بسلطنة عمان.
_         سیوری،راجر، (1366) ،ایران عصر صفوی،کامبیز عزیزی،تهران،سحر.
_         شاردن،جان، (1349) ،سیاحت نامه شاردن،محمد عباسی،تهران،امیرکبیر.
_         شاردن،ژان،(1372)، سفرنامه شاردن،اقبال یغمایی،تهران،توس
_         شاکر،محمود،(2000)، التاریخ الاسلامی. العهد العثمانی، بیروت، المکتب الاسلامی ، 
_         شهاب،فواد.الرمجی،عبدالطیف(1414)،قیام دوله البوسعیدیه،الاسباب و النتایج، المورخ العربی،عدد49
_          شهیدی،جعفر، (1367) ،تاریخ تحلیلی اسلام تا پایان امویان،تهران،مرکز نشر دانشگاهی.
_         شوقی،العطاءالله الجمل،(1408)،الصراع العربی البرتغالی فی محیط الهندی، ابحاث ندوه الاستعمار البرتغالی،راس الخیمه اماره متحده العربی
_         ضیف،شوقی، (1960) ،العصرالجاهلی،دارالمعارف،القاهره.
_         طاهری شهاب،محمد،(1348)، سفارت دری‌افندى از طرف سلطان محمدخان غازى بدربارشاه سلطان حسین صفوى،وحید، سال 6، ش 7،تیر.
_         العانی،عبدالرحمن عبدالکریم،(1978)،دورالعمانیین فی الملاحه و التجاره الاسلامیه حتی القرن الرابع الهجری،عمان
_         العبیدانی،حمید بن محمد بن رزیق،(1984)، الشعاع الشائع باللمعان فى ذکر أئمة عمان، مسقط، وزارة التراث و الثقافه.
_         عبیدلی،احمد یوسف(1401)،الامام ناصر بن مرشد الیعربی  و تحریر عمان من البرتغالیین،تاریخ العرب و العالم،26 صفر1401،دیسمبر1980.
_         عمر فوزی،فاروق،(1977)،ملامخ من التاریخ.حرکه الخوارج الاباضیه کما تکشفها مخطوطه الاکوزی،المورخ عربی،العدد 2
_         العیدروس،محمد،(1998)،تاریخ الخلیج العربی(فارسی)،المعاصر و الحدیث،عین الدرسات و البحوث الانسانیه و الاجتماعیه،الاهرام،ط2.
_          العیدروس،محمد،(2000)الحرب الاهلیه العمانیه1753-1718،مجله التاریخ العربی، عدد13.
_         فلسفی،نصرالله، (1342) ،سیاست خارجی ایران در دوره صفویه،تهران،حبیبی.
_         فلسفی،نصرالله، (1352) ،زندگانی شاه عباس اول،تهران،دانشگاه تهران.
_         فلور،ویلم، (1371) ،اختلاف تجاری ایران و هلند و بازرگانی هلند در عصر افشاریان و زندیان، 15-1712 میلادی،ابوالقاسم سری،تهران،توس.
_         فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا،(1363)، سفرنامه. غلامرضا سمیعی، تهران.نشر نو.
_         قاسم،جمال زکریا،(1975)،الاصول التاریخیه للعلاقات العربیه الافرقیه،معهد البحوث و الدراسات العربیه،القاهره.
_         القاسمی،سلطان بن محمد،(1989)،تقسیم الامبراطوریه العمانیه،موسسه البیان، دبی.
_         قحطانی،عبدالقادر حمود،(1420)، التطورات الداخلیه فی عمان فی عهد الامام احمد بن سعید البوسعیدی(1738-1700)، دراسات الخلیج و الجزیره العربیه، ذولحجه. محرم. صفر، العدد93.
_         کروسینسکی، (1363) ،سفرنامه کروسینسکی،یادداشتهای کشیش لهستانی عصر صفوی،ترجمه عبدالرزاق دنبلی،به اهتمام مریم میراحمدی،تهران،توس.
_         کمپفر،انگلبرت،01360) ،سفرنامه کمپفر،کیکاوس جهانداری،تهران،خوارزمی.
_         لکهارت،لارنس، (1368) ،انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران،مصطفی عماد قلی،تهران،مروارید.
_         مالکوم،جان، (1362) ،تاریخ ایران،میرزا اسماعیل حیرت،به اهتمام مرتضی سیفی تفرشی و ابراهیم زندپور،تهران،فرهنگسرا و یساولی.
_         محمد ابراهیم بن زین العابدین نصیری، (1373) ،دستور شهریاران،به اهتمام محمد نادر نصیری مقدم،تهران،موقوفات محمودافشار.
_         محمد شفیع طهرانی، (1383) ،مرأت واردات،تاریخ سقوط صفویان،پیامدهای آن و فرمانروایی ملک محمود سیستانی،به اهتمام منصور صفت گل،تهران،میراث مکتوب.
_         محمد مرسی،عبدالله،(1414)،بحوث التاریخ الحدیث و المعاصر:دوله الیعاربه فی الوثاق والهولندیه، المورخ العربی،العدد 47 .
_         مرعشی صفوی،میرزا محمد خلیل، (1362) ،مجمع التواریخ در تاریخ انقراض صفویه و وقایع بعد از آن تا سال 1207 هجری،به اهتمام عباس اقبال،تهران،سنائی و طهوری.
_         مستوفی قزوینی،حمدالله، (1913) ،نزهةالقلوب،به اهتمام گی لسترنج،لیدن هلند،انتشارات بریل.
_         مشکور،محمد جواد، (1372) ،فرهنگ فرق اسلامی،بنیا دپژوهشهای آستان قدس رضوی.
_         معمر،علی یحیی، (1370) ،«اباضیه یکی از مذاهب میانه روی اسلامی »،حمید رضا شیخی،مشکوة،ش 33،زمستان.
_         میر احمدی،مریم‌، (1371) ،تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در دوره صفوی، تهران،امیرکبیر.
_         نوایی عبدالحسین، (1377) ، روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره صفویه، تهران، سمت.
_         نوایی، عبدالحسین، غفاری فرد، عباسقلی، (1381) ، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفویه، تهران، سمت.
_         هدایت،رضاقلی خان، (1380) ، تاریخ روضةالصفای ناصری به انضمام تاریخ روضةالصفا میرخواند،به اهتمام جمشید کیانفر،تهران،اساطیر.
_          وزارة التعلیم العالی،(2009)، الاقتصاد العمانی، سلطنة عمان، وزارة التعلیم العالی، المدیریة العامة لکلیات العلوم التطبیقیة.
_         ویلسن،آرنولد، (1348) ،خلیج فارس،محمد سعیدی،تهران،ترجمه و نشرکتاب.
_         یارشاطر،احسان، (1355) ، دانشنامه ایران و اسلام،ذیل ابـــا بن بیلیلی، تهران، ترجمه و نشر کتاب.
منابع لاتین
 
 
 
 
 
_        - Risso, Patricia, (1986), Oman and Muscat, an Early Modern history, Croom Helm Ltd, London.
_        - staples,Eric,(2011) ,The maritime history of oman ,pride ,NO2010-2011.
_        - Wilkinson,john craven, (2009) ,the imamate tradition of oman,Cambridge middle east Library.
_        - Wilkinson,john craven, (2011) ,ibadism: origins and early development in oman.oxford
_         -bhacker,m.reda, (2002) ,trade and empire in muscat and zanzibar ,Routledge.
_        -Bierschenk ,Thomas ,(1988) ,religion and political structure.remarks on ibadism in oman and algeria ,stdia islamica ,No 68.
_         -casy-vine,paula,(ed) ,(1995) ,oman in history,London,immel publishers.
_         -Eickelman ,dale , (1980),religious knowledge in inner oman ,journal of omani studies ,vol vl ,   
_         -Ingrams, William Harold  W. H.(1931) , Zanzibar Its History and Its People,London. hf and G. Witherby Publisher
_        -Wilkinson,john craven, (2009) ,The origins of the omani state ,in the Arabian peninsula:society and politics ,Derek hopwod(ed) ,London ,George allen and unwin.