ORIGINAL_ARTICLE
مقدمه
-
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_3397_87e83529016fe9b5d36e4d2810885f5f.pdf
2013-03-21
0
0
-
ORIGINAL_ARTICLE
نقش اقلیتهای دینی در حیات اقتصادی عهد آل بویه
چکیده در مقاله حاضر تلاش میشود زمینه مشارکت و سهم اقلیتهای دینی مسیحی، یهودی، زرتشتی و صابئی در فعالیتهای اقتصادی این دوره در ابعاد تجارت و بازرگانی، مالکیت و زمینداری و صناعت و حرفههای کارگاهی نشان داده شود. با توجه به سیاست تساهل و تسامح دینی امرای آل بویه نسبت به اقلیتهای دینی، به نظر میرسد، نقش و جایگاه و میزان مشارکت و کامیابی اقلیتهای دینی در این عرصه، نسبت به دورههای قبل و بعد این دوره، مطلوب بوده باشد. به طوری که برخی از آنها توانستند با تشویق و حمایت امرا و وزرای آل بویه در بخشهای مختلف، از جمله عرصه اقتصادی، نقش و مشارکت داشته باشند. بررسیها نشان داد که عرصه فعالیتهای اقتصادی اقلیتهای دینی غیر مسلمان در این دوره یکسان نبوده و هر یک در ارتباط با شرایط تاریخی و موقعیت اجتماعی که داشتند در زمینههای متفاوت فعال بودند. یهودیان و مسیحیان، بیشتر در شهرها اقامت داشتند و در زمینههایی چون کسب و تجارت، فعالیتهای پیشهوری و صرافی، رسیدگی به امور مالیاتی و حسابرسیهای مالی مربوط به تجارت و بازرگانی از طرف حکومت فعالیت میکردند. در حالیکه زرتشتیان به عنوان بازماندگان جامعه دینی ایران قبل از اسلام به علت اقامت در ایالات و نواحی و به جهت همان نقش و جایگاهی که در عرصه مالکیت و زمینداری داشتند، بیشتر در فعالیتهای اقتصادی مرتبط با ملک و زمین و رسیدگی به امور مالیاتی مربوط به چنین عرصهای از طرف حکومت مشارکت داشتند. در حالی که صابئیان در حرفههای مربوط به صناعت و پیشههای کارگاهی چون کارهای دستی و هنرهای ظریف مربوط به ساخت زیور آلات طلا و نقره زنانه و مردانه، فلزکاری و میناکاری اشتغال داشتند، و به نوعی حاملان و گسترش دهندگان چنین صنایع و هنرهایی در جامعه اسلامی بودند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1926_ddfa51d8396278343fae1667e2d4e832.pdf
2013-03-21
1
22
واژههای کلیدی: آل بویه
مسیحیان
یهودیان
زرتشتیان
صابئیان
فعالیتهای اقتصادی
فاطمه
اروجی
forouji@tabrizu.ac.ir
1
استادیار تاریخ دانشگاه تبریز
AUTHOR
ناصر
صدقی
sedghi@tabrizu.ac.ir
2
دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز
AUTHOR
اکبر
کاظم زاده
journal.iiphistory@tabrizu.ac.ir
3
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ابن اثیر، عزالدین علی، (1351)، کامل، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ج15، ترجمه علی هاشمی حائری، تهران، شرکت چاپ و انتشارات کتب ایران.
2
ابن بلخی، حاج میرزا حسن حسینی فسائی، (1367)، فارس نامه، ج1، تصحیح و تحشیه از دکتر منصور رستگار فسائی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
3
ابن مسکویه رازی، ابوعلی مسکویه، (1376)، تجارب الامم، ج 5 و 6، ترجمه علینقی منزوی، تهران، انتشارات توس.
4
ابن حوقل، (1345)، صوره الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
5
ابن خردادبه، ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله، (1370)، المسالک و الممالک، ترجمه دکتر حسین قره چانلو، از روی متن تصحیح شده دخویه، تهران، ناشر مترجم.
6
ابن خلدون، عبدالرحمن، (1366)، تاریخ ابن خلدون(العبر) ، ج3، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
7
ابن فقیه، ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق همدانی، (1349)، مختصرالبلدان، ترجمه ح- مسعود، بیجا، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
8
اشپولر، برتولد، (1369)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج1 و 2، ترجمه جواد فلاطوری، بیجا، انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
9
باسورث، ادموند، (1370)، تاریخ سیستان، ترجمه حسن انوشه، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر.
10
برنجی، سلیم، (1367)، قوم ازیاد رفته، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
11
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد، (1363)، آثار الباقیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، تهران، امیرکبیر.
12
بلاذری، احمد بن یحیی، (1367)، فتوح البلدان، ترجمه دکتر محمد توکل، بیجا، نشر نقره.
13
پریخانیان، آناهیت گئورگی یونا، (1983م)، جامعه و قانون ایرانی، مسکو، نائوکا، شعبه ادبیات شرق.
14
تودلایی، بنیامین، (1380)، سفرنامه رابی بنیامین تودلایی، ترجمه ناطق مهوش، تهران، کارنگ.
15
خورموجی، میرزا جعفرخان حقایق نگار، (1380)، نزهت الاخبار، تصحیح و تحقیق سید علی آل داود، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
16
خمیسی، ساهی، (1383)، صابئین قوم همیشه زنده تاریخ، تهران، مؤسسه فرهنگی آیات.
17
الدوری، عبدالعزیز، (1974)، تاریخ العراق الاقتصادی فی القرن الرابع الهجری، بغداد، مطبعه دارالمعارف.
18
ر. ن. فرای، (1387)، تاریخ ایران کمبریج، ترجمه حسن انوشه، ج 4، تهران، انتشارات امیر کبیر.
19
سعیدالشیخلی، صباح ابراهیم، (1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم زاده، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
20
طبری، محمد بن جریر، (1354)، تاریخ طبری یا تاریخ الرسل و الملوک، ج 16، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
21
عربستانی، مهرداد، (1383)، تعمیدیان غریب:(مطالعه مردم شناختی در دین ورزی صابئین مندایی ایران)، تهران، افکار، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه).
22
فرای، ریچاردن،(1358)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجبنیا، تهران، انتشارات سروش.
23
القصیبی، سعد بن عبدالعزیز، (1421ﻫ)، الیهود فی عصر البویهی، الریاض، الجمعیه التاریخیه السعودیه.
24
گوبلو، هانری، (1371)، قنات فنی برای دست یابی به آب، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم و محمد حسین پاپلی یزدی، مشهد، معاونت فرهنگی آستان قدس.
25
لاپیدوس، ایراماروین، (1376)، تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هیجدهم، ج1، ترجمه محمود رمضان زاده، مشهد، آستانه قدس رضوی.
26
متحده، روی پرویز، (1388)، اوضاع اجتماعی در دوره آل بویه، ترجمه محمد رضا مصباحی و علی یحیایی، مشهد، خانه آبی.
27
متز، آدام، (1364)، تاریخ تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا(رنسانس اسلامی)، ج 1، ترجمه: علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، انتشارات امیرکبیر.
28
محمدی ملایری، محمد، (1379)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عرب، ج 3، تهران، انتشارات توس.
29
مستوفی قزوینی، حمدالله، (1362)، تاریخ گزیده، عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر.
30
مشکوتی، نصرالله، (1349)، فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران، تهران، سازمان حفاظت آثار باستانی ایران.
31
مطیعی، فروغ، نجفی پور، اکرم، «بررسی نقش جواهرات صابئین مندایی»، کتاب ماه هنر، (تیر ماه1390)، شماره 154.
32
مقدسی بشاری، ابوعبداله محمد بن احمد، (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ج1 و 2، ترجمه دکتر علی نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
33
موید ثابتی، سید علی، (بیتا)، تاریخ نیشابور، بی جا، انتشارات انجمن ملی.
34
میثاقی، مریم- مرادمند، فرناز، «میناکاری صابئین»، کتاب ماه هنر، (بهمن و اسفند 1381)، شمارههای 53- 54.
35
ممتحن، حسین علی، «تحقیقی در احوال و مذاهب و رسوم صابئیان عراق و خوزستان»، چاپ آفتاب، (1337)، ص82.
36
ناشناس، (1385)، مینوی خرد، ترجمه احمد تفضلی، تهران، توس.
37
ناشناس، (1354)، مینوی خرد، ترجمه احمد تفضلی، تهران، توس.
38
ناصر خسرو، ابومعین حمید الدین ناصر بن خسرو قبادیانی مروزی ، (1363)، سفرنامه ناصر خسرو، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات زوار.
39
ناصر خسرو، ابومعین حمید الدین ناصر بن خسرو قبادیانی مروزی، (1373)، سفرنامه ناصر خسرو، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات زوار.
40
هولت و دیگران، (1387)، تاریخ اسلام کمبریج، ج1، مترجم تیمور قادری، تهران، انتشارات مهتاب.
41
هوشیار، مهران، زاهدی فر، سارا، «مینای صابئین، زیوری از جنس تاریخ»، آیینه خیال، (آبان 1386)، شماره 1.
42
ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب مذهب گیلان عصر صفوی در اسناد خان احمد گیلانی
چکیده اسناد و مکتوبات پیوسته در ردیف منابع اصیل و مستند در پژوهشهای تاریخی به شمار میروند و اطلاعات قابل توجهی در عرصة تاریخ و فرهنگ در اختیار پژوهشگران قرار میدهند. در پژوهشهایی که به عصر صفویه اختصاص یافته است، تاریخ نگاری مبتنی بر مکتوبات از پشتوانههای مهم اطلاعات این دوره به شمار میروند؛ اسناد و منشاتی که از حاکمان محلی این مناطق باقی مانده است در شمار گنجینههای مهم تاریخی و فکری این دوره است. در بین این مجموعهها؛ نامههای خان احمد خان گیلانی به عنوان مدارکی اصیل و مستند از حوادث گیلانِ عصر صفویه محسوب شده و حاوی اطلاعات سودمندی دربارهی تاریخ صفویه و گیلان، بویژه در نیمهی دوم قرن دهم ﻫ.ق به شمار میرود. خان احمد خان گیلانی از حاکمان حکومت محلی آل کیا در گیلان مقارن با پادشاهی شاه عباس اول صفوی بود. در پژوهش حاضر این پرسش مطرح است، با توجه به شواهد و قراین موجود، اندیشة مذهبی حاکم بر ایران دوران صفویه چه تأثیری در رویکرد مذهبی خان احمد خان گیلانی و مذهب رایج در گیلان داشت؟ با توجه به شواهد موجود که در پژوهش حاضر اساس قرار گرفته است، میتوان گفت رویکرد مذهبی خان احمد خان نیز در راستای سیاست مذهبی صفویه بوده و حاکم مورد نظر در زدودن آثار زیدی گری و جایگزین ساختن شیعة امامی در گیلان تلاش زیادی نمود. روش پژوهش در تحقیق حاضر توصیفی، تحلیلی و با تکیه بر اسناد خان احمد گیلانی در منشات وی صورت میپذیرد. نگارنده قصد دارد تا با رویکردی تحلیلی دگرگونیهای مذهبی حاکمان و مردم گیلان را در این دوره مورد پژوهش قرار دهد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1927_a18b44b54a1a8837e17638ce29ca8963.pdf
2013-03-21
23
43
واژههای کلیدی: خان احمد خان گیلانی
گیلان
اسناد
رویکرد مذهبی
صفویه
عباس
پناهی
ab.panahi76@gmail.com
1
استادیار تاریخ گروه گیلان شناسی دانشگاه گیلان
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آژند، یعقوب، (1363)، قیام شیعی سربداران، تهران، گستره.
2
ابن بزاز توکلی، (1376)، صفوه الصفا، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، نشر زریاب.
3
اسکندر بیک منشی، (1382)، تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، ج2، تهران، امیرکبیر.
4
احمدی، حسین، (1379)، تالشان، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
5
برومبروژه، کریستیان، (1370)، مسکن و معماری در جامعه روستایی گیلان، ترجمه سیدعلاءالدین گوشهگیر، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
6
بورن، رُر، (1380)، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران، علمی و فرهنگی.
7
پارسادوست، منوچهر، (1377)، شاهطهماسب اول، شرکت سهامی انتشار، تهران.
8
پطروشفسکی، ایلیا، (1354)، نهضت سربداران خراسانی، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام.
9
ترکمنی آذر، پروین، (1383)، خاندان صفویه و شیعیان گیلان، مجموعه مقالات همایش صفویه در گسترۀ تاریخ ایران زمین، به اهتمام مقصود علی صادقی، دانشگاه تبریز، تبریز، نشر ستوده.
10
خواندمیر، (1335)، حبیب السیر فی اخبار اولاد بشر، ج 4، تصحیح محمود دبیرسیاقی، تهران، خیام.
11
رابینو، ﻫ.ل، (1374)، ولایات دارالمرز ایران، گیلان، ترجمه جعفر خمامی زاده، رشت، طاعتی.
12
رای، سوکما، (1377)، همایون در ایران، ترجمه کیوان فروزنده شهرکی، تهران، آرون.
13
روملو، حسن بیک، (1382)، احسن التواریخ، ج 2، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، اساطیر.
14
سمرقندی، عبدالرزاق، (1382)، مطلع السعدین و مجمع البحرین، ج2، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
15
شوشتری، قاضی نورالله، (1361)، مجالسالمومنین، ج1، کتابفروشی اسلامیه، تهران.
16
شیرازی، عبدی بیک، (1370)، تکمله الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، نشر نی.
17
شیروانی، زین العابدین، (1325)، بستان السیاحه، تهران، سنایی.
18
قمی، قاضی احمد، (1363)، خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران.
19
لاهیجی، (1350)، تاریخ خانی، تصحیح منوچهر ستوده، تهران بنیاد فرهنگ ایران.
20
منزوی، علینقی، (1379)، تاریخ خاندان کارکیا، ج2، مجموعه مقالات گیلان شناسی، رشت، طاعتی.
21
میرخواند، (1373)، روضهالصفا، انتشارات خیام، تهران.
22
نوایی، عبدالحسین، (1356)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران ( از تیمور تا شاه اسماعیل)، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
23
نوزاد، فریدون، (1373)، نامههای خان احمد خان گیلانی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
24
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تبیین عوامل مؤثر در شیوع قحطی سالهای 1320 تا 1324 ش و اقدامات دولت در کاهش آثار مخرب آن
چکیده کشیده شدن دامنه جنگجهانیدوم به ایران و ورود قوای متفقین در سحرگاه سوم شهریور1320به کشور، پیامدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فراوانی برای مردم ایران در برداشت. مشکلاتی مانند ناامنی، قحطی، شیوع بیماریهای مختلف از نتایج بارز اشغال ایران بودند در این وضعیت، قحطی به عنوان مهمترین عامل چنان گسترش یافت که مردم حتی قادر به تهیه قوت لایموت نیز نبودند و بسیاری از مردم در اثر گرسنگی جان خود را از دست میدادند. مهمترین علل بروز قحطی در سالهای جنگجهانیدوم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، به حضور نیروهای بیگانه بازمیگشت. سوال اصلی پژوهش پیشرو این است که جنگجهانیدوم در بروز قحطی ایران چه تأثیری داشت؟ بهنظر میرسد جنگجهانیدوم نهتنها زمینة ایجاد قحطی را فراهم کرده بود، بلکه در پارهای از مواقع عوامل اصلی بروز قحطی را تشدید میکرد. حال این پژوهش میکوشد با استفاده از روش توصیفیتحلیلی و با استناد به اسناد و روزنامههای آن زمان، عوامل مؤثر در بروز و تشدید را دستهبندی و بررسی و تبیین کند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1928_d8c065ec59e05e9836b9f6ead6dc4cde.pdf
2013-03-21
45
68
کلید واژه: جنگجهانیدوم
قحطی
احتکار
قاچاق
ناامنی
مرتضی
دهقاننژاد
mdehgannejad@yahoo.com
1
دانشیار تاریخ دانشگاه اصفهان
AUTHOR
الهام
لطفی
lotfie2000@yahoo.com
2
دانش آموخته کارشناسیارشد تاریخ ایران دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
منابع و مأخذ
1
1- اسناد:
2
مرکز اسناد ملی، حضور متفقین در ایران و رواج احتکار، 1321، ش 290000314، 1 برگ.
3
ــــــــــــــ ، تکذیب دولت انگلیس از حمل مواد غذایی ایران، 1321، ش240012439، 8 برگ.
4
ــــــــــــــ ، کسری بودجة ایران، ۱۳۲۲، ش۲۶۰۰۰۳۲۴۵، ۱برگ.
5
مرکز اسناد وزارت خارجه، ربودن گندم قزوین توسط روس ها، 1320،کارتن41 :1برگ.
6
ــــــــــــــــــــــ ، هجوم ملخ دریایی به جنوب ایران،1320، کارتن53، 1 برگ.
7
ـــــــــــــــــــــ ، هجوم ملخ دریایی به بندر لنگه، 1320، کارتن53، 1 برگ.
8
ـــــــــــــــــــــ ، هجوم سن، 1320، کارتن53، 1 برگ.
9
ـــــــــــــــــــــ ، قاچاق کالا از قصرشیرین به عراق، 1320، کارتن 37، 1 برگ.
10
ـــــــــــــــــــــ ، قاچاق کالا توسط رانندگان ایرانی، 1321، کارتن 41، ۱ برگ.
11
ـــــــــــــــــــــ ، حمل محصول برنج آمل به شوروی، 1321، کارتن 49، 1 برگ.
12
ــــــــــــــــــــــ ، حمل محصول خراسان به شوروی توسط مأموران این کشور، 1321، کارتن 49، 1 برگ.
13
ـــــــــــــــــــــ ، خریدهای اضافه انگلیسیها و وحشت مردم، 1321، کارتن 49، 1 برگ.
14
ــــــــــــــــــــــ ، خریداری گندم اهالی تبریز توسط محتکران، 1322، کارتن 49، 1 برگ.
15
ــــــــــــــــــــــ ، سفارش لاستیک و لوازم یدکی کامیون به آمریکا، ۱۳۲۱، کارتن ۴۱، ۱ برگ.
16
2- کتابها:
17
اسکراین، کلارمونت، (1363)،جنگهای جهانی در ایران، ترجمه حسین فراهانی، نوین، تهران.
18
اعظام قدسی، حسن، (بیتا)، خاطرات من(روشن شدن تاریخ صد ساله)، ج۲، ابوریحان، بیجا.
19
بولارد، ریدر، (1363)، شترها باید بروند، ترجمه حسین ابوترابیان، چاپ دوم، نو، تهران.
20
ـــــــــــ ، (1371)، نامههای خصوصی و گزارشات محرمانه سرریدر بولارد سفیرکبیر انگلیس در ایران، ترجمه غلامحسین میرزا صالح، طرح نو، تهران.
21
تبرائیان، ضیاءالدین، (1371)، ایران در اشغال متفقین، رسا ، تهران.
22
خامهای، انور، (1372)، خاطرات سیاسی دکتر انور خامهای، گفتار، تهران.
23
ساعدمراغهای، محمد، (1373)، خاطرات سیاسی محمد ساعد مراغهای، نامک، تهران.
24
صفایی، ابراهیم، (1368)، خاطرات تاریخی، کتابسرا، تهران.
25
فرخ، معتصم السلطنه، (بیتا)،خاطرات سیاسی فرخ، جاویدان، بیجا.
26
کیاستوان، حسین، (1327)، سیاست موازنه منفی در مجلس چهاردهم، ج1، روزنامه مظفر، تهران.
27
کیم بل، وارن اف، (1365)، مکاتبات چرچیل و روزولت درباره ایران، زرین، تهران.
28
گلشایئان، عباسقلی، (1377)، گذشته و اندیشههای زندگی یا خاطرات من، انیشتین، تهران.
29
مکی، حسین، (1363)،تاریخ بیست ساله ایران، ج8، علمی و ایران، تهران.
30
منصف، محمدعلی، (1355)، امیر شوکتالملک علم(امیرقائن)، چ ۲، امیرکبیر، تهران.
31
میلسپو، آرتور، (1370)، آمریکاییها در ایران(خاطرات دوران جنگ جهانی دوم)، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، البرز، تهران.
32
3- مطبوعات:
33
روزنامة آژیر، 1323ش، شماره201.
34
روزنامة اصفهان، 1322ش، شماره7.
35
روزنامة اطلاعات،۱۳۱۰ش، شماره۴۶۲۳؛ ۱۳۲۰ش، شماره 4782؛ 1320ش، شماره4783؛ 1321ش، شماره5014؛ 1321ش، شماره5042؛ 1322ش، شماره5211؛ 1322ش، شماره5225؛ 1322ش، شماره5251؛ 1322ش، شماره5375؛ 1324ش، شماره5922.
36
روزنامة اطلاعات هفتگی، 1321ش، شماره 41 و ۴۵.
37
روزنامة باباشمل، 1322ش، شماره 12.
38
روزنامة پارس، 1321ش، شماره 45؛ 1322ش، شماره 64.
39
روزنامة داد، 1322ش، شماره 186؛ 1323ش، شماره 382.
40
روزنامة دماوند، 1323ش، شماره ۲۶ و ۲۸.
41
روزنامة رعدامروز، 1323ش، شماره 160 و 180.
42
روزنامة رهبر، 1323ش، شماره 309.
43
روزنامة سپنتا، 1323ش، شماره 14 و 16 و 24.
44
روزنامة ستاره، 1321ش، شماره 1375و 1454.
45
روزنامة عصراقتصاد، 1323ش، شماره 119.
46
روزنامة مردامروز، 1323ش، شماره ۱۳ و ۱۹.
47
سالنامه دنیا، 1353ش، شماره30.
48
ORIGINAL_ARTICLE
مجلس اول شورای ملی و رویارویی با حکام و متنفذین محلی
چکیده تأسیس مجلس شورای ملی ایران از مهمترین ثمرات انقلاب مشروطه بوده است. بیتردید شناخت سمتگیریها و رویکرد اساسی این مجلس بدون توجه به نحوه مناسبات آن با حکام و نیروهای بانفوذ محلی، ناقص خواهد بود. اساساً درتاریخ ایران حکومت ایالات از مهمترین مناصب دولتی بودهاست. همچنین در این دوره خاص غالب حکام که به شیوه دوره دیرین استبداد خو گرفته بودند، نسبت به مجلس نظر مساعدی نداشتند و به عنوان بخش مهمی از جبهه استبداد داخلی عمل میکردند. محمد علی شاه هم به یاری حکام در ایالات چشم طمع داشت تا از بسط مشروطه در نقاط مختلف کشور جلوگیری شود. از جمله اقدامات اصلاحی مجلس اول در این راستا این بود که حکام با نظر مجلس تعیین شده و تحت چارچوبهای قانونی کار نمایند که به صورت تدوین قانون تشکیلات ایالات و ولایات و دستور العمل حکام متبلور شد. در اینجا بر موضوع رویارویی مجلس با حکام و منتفذین مستبد توجه شده که در واقع مکمل تصویب این قانون بوده است. با تلاشهای مجلس اول دست حکام استبداد تا حد زیادی از کارها قطع شد، از جمله میتوان به خلع ظل السلطان از حکومت اصفهان و آصف الدوله از حکومت خراسان اشاره کرد. همچنین سردار منصور از رشت، حاج آقامحسن از اراک، سپهدار خلعتبری از تنکابن، حاج میرزا حسن و امام جمعه از تبریز، با کوشش مجلس دست تجاوزشان قطع شد. رحیم خان چلبیانلو و سالار مفخم بجنوردی هم از جمله افراد منتفذی بودند که با نفوذ مجلس بازداشت شدند. هرچند که در برخی موارد هم مجلس چندان موفق نبود، مانند برخورد با قوام الملک شیرازی که به خاطر ساختار خاص ایلی فارس و اوضاع پرآشوب آن ایالت و ریشه داری خاندان قوام در آنجا میبود.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1929_ab17bde6684098b37cea95c20f6821e3.pdf
2013-03-21
69
90
واژههای کلیدی: مشروطه
مجلس اول شورای ملی ایران
جبهه استبداد
حکام و متنفذین محلی
قانون
محمد
سلماسی زاده
msalmasizadeh@tabrizu.ac.ir
1
دانشیار تاریخ دانشگاه تبریز
AUTHOR
محمد امین
نژد نجفیان
najafian65@@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
LEAD_AUTHOR
منابع و مأخذ
1
اتحادیه (نظام مافی)، منصوره، (1375)، مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، چ اول، تهران، نشر تاریخ ایران.
2
انجمن (روزنامه)، (1374)، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی.
3
پورآرین، فؤاد، (1385)، انقلاب فراموش شده، دولتهای عصر مشروطه تا کودتای 1299، تهران، چ اول، چاپار.
4
تهرانی (کاتوزیان)، محمدعلی، (1379)، مشاهدات و تحلیل اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، چ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
5
دولت آبادی، یحیی، (بیتا)، حیات یحیی، ج دوم، تهران: کتابفروشی ابن سینا.
6
شریف کاشانی، محمد مهدی، (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، جلد اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
7
صفائی، ابراهیم، (1363)،رهبران مشروطه، دوره اول، تهران: جاویدان، چ سوم.
8
کتاب آبی، گزارشهای محرمانۀ وزارت امور خارجۀ انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران، (1362)، به کوشش احمد بشیری، جلد اول، چ اول، تهران: نشرنو.
9
کسروی، احمد، (1385)،تاریخ مشروطه ایران، تبریز: اختر، چ دوم.
10
مجلس(روزنامه)، (1375)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چ اول، جلد1 (222 شماره).
11
مجلس (روزنامه)، (1376)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامیی، چ اول، جلد2 (154 شماره).
12
مروارید، یونس، (1377)، از مشروطه تا جمهوری، نگاهی به مهمترین ادوار مجالس قانونگذاری در دوران مشروطیت، جلد اول، چ اول، تهران: اوحدی.
13
ملکزاده، مهدی، (1363)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد اول، چ دوم، تهران: علمی.
14
ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی (1349)،تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، جلد دوم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
15
نجم آبادی، افسانه، (1374)، حکایت دختران قوچان، از یاد رفتههای انقلاب مشروطیت، چ دوم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
16
یادداشتها
17
1- منظور خانوادههای آصف الدوله و سالار مفخم است.
18
2- گویا در آن زمان اطرافیان و اولیای محبوسین برای دادخواهی به مجلس آمنده بودند.
19
3- محمد ولیخان سپهدار تنکابنی (نصرالسلطنه سابق و سپهسالار بعدی) از شخصیتهای تأثیرگذار و در عین حال پررمز وراز معاصر ایران است که ابتدا جزء عمال استبداد بود اما بعدها ظاهراً در سلک مشروطه خواهان درآمد. بررسی زندگانی وی و این که در این سیر تحول چه مقدر صداقت داشته یا خیر، خود تحقیق مستوفایی را می طلبد.
20
4- ظاهراً منظور محمدعلی شاه میباشد.
21
5- به خاطر ظلم و ستمهای فراوان حاج آقا محسن عراقی و عمالش، رعایا به وی لقب شیخ عبیدا... ثانی را داده بودند.
22
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل تاریخی حضور و فعالیت میسیونرهای مسیحی
از سقوط صفویه تا برآمدن قاجار
چکیده فعالیت مبلغان مسیحی در ایران سابقهای بس طولانی دارد. از آنجا که مسیحیت در ذات خود آئینی تبلیغی است، کشیشان مسیحی اروپایی از همان سدههای نخستین شکلگیری نهاد کلیسا و با حمایت پاپ، تبلیغ و موعظه در میان ملل دیگر رامجدانه پیگیری کردند و طی اعصار مختلف از دوره صفویه به بعد سعی فراوانی نمودند تا فعالیتهای تبلیغی را با اهداف سیاسی و اقتصادی همراه کنند. از آنجاکه امپراطوری عثمانی حائل میان ایران و اروپا و در عین حال دشمن مشترک هر دو بود، لذا فعالیت کشیشان مسیحی اروپایی در راستای اهداف سیاسی مبارزه با عثمانی و پیگیری تبلیغ مسیحیت در ایران، روبه افزایش نهاد. براین عوامل باید به شرایط مساعد داخلی ایران، از جمله روحیه مهمان نوازی وسعه صدر ایرانیان در برخورد با ادیان دیگر اشاره کرد که شرایط مناسبی را برای حضور کشیشان مسیحی اروپایی در ایران فراهم نمود. ازمیان فرقههای متعدد مسیحی، پنج فرقه فعالیتهای تبلیغی و مأموریتهای سیاسی عمدهای را در ایران از عصر صفویه تا قاجار انجام دادند که عبارتند از فرقههای: کارملیت، دومینیکن، یسوعی، کاپوسن و آگوستین. از اواخر عصرصفوی سیاست عثمانی ستیزی سلاطین صفوی کاهش یافت و در نتیجه اقدامات کشیشان مسیحی با ناکامی مواجه گردید. این روند، به آرامی دردوره بعد از سقوط صفویه هم ادامه یافت. نقشههای بلندپروازانه مبلغان مسیحی برای تبلیغ در میان مسلمانان نه تنها موفقیتی در برنداشت بلکه باشکست مواجه گردید. جالب آنکه کشیشان مسیحی پس از سقوط صفویه موفقیت چندانی در جذب اقلیتهای مسیحی ایران از جمله ارامنه مسیحی، گرجیها، یهودیها و ... کسب نکردند. مهمتر آنکه اوضاع داخلی ایران در عصر جانشینان نادرشاه افشار سرشار از هرج و مرج و آشفتگی بود و فرصتی برای حضور مؤثر مبلغان مسیحی اروپایی در ایران باقی نمیگذاشت. کریم خان نیز در زمینه رونق حضور اروپاییان کوشید. اما دولتش مستعجل بود و آشوبهای داخلی و جدالهای متناوب جانشینان کریم خان باعث گردید تا فرقههای مختلف مسیحی اروپایی هر گونه تلاش دینی- سیاسی و اقتصادی را در ایران جایز ندانند و لذا شاهد رکود فعالیتهای آنان هستیم.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1930_84b16a5122528f75ed4837ad5c23779a.pdf
2013-03-21
91
115
کلید واژهها: میسیونر
افشاریه
زندیه
کمپانی هندشرقی
پاپ
فرقههای مسیحی
شهاب
شهیدانی
sh.shahab @ yahoo.com
1
استادیار تاریخ دانشگاه خرم آباد
AUTHOR
سید احمد
عقیلی
seyedahmad.aghili @ yahoo.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه سیستان وبلوچستان
LEAD_AUTHOR
منابع و مأخذ
1
الگود، سیریل، (بیتا)،طب در دورة صفویه، ترجمه محسن جاوید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2
بازن، رنه، (1340)، نامههای طبیب نادرشاه(نوشته پادری پازن)، ترجمه علی اصغر حریری، تهران: انجمن آثار ملّی.
3
پری، جان، (1365)، کریم خان زند (تاریخ ایران بین سالهای 79-1747)، ترجمه علی محمد ساکی، تهران، فراز نشر نو.
4
جعفریان، رسول، (1388)، سیاست و فرهنگ روزگار صفوی، ج 1، تهران: نشر علم.
5
شاردن، ژان، (1350)، سفرنامة شاردن، ج 7، ترجمه محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
6
شعبانی، رضا، (1375)، تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه، ج2، تهران: نشر قومس.
7
فرانکلین، ویلیام، (1358)، مشاهدات سفر از بنگال به ایران در سالهای 1787 ـ 1786، ترجمه محسن جاویدان، تهران: مرکز ایرانی تحقیقات تاریخی.
8
فلور، ویلم، (1371)،اختلافات تجاری ایران و هلند و بازرگانی هلند در عصر افشاریان و زندیان، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: نشر توس.
9
ـــــــــ، (1368)، حکومت نادرشاه (به روایت منابع هلندی)، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: نشر توس.
10
قائممقامی، جهانگیر، هرمز و خلیجفارس، بررسیهای تاریخی، فروردین و اردیبهشت 1346.
11
کشیشان ژوزئیت، (1370)، نامههای شگفتانگیز از کشیشان فرانسوی در دوران صفویه و افشاریه، ترجمه دکتر بهرام فرهوشی، تهران: انتشارات اندیشه جوان.
12
مروی، محمدکاظم، (1369)، عالم آرای نادری، تصحیح محمدامین ریاحی، ج3، تهران: زوار، چاپ دوم.
13
مینورسکی، ولادیمیر، (1381)، تاریخچه نادرشاه، ترجمه غلامرضا رشید یاسمی، تهران: ابن سینا.
14
هدایتی، هادی، (1334)، تاریخ زندیه، ج 1، تهران: دانشگاه تهران.
15
هنوی، جونس، (1365)، زندگی نادرشاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
16
Acharonicle of the Carmelites in Persia. 1993. London. volume1.
17
Robin Water Field: Christians in Persia London, First Published,George Allen & Unwin, 1973.
18
ORIGINAL_ARTICLE
مشروعیت صفویان و پادشاهی نادر
چکیده در پی سقوط اصفهان توسط غلزاییهای قندهار در سال 1135 ﻫ.ق که به منزلة پایان قدرت سیاسی صفویان بود، سرداری از خراسان به نام نادر توانست با تکیه بر فراست ذاتی و ازهم گسیختگیسیاسی در جغرافیای پهناور ایران در کنار طهماسب دوم، بر رقبایداخلی و متخاصمان خارجی (افغانها، عثمانیها و روسها) غلبه و دگرباره حکومت صفویان را احیاء نماید. بیتردید، نادر علاقهای به احیاء مجدد حکومت ازهم گسیختة صفوی نداشت، بلکه مشروعیت صفویان شیعیمذهب و عدم پذیرش فرد گمنام که در باور تودههای ایرانی هر حرکتی را پس میزد، سردار افشار را به یک سیاستی دوگانه واداشت. بدین صورت که برای کسب مشروعیت به عنوان سردار شاه صفوی با دلیری و نظامیگری، ایران را از بحرانهای پیش رو نجات داده و کسب مقبولیت نمود و از سوییدیگر با یک دهه بسترسازی شرایط را برای انتقال نرم قدرت به افشاریه فراهم نمود؛ امّا دورة پادشاهی را با تندرویهایی در عرصة تقابل با فرهنگ مذهبی جامعه دنبال کرد. فرایند چنین نگرشی، غروب زود هنگام درخشش حکومت افشاری و دولت مستعجل است. در این تحقق پس از مقدمه، عوامل مشروعیت نظام صفوی, سقوط صفویه، بحران مشروعیت دورة نادر، عبور از مشروعیت صفوی و تکاپوهای جدید مشروعیت ساز نادر مورد بررسی قرار میگیرد.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1931_35644f44696a937886a9b707e8031375.pdf
2013-03-21
117
138
واژگان کلیدی: مشروعیت
صفویه
نادر
افشاریه
شیعه
روحانیون
نوراله
عبداللهی
norollah59@yahoo.com
1
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دانشگاهاصفهان
LEAD_AUTHOR
علیاکبر
کجباف
aliakbarkajbaf@yahoo.co.uk
2
دانشیار تاریخ دانشگاهاصفهان
AUTHOR
منابع و مأخذ
1
آصف، محمدهاشم (رستم الحکما)، (1380)، رستم التواریخ، بهاهتمام عزیزالله علیزاده، چ2، تهران، فردوسی.
2
ابن بزاز، درویش توکلی بن اسمعیل، (1376)، صفوة الصفا، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، چ2، تهران، زریاب.
3
استرآبادی، میرزا مهدی خان، (1341)، جهانگشای نادری، با اهتمام و تصحیح سید عبداللهانوار، تهران، انجمن آثار ملی.
4
بیانی، بهمن و اتحادیه، منصوره، (1387)، کتابچة قبالجات خزانهمبارکه، املاک حاجی میرزا آقاسی، خالصهجات و موقوفات دیوان اعلی، چ1، تهران، تاریخ ایران.
5
جهانگشای خاقان، (1364)، مقدمه و پیوست اللهدتا مضطر، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
6
حاجیان پور، حمید و کامرانی مقدم، علی، «شورش محمد خان بلوچ در سالهای 1142 ﻫ.ق: علل و پیامدها»، پژوهشهای تاریخی دانشگاهاصفهان مجلة علمی- پژوهشی، سال چهل و ششم، (1389)، (صص 46- 31).
7
حدیث نادرشاهی، (2536)، تصحیح و تحشیه و تعلیقات رضا شعبانی، تهران، دانشگاهملی ایران.
8
حزین، محمدعلی بن ابیطالب، ( 1334)، تاریخ و سفرنامهحزین، چ2، اصفهان ، کتابفروشی تائید اصفهان.
9
دهقان نیری، لقمان و منتظرالقائم، اصغر و جعفری، علی اکبر، «بحران مشروعیت صفویان و مسألهپادشاهی اسماعیل سوم»، پژوهشهای تاریخی دانشگاهاصفهان، مجلهعلمی- پژوهشی شماره50، پاییز1386 (صص 16 - 1).
10
سیوری، راجر، (1378)، ایران عصر صفوی، چ7، تهران، نشر مرکز.
11
شعبانی، رضا، (1378)، تاریخ تحولات سیاسی- اجتماعی ایران در دورههای افشاریه و زندیه، چ2، تهران، سمت.
12
شیرازی، عبدی بیگ، (1369)، تکملة الاخبار، مقدمه، تصحیح و تعلیقات، دکتر عبدالحسین نوایی، چ1، تهران، نی.
13
عالم آرای صفوی، (1350)، بهکوشش یداللهشکری، چ1، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
14
غفاری قزوینی، قاضی احمد، (1343)، تاریخ جهان آرا، تهران، حافظ.
15
فردوسی، ابوالقاسم، (1389)، شاهنامه، چ2، تهران، آدینهسبز.
16
فلور، ویلم، (1368)، حکومت نادرشاه (بهروایت منابع هلندی)، ترجمهابوالقاسم سری، چ1، تهران، توس.
17
کروسینسکی، یوداش تادئوش، (1386)، سقوط اصفهان، بازنویسی سیدجواد طباطبایی، چ3، تهران، نگاهمعاصر.
18
لاکهارت ، لارنس و دیگران، (1377)، نادرشاه آخرین کشورگشای آسیا، ترجمة اسماعیل افشار نادری، چ1، تهران، دستان.
19
مرعشی صفوی، محمد خلیل، (1362)، مجمعُ التواریخ، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، چ1، تهران، کتابخانهسنائی.
20
مروی، محمدکاظم، (1364)، عالم آرای نادری، تصحیح و مقدمة محمدامین ریاحی، ج 2، چ1، تهران، کتابفروشی زوار.
21
ـــــــــــــ ، (1966-1961)، عالم آرای نادری، با مقدمه میکلوخوماکلای، ج 1، مسکو، بینا.
22
نوائی، عبدالحسین، (1368)، نادرشاه و بازماندگانش، چ1، تهران، زرین.
23
نیبور، کارستن، (1354)، سفرنامه، ترجمه پرویز رجبی، چ1، تهران، توکا.
24
هنوی، جونس، (1346)، زندگی نادرشاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، چ1، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
25
یوسف جمالی، محمد کریم، (1385)، تاریخ تحولات ایران عصر صفوی ( شیخ صفی تا شاهعباس اول)، چ1، اصفهان، دانشگاهآزاد اسلامی نجف آباد.
26
ORIGINAL_ARTICLE
منصب تولیت و عوامل مؤثر بر عملکرد متولیان
آستان قدس رضوی در عصر قاجار
چکیده آستان قدس رضوی به عنوان یک قطب مذهبی مهم در مطالعات تاریخ ایران و تاریخ محلی خراسان جایگاه ویژهای دارد. در ساختار تشکیلاتی این نهادمذهبی، منصب تولیت بالاترین مقام به شمار میآید. در کنار این منصب، مناصب دیگری چون نایبالتولیه، قائم مقام التولیه و ناظرآستانه وجود دارد که صاحبان این مناصب، کارگزاران اصلی آستانهاند. آنچه مقرر است در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و دادههای تاریخی مورد بررسی قرار گیرد، واکاوی پیشینه منصب تولیت از آغاز تا پایان دوره قاجار، نحوهی انتصاب و کارکردهای منصب تولیت و تعاملات این منصب با والیان خراسان و حکومت مرکزی است. در انتها نیز عوامل مؤثر بر این منصب مورد تحلیل واقع شدهاند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1932_6eea138cb8cd77463ebdf97b6771ccf0.pdf
2013-03-21
139
165
واژههای کلیدی: آستان قدس رضوی
منصب تولیت
نایبالتولیه
قاجار
مشهد
زهرا
علیزاده بیرجندی
zalizadehbirjandi@birjand.ac.ir
1
استادیار تاریخ دانشگاه بیرجند
AUTHOR
اکرم
ناصری
akram_naseri@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
منابع و مأخذ
1
آدمیت، فریدون، (1362)، امیرکبیر و ایران، تهران، خوارزمی.
2
ابن اشدقم، علی بن حسین، (1380)، زهرهالمقول، نجف، بینا.
3
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، (1374)، مآثر و الآثار، چهل سال تاریخ ایران، ترجمه ایرج افشار، ج1، تهران، اساطیر.
4
ـــــــــــــــ، (1362)، مطلع الشمس، با مقدمه محمد پیمان، ج2، تهران، پیشگام.
5
ـــــــــــــــ، (1367)، تاریخ منتظم ناصری، ج3، تهران، دنیای کتاب.
6
افشار، ایرج، (1349)، « شصت و چهار سند تاریخی درباره خراسان و هرات»، مجله بررسیهای تاریخی، سال 5، ش 3-2،1349.
7
بامداد، مهدی، (1371)، شرح حال رجال ایران، ج1، تهران، زوار.
8
ترکمان، اسکندربیک، (1382)، تاریخ عالم آرای عباسی، به کوشش ایرج افشار، ج1، تهران، امیرکبیر.
9
جهان پور، فاطمه، (1387)، تاریخچه مکتبخانههاومدارسقدیم، مشهد، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس.
10
حسنآبادی، ابوالفضل، (1382)، «تاریخچهتشکیلات اداریآستانقدسرضوی در دوره صفویه»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا؛ ش 60-71، س ششم.
11
حسن آبادی، ابوالفضل، (1387)، منصب قائم مقام التولیه در دورهی قاجاریه، دفتر اسناد، ج4، کوشش زهرا طلایی، مشهد، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
12
خالقی، محمدهادی، (1378)، دیوان نقابت، پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
13
خانیکوف، (1375)، سفرنامه خانیکوف، ترجمه اقدسیغمایی ودیگران، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستانقدس رضوی.
14
خراسانی، محمد هاشم، (1347)، منتخب التواریخ، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامی.
15
راوندی، مرتضی، (1367)، تاریخ اجتماعی ایران، ج4، تهران، امیرکبیر.
16
رضوی، محمد باقر، (1352)، شجره طیبه، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی، تهران،چاپخانه حیدری.
17
رفیعا، میرزا، (1385)، دستورالملوک، به کوشش محمد اسماعیل مارچینکوفسکی، ترجمه علی کردآبادی، تهران، مرکز اسناد.
18
روزنامه دولت علیه ایران، ش 589، پنج شنبه 12 ربیع الثانی 1283، ص5.
19
دالمانی، هانریرنه، (1355)، سفرنامه خراسان تا بختیاری، ترجمه فرهوشی، تهران، امیرکبیر.
20
سلیمی فر، مصطفی، (1370)، نگاهی به وقف و آثار اقتصادی و اجتماعی آن، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس.
21
سپهر، محمد تقی، (1377)، ناسخ التواریخ، تاریخ قاجاریه، به اهتمام جمشید کیانفر، ج3، تهران، اساطیر.
22
سمیعا، میرزا، (1368)، تذکره الملوک، به کوشش محمود دبیرسیاقی، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: امیرکبیر.
23
سوزنچی، علی، (1385)، معرفی نایب التولیههای آستان قدس از دوره صفویه تا قاجاریه،دفتر اسناد، ج2و3، به کوشش زهرا طلایی، مشهد، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
24
سیاح، حمید، (1346)، خاطرات سیاسی حاج سیاح، تصحیح سیف الله گلکار، تهران، ابن سینا.
25
شاکری، رمضان علی، (1367)، گنج هزارساله، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
26
شهشهانی، عبدالوهاب، (بیتا)، بحرالجواهر فی علم الدفاتر، تهران، چاپ سنگی.
27
عینالسلطنه، قهرمانمیرزا، (1376)،روزنامهخاطراتعینالسلطنه، بهکوشش مسعود میرزا سالور، ج2، تهران، اساطیر.
28
فرخ، مهدی، (1345)،خاطرات سیاسی فرخ، تهران، جاویدان علمی.
29
فریزر، جیمزبیلی، (1364)، سفرنامه فریزر، معروف به سفر زمستانی فریزر، ترجمه منوچهر امیری، تهران، توس.
30
قمی، احمدبن حسین، (1359)، خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشرافی، تهران، دانشگاه تهران.
31
کاظم امام، محمد، (1348)، مشهد طوس، تاریخ و جغرافیای تاریخی خراسان، مشهد، کتابخانه ملی ملک.
32
کاویانیان، احتشام، (1355)، شمس الشموس یا تاریخ آستان قدس رضوی، مشهد، نشر آستان قدس.
33
کرزن، جورج ناتانیل، (1380)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی،تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
34
کریمیان، علی، (1378)، اسناد موقوفات آستان قدس در هرات، تهران، سازمان اسناد ملی ایران.
35
لمبتون، ا. ک، (1364)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
36
ماهوان، احمد، (1383)، تاریخ مشهدالرضا، تهران، سخن گستر.
37
ماوردی، ابیالحسن، (1996م)، احکامالسلطانیه و الولایات الدینیه، بیروت، دارالفکر.
38
متز، آدام، (1362)، تمدن اسلامی در قرن چهارم ﻫ.ق، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، امیرکبیر.
39
مدیرخازنی، محمد، (1335)، شجره، سلسله جلیله سادات رضوی، مشهد، زوار.
40
مرعشی صفوی، میرزا محمد خلیل، (1362)، مجمع التواریخ، به اهتمام عباس اقباس آشتیانی. تهران، انتشارات کتابخانه طهوری.
41
مسوفی، عبدالله، (1371)، شرح زندگانی من، ج2، تهران، هرمس.
42
مصطفوی رجالی، مینودخت، (1351)، وقف در ایران، بیجا، بینا.
43
معتقدی، ربابه، (1387)، فرمان ها و رقم های آستان قدس رضوی از دوره صفویه تا قاجاریه، مشهد، سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
44
موتمن، علی، ( 1348)، راهنما یا تاریخ آستان قدس رضوی، تهران، چاپخانه بانک ملی ایران.
45
موریموتو، کازئو، (1386)، مطالعهای مقدماتی درباره پراکندگی جغرافیایی نقابهالطالبین، ترجمه محمدحسین حیدریان، آیینه میراث، ش 1و2.
46
مولوی، عبدالحمید، (1358)، پیش نویس فهرست موقوفات آستان قدس، ج3، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
47
ــــــــــــــــ، (1329)، فهرست کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی.
48
ناصرالدین شاه قاجار، (1363)، سفرنامه دوم خراسان، تهران، شب تاب.
49
نوایی، عبدالحسین، (1377)، اسناد میرزا عبدالوهاب خان آصف السلطنه، گزیده اسناد خراسان، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
50
وحید قزوینی، محمد طاهر، (1329)، عباس نامه، تصحیح ابراهیم دهگان، اراک، داوودی.
51
هاشم میرزا، سلطان، (1379)، زبور آل داوود، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، نشر میراث مکتوب.
52
همدانی مستوفی، اسماعیل خان، (1317)، آثار الرضویه من منتخبات الصدیقه، مشهد، چاپ سنگی.
53
ییت، چارلز ادوارد، (1365)، سفرنامه خراسان و سیستان، ترجمه قدرت الله روشنی(زعفرانلو) و دیگران، تهران، یزدان.
54
Farhat,may (unpublished desertation), (2002),Islamic Piety And Dynastic Legmitacy The Case Of Ali–musal –Reza In Mashhad (10-17) , Harvard University.
55
نسخ خطی
56
بسطامی، نوروزعلی، (1332 ﻫ.ق)، فردوسالتواریخ، مشهد: کتابخانهمرکزیآستان قدس رضوی، نمره مسلسل 278 [نسخه خطی].
57
ORIGINAL_ARTICLE
واکنش و عملکرد قاجارها در تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی
چکیده قاجاریه آخرین سلسلهای بودند که با اتکا به شمشیر مردان ایل به قدرت رسیدند، اما بر خلاف ایلات پیشین در مواجهه با مهمترین مسأله دوره حکومتشان یعنی ظهور مدعیان جدید قدرت، بدون جنگ و مقاومت تسلیم شدند. عجیبتر آنکه رجال و نخبگان قاجاری با همراه نشان دادن خود با سردار سپه، از انتقال قدرت و سلطنت به رقیب حمایت کردند. یافتههای این تحقیق بر پایه روش تبیین عقلانی نشان میدهد که در این زمان به دنبال اقدامات نصفه و نیمه در نوسازی نظامی، ایل قاجار دچار فروپاشی و از عرصه نظامی خارج شده بود. سلطنت نیز در جریان نهضت مشروطه (نوسازی سیاسی) به شدت تضعیف شد و فرماندهی کامل بر واحدهای نظامی مدرن را نیز از دست داد. وابستگان خاندان سلطنت به جای از دست دادن قدرت و ثروت از اولی دست شستند تا دومی را حفظ کنند.
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_1933_db1c4f49f5fa2ad7fda03eb47af46043.pdf
2013-03-21
167
188
واژگان کلیدی: نخبگان و رجال قاجاری
سلطنت قاجاریه
رضاخان
سلطنت پهلوی
قباد
منصوربخت
ghobad.mansourbakht@gmail.com
1
استادیار تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد
محمود هاشمی
alimhashemi31@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامیدانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
اسعد، جعفرقلی خان، (1378)، خاطرات سردار اسعد بختیاری(جعفر قلی خان سردار بهادر)، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران، اساطیر.
2
امیر احمدی، احمد، (1373)، خاطرات نخستین سپهبد ایران، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران، مطالعات فرهنگی، بنیاد مستضعفان.
3
امیر طهماسب، عبدا......، (بیتا)، تاریخ شاهنشاهی اعلیحضرت رضا شاه پهلوی، تهران، مطبعه مجلس.
4
ایرج میرزا، (2536)، دیوان ایرج میرزا، به کوشش محمد جعفر محجوب، تهران، نشر اندیشه.
5
بامداد، مهدی، (1357)، شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری، ج2، تهران، زوار.
6
برتران، رونه، پاییز و زمستان 1381، انقراض سلسله قاجاریه، ترجمه عطا آیتی، فصلنامه گنجینه اسناد، تهران، سال دوازدهم، شماره پیاپی 47 و 48.
7
بهار، محمد تقی، (1380)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج 1و2،چاپ ششم، تهران، امیرکبیر.
8
بهبودی، سلیمان، (بیتا)، بیست سال با اعلیحضرت رضا شاه،چاپ اول، بیجا، بینا.
9
داوودی (1341)، عین الدوله و رژیم مشروطیت، چاپ اول، تهران، سازمان کتابهای جیبی.
10
سالور، قهرمان میرزا، (1378)، روزنامه خاطرات عین السلطنه، ج 7 و 8 و 9، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، چاپ اول، تهران، اساطیر.
11
علامیر (احتشام السلطنه)، محمود، (1367)، خاطرات احتشام السلطنه، به کوشش سید محمد مهدی موسوی، چاپ دوم، تهران، زوار.
12
عاقلی، باقر، (1381)، خاندانهای حکومتگر ایران( قاجاریه – پهلوی)، چاپ اول، تهران، نشر علم.
13
ــــــــــــ، (1380)، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران،ج1، چاپ اول، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم.
14
فرخ، سید مهدی، (بیتا)، خاطرات سیاسی فرخ، تهران، جاویدان.
15
فرمانفرماییان، محمد ولی میرزا، (1382)، از روزگار رفته حکایت، کتاب اول و دوم، تهران، کتاب سیامک.
16
فرمانفرماییان (رئیس)، (مهر ماه 1382)، زندگینامه عبدالحسین میرزا فرمانفرماییان، ج دوم، چاپ اول(ویرایش دوم)، تهران، توس.
17
فیروز، فیروز میرزا، (1369)، مجموعه مکاتبات،اسناد،خاطرات و آثار فیروز میرزا فیروز (نصرت الدوله)،ج اول و دوم، تهران، نشر تاریخ ایران.
18
مستوفی، عبداله، (1343)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری قاجاریه، ج 2و3، چاپ دوم، تهران، زوار.
19
مکی، حسین، (1380)، تاریخ بیست ساله ایران، ج 1 و2 و3، چاپ ششم، تهران، علمی.
20
ناظم الاسلام کرمانی، محمد، (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان، بخش اول، به کوشش علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، پیکان.
21
هدایت، مهدیقلی، (1385)، خاطرات و خطرات، چاپ ششم، تهران، زوار.
22
روزنامهها:
23
روزنامه ایران، سال نهم، شماره 1928، بیست و دوم مهر 1304ش.
24
ــــــــــــــ، سال نهم، شماره 1945، سهشنبه 12 آبان 1304.
25
روزنامه حبل المتین، سال سی و سوم، شماره 37، سهشنبه 29 ربیع الثانی 1344 ق.
26
روزنامه ستاره ایران، «مسبب حقیقی کودتا»، سال هفتم، شماره 138، پنج شنبه 27 دلو 1300.
27
روزنامه شفق سرخ، «خون میخواهم»، شماره 225، 26 حوت 1302.
28
ــــــــــــــ، «صبح انقلاب»، شماره 226، حوت 1302.
29
روزنامه کوشش، «پیشنهاد مهم»، سال دوم، شماره 23، 22 حوت 1302 شمسی.
30
روزنامه ناهید، شماره اول، سال یکم، 22 حمل 1300 ش.
31
ــــــــــــــ، «جمهوری نای بند»، سال دوم، شماره 37.
32
ــــــــــــــ، «شهر فرنگ»، سال دوم، شماره 41.
33
ORIGINAL_ARTICLE
Abstract
-
https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_2016_0ce9e7b39dd0aead7c380f2153e35e00.pdf
2013-03-21
189
196
-
-