2024-03-28T16:14:48Z
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=869
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
بررسی مواضع بازاریان تبریز در قبال سیاست های اقتصادی حکومت پهلوی اول با تکیه بر اسناد (1320-1304ش)
فریدون
اله یاری
مریم
نجف پور
الهه
محجوب
چکیده: سیاستها و مصوبات اقتصادی مجالس دورة پهلوی اول برآیند بحرانهای اقتصادی ایران در عصر قاجار بود که فعالیت اصناف و تجار را به شدت تحت تأثیر قرار داده و این طیف را به سوی تقابل با حکومت مذکور سوق داده بود. اگر چه مصوبات مزبور در راستای حل معضلات حاکم بر فعالیتهای اقتصادی عصر، مطرح و اجرا میگردید اما به نسبت دامنة تأثیرات و فرآیند اجرا، میتوانست به اعتراض و موضع گیری گروههایی از اصناف و تجار بینجامد. اعتراضات و مقاومتهای بازاریان در این دوره به دلیل نظارت شدید مراجع رسمی که خود حاصل گسترش ساختار بوروکراتیک حکومت پهلوی اول بود، نمود بیشتری یافته است. در این میان بررسی این موضوع که بازاریان تبریز چه مواضعی را در مواجهه با سیاستهای اقتصادی مطرح شده از سوی حکومت پهلوی اول برگزیده و این مواضع تا چه میزان بر روند اجرای قوانین اقتصادی در این منطقه تأثیر گذار بوده است، می تواند وجوهی از نقش بازاریان تبریز را در عرصة فعالیت های اقتصادی در این دوره بازنمایاند. مواضع تجار تبریز در قبال قانون انحصار تجارت خارجی، قوانین ناظر بر تجارت خارجی، سیاستهای تجاری حکومت مبنی بر ورود اجناس خارجی، قوانین گمرکی مصوب و مواضع اصناف در برابر مصوباتی چون انحصار توتون و تنباکو، انحصار روده، قانون الغای مالیاتهای صنفی و سرشماری و ... از جمله رهیافتهای بازاریان تبریز در مقابله با حکومت پهلوی اول به شمار میرود. پژوهش حاضر برآن است که با استناد بر اسناد و سایر منابع موجود، ضمن بررسی مواضع بازاریان تبریز در برابر طرح های اقتصادی حکومت پهلوی اول، به بازنمایی نوع رابطة حکومت و بازاریان در این دوره بپردازد.
کلید واژگان: بازاریان
تبریز
قوانین اقتصادی
مواضع
حکومت پهلوی اول
2016
09
22
1
23
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5999_4ba226aba764c2b83e973ee7963b444c.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
طریقت ذهبیه در عصر صفوی
حمید
حاجیان پور
هادی
پیروزان
چکیده ذهبیه، سلسله صوفیانه شیعی بود که در تمامی دوران حکمرانی صفویان در ایران حضور داشت و در عرصه های اجتماعی – سیاسی ایفای نقش کرد. این طریقت نسبت به دیگر سلسله های صوفیانه عصر صفوی اعم از شیعه و سنی، در طول حیات خویش، فراز و فرود کمتری داشته است. با این وجود روابط آنان با دولت صفوی، تحت تأثیر شرایط سیاسی و مذهبیِ جامعه ایران عصر صفوی را می توان به سه دوره متمایز تقسیم کرد. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و استفاده از متون اصلی تاریخی و طریقتی در پی پاسخ برای این پرسش است که فعالیت های سیاسی- اجتماعی طریقت ذهبیه و تعامل آن با شاهان صفویه چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که می بایست دلایل تمایز این سلسله با سلسله های صوفیانه دیگر را در 1- نزدیکی و قرابت سلسله صفوی با ذهبیه 2- تلاش ذهبیه در جهت حفظ و تثبیت حکومت صفوی3- تلاش در جهت احیاء صبغه صوفیانه دولت صفوی و نپذیرفتن مقامات دیوانی و درباری و در نهایت4 - سلوک عرفانی معتدل از جمله دلایل تمایز این سلسله با طریقت های دیگر بود.
واژکان کلیدی: ذهبیه
صفویه
تشیع
گفتمان
فقها
2016
09
22
25
50
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5992_5b7fa9b7077946f0cb00e006c23c38ca.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
کیفیت بازنمایی اندیشه ایرانشهری در سنت تاریخنگاری عصر صفوی (مبانی تکوین دگرباره امر سیاسی)
محمدعلی
حسینیزاده
امیر
رضائیپناه
چکیده: عصر صفوی دورهای مهم در صورتبندی گفتمان هویت سیاسی- اجتماعی ایران است. در این دوران، پس از سالها فترت، حکومتی مستقل، فراگیر، انحصاری، قدرتمند و دارای ایدئولوژی ویژه سیاسی شکل گرفته و با کاربست سخت و نرم افزارهای قدرت جامعه را همسو با خویش متحول نمود. مدارهای سازنده سیاست و امر سیاسی در عصر صفوی دستخوش بازاندیشی و مفصلبندیدگرباره گردید. در این دوره اندیشه و عمل سیاسی- اجتماعی ایرانیان، صورتی آمیزهای و درهمپیچیده یافت. از دید نگارندگان، اندیشه و کنش سیاسی صفویان، از پنج کیان تصوف، تشیع، ایرانبودگی (بازیابی مفهوم ایران و سنت شاهی آرمانی ایرانی)، سنت خلافت اسلامی و موج نوپدید مدرنیته و تمدن غرب سازمان یافته بود. نوشتار پیش رو با به پرسش گرفتن این مبنای نوین حکومتداری، بهدنبال فهم کیفیت احیای سنت ایرانشهری در اندیشه سیاسی دوران صفوی است. در این راستا و بر پایه فرضیه نوشتار، در عصر صفوی در پارادایمی ترکیبی، گونهای خاص از امر سیاسی، هویت سیاسی- اجتماعی و مبنایی نوین برای مشروعیت سیاسی بنیاد نهاده شده که در سنت تاریخنگاری آن نمود جدی یافته و متضمن احیا و بازتولید اندیشه سیاسی ایرانشهری یا شاه آرمانی ایرانی گردید. برای تدقیق بیشتر و یافتن پیکرهای قابل احصا، تمرکز بر روی سه اثر مهم عالمآرای عباسی، نقاوه الآثار و عالمآرای شاه اسماعیل است. چارچوب نظری نوشتار مبتنی بر رهیافت تحلیل گفتمان (انتقادی) بهویژه خوانشی است که نورمن فرکلاف از آن ارائه میدهد.
واژههای کلیدی: امر سیاسی در عصر صفوی
سنت ایرانشهری
تاریخنویسی عصر صفوی
شاه آرمانی ایرانی
پادشاه صفوی
2016
09
22
51
79
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5993_16e2eae49166beee0dff15e1ade4d335.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
شالبافی در جامعۀ ایران؛ بررسی تحولات تجارت شال در عصر قاجار (1209- 1344هـ .ق/1795-1925م)
عادل
شعبانی مقدم
مرتضی
دهقان نژاد
چکیده از مهمترین صنایع دورۀ قاجار، صنعت شالبافی بود. ابریشم و پشم ایران افزون بر کاربرد در تولید انواع قالی و پارچۀ ابریشمی، در بافت محصولی به نام شال استفاده میشد. با تثبیت دولت قاجار و حمایت برخی از دولت مردان، شالبافی به صنعتی مهم و با ارزش تبدیل شد. شهرهای کرمان، مشهد و کاشان به تدریج به مراکز شالبافی تبدیل گشته و نقش مهمی در رشد و بالندگی این صنعت ایفا کردند. همزمان با گسترش صنعت شال در کشور، این کالا علاوه بر اهمیت سیاسی و اجتماعی، از جنبههای اقتصادی و تجاری نیز جایگاه ویژهای پیدا کرد؛ تا آنجا که میتوان در پژوهشی مستقل این مسائل را مورد واکاوی قرار داد. شناخت سیر تحولات تجارت صنعت شال، همان امری است که این پژوهش در نظر دارد با مطالعات کتابخانهای و مراجعه به اسناد کنسولی بجای مانده از دورۀ قاجاریه و نیز به روش توصیفی- تحلیلی به آن پاسخ دهد. مسائل محوری مقاله دو مورد است: اولاً ویژگیها و کاربرد شال در جامعۀ ایران عصر قاجار چیست؟ و مهمتر آنکه وضعیت تجارت این کالا در دورۀ قاجار چگونه بوده است؟ دستاورد پژوهش نشان از آن دارد که در جامعۀ ایران از شال استفادههای متنوعی میشده و دارای کاربد های فراوانی بوده است. همچنین با گسترش صنعت شالبافی در کشور، تجارت آن نیز در دستور کار دولت قاجار قرار گرفت و صادرات آن در کنار دیگر محصولات آغاز به کار کرد.
واژگان کلیدی: شالبافی
تجارت
جامعه
کرمان
قاجار
2016
09
22
81
110
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5995_16709ca1fbc756610cc38a2a883d68ea.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
شاه عباس اول و هنر موسیقی
مقصودعلی
صادقی گندمانی
میمنت
حسن شاهی
چکیده هنر موسیقی عصر شاهعباس همچون دیگر عرصههای هنر این دوران از سیاست و خطمشی سیاسی نهاد قدرت تاثیر پذیرفت. بررسی منابع موجود از توجه و علاقه ویژه شاهعباس اول به هنرهای گوناگون از جمله هنر موسیقی پرده بر میدارد و سازندگان، نوازندگان و خوانندگان را از جمله گروههایی معرفی مینماید که در سایه لطف، توجه و اقبال شاه عباس از جایگاهی در خور توجه در دربار صفوی برخوردار گردیده، به هنرنمایی و فعالیت در عرصه موسیقی پرداختهاند. کاربردهای مختلف موسیقی که در مراسم گوناگون بهویژه در اعیاد و جشنهای ویژه و مراسم تشریفاتی مورد استفاده قرار میگرفت، از رونق و رواج موسیقی در عصر شاهعباس از یکسو و حمایت، توجه و رغبت وی به موسیقی و فعالان و دست اندرکاران این عرصه هنری از دیگر سو خبر میدهد. نوشتار حاضر بر آن است که از طریق بررسی منابع موجود جایگاه موسیقی و موسیقی دانان را در پرتو توجه و تشویق شاه عباس نسبت به مقوله موسیقی آشکار نماید.
کلید واژه: شاهعباس اول
هنر موسیقی
موسیقی رزمی
موسیقی بزمی
صفویان
2016
09
22
111
135
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5997_64c73c7a0df6276cf61005aa48769d88.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
جایگاه، نقش و اهمیت منصب امیرالحاجی در دوره سلجوقی
داود
کاظمی نسب
حسین
آلیاری
داود
اصفهانیان
اسداله
صالحی پناهی
چکیده در طول تاریخ اسلام، برگزاری مراسم حج تأمین امنیت حجاج در رفت و برگشت از دغدغه ها و برنامه های مهم حکومت های اسلامی بوده و در این راستا مقام امیرالحاج که زعامت این مناسک را عهده دار بود، مهمترین مسئولیت را بر عهده داشت. پژوهش حاضر بر اساس این مسأله شکل گرفته است که منصب امیرالحاجی در دوره سلجوقی از چه جایگاهی برخوردار بود و چه وظایفی را در برگزاری حج بر عهده داشته است؟ سلجوقیان به مانند حکومت های پیشین چون غزنویان و آل بویه و فاطمیان، به این نتیجه رسیده بودند که بهترین وسیله برای سلطه برجهان اسلام حفظ اقتدار معنوی و کسب مشروعیت از طریق تسلط بر مکه و راهاندازی حج و امور مربوط به آن است. بنابراین در زمینه راه اندازی کاروان های حج و تأمین امکانات سفر و اقامت آنها در مسیر راه و مکه و مدینه توجه ویژه ای داشتند. سلجوقیان جهت اطمینان در راستای دست یابی به اهداف و برنامه های خود، از همان ابتدا مقام امیر الحاجی را به امرای نظامی ترک که دارای موقعیت برتر نظامی و وجاهت اجتماعی و مذهبی بودند، می سپردند. و این امر در سیاست های آنها تاثیر بسزایی داشت.
کلمات کلیدی: حج
امیرالحاج
سلجوقیان
عباسیان
2016
09
22
137
159
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5996_8b6c259d72617b6ee5ecbb27b731714a.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
بررسی تاریخی پوشاک زنان در دوره ایلخانان (736-654 ه.ق)
آرزو
کروبی
ابوالحسن
فیّاض انوش
چکیده هدف این مقاله دست یابی به آگاهی صحیح در خصوص انواع، اجزاء، شکل و طرح پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول می باشد. چراکه لباس بیش از هر چیز نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی پوشنده آن است و بررسی پوشاک هر دوره میتواند یکی از پرارزشترین منابع برای شناخت و درک ذهنیت تودههای مختلف جامعه باشد. در این میان مطالعه تاریخی لباس زنان در ایران بعد از اسلام بدلیل حفظ کرامت زن مسلمان از جایگاه والاتری برخوردار است، به خصوص در دوره هایی که کشور ما زیر سلطه اقوام بیگانه قرار داشت. در این پژوهش تلاش می شود تا با مطالعه متون تاریخی و برخی از متون ادبی دوره مغول، به اطلاعاتی در خصوص پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول دست یافت و با مطالعه سفرنامه ها و مشاهده نگارگری های برجای مانده از آن دوران به تصویر کامل تری رسید. روش پژوهش بر مبنای تاریخ خرد (microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.
کلیدواژگان: پوشاک
نگارگری
زنان
خاتونان مغول
ایلخانان مغول
2016
09
22
161
189
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5998_354ac61a78c1a4ee9d607097606bd3cf.pdf
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
2251757X
2251757X
1395
7
13
منازعه بر سر دلالت فرمان مشروطه
علیرضا
ملائی توانی
چکیده اگرچه با صدور فرمان مظفرالدین شاه مبنی بر تأسیس مجلس شورای ملی، معترضان سیاسی خشنود شدند و دست از تحصن کشیدند، اما موضوعی که بر دامنهی ابهامها افزود، محتوا و دلالت اصلی این فرمان بود. سرعت تحولات انقلاب موجب شد این مساله حل نشده باقی بماند؛ زیرا در آن فضای متلاطم تنها به یک تفاهم زودگذر بین شاه و مخالفان نیاز بود تا بحران بستنشینی و مهاجرت هر چه سریعتر پایان یابد. بدین ترتیب منازعهی اصلی بر سر فهم و تفسیر دلالت فرمان شاه به مرحلهی نهادسازی منتقل شد و از فردای پیروزی انقلاب خود را در شکل کشاکشهای سیاسی نمایاند. این اختلافها هم در تدوین نظامنامۀ انتخابات و هم در تدوین قانون اساسی و هم در تاجگذاری شاه بروز یافت. مساله این بود که فرمان مظفرالدین شاه ناظر برکدام نوع از نظام سیاسی و چه سنخ از پارلمان بود، آیا یک مجلس مشروطه مدنظر بود و یا یک مجلس مشورتی؟ این مقاله با روش توصیفی و تبیینی میکوشد تا نشان دهد که چگونه تلقیهای متفاوت از ماهیت و محتوای فرمان مشروطیت به پایان رسید. مقاله سرانجام به این نتیجه میرسد که گفتمان مشروطهخواهان و خوانش آنها از فرمان مشروطه پس از یک رشته منارعات سیاسی در فرایند گذار از نهضت مشروطه به نظام مشروطه، سرانجام بر خوانش دولت و دربار چیرگی یافت و فرمان شاه به مثابۀ مجلس مشروطه نگریسته شد نه یک مجلس دولتی یا مشورتی.
واژگان کلیدی: مشروطیت
مجلس مشورتی
مجلس ملی
نظامنامه انتخابات
قانون اساسی
2016
09
22
191
216
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_5994_69e9527a75f07d6e22f6393b58c4a0c0.pdf